Bebek Gelişimi: Bebekler Hangi Ay Neler Yapar?

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 16.08.2010 - Güncelleme : 11.02.2024

"İki yaşına kadar olan dönemde çocuğun zekâsından değil, gelişimden bahsedilir. Çocukta henüz ‘benlik’ şuuru oluşmamıştır. Konuşma dili de yeterince gelişmemiştir. Bu dönemdeki bebeğin davranışları incelenerek motor gelişimi değerlendirilir."

Bebeklerin Aylık Gelişimi Nasıl Olur?

1. Yenidoğandan 1 Yaşına Bebek Gelişimi 

1 Aylık Bebek: Kendisine bakan kişinin yüzüne dikkatle bakar. Yanına yaklaşıp onunla konuşulunca ağlamasını keser ve susar. Yüzü koyun yatmakta iken, zaman zaman başını sallayarak kaldırmaya çalışır. Avucuna sokulan parmağı sıkı sıkı kavrar ve bırakmak istemez.

Emzik verileceği zaman veya meme yaklaştırılınca bebekte peşin bir emme reaksiyonu görülür. Bu dönemde, parlak nesneleri izler, çıngırak, emzik sapını tutar, yüksek sese tepki verir. Kendisiyle konuşanın yüzüne bakar. Konuşmalara gülümser.

2 Aylık Bebek: Yüzü koyun yatarken başını ve omuzlarını kaldırmaya çalışır. Eğer sırt üstü yatıyorsa, bileklerinden tutun ve kaldırmaya çalışın. Başını ve boynunu gergin tutmaya çabalayacaktır. Bu sağlıklı bir gelişimdir. Eğer yan yatırırsanız, kısa bir süre sonra sırt üstü dönecektir.

Bu dönemde bebek, kendisiyle konuşulunca başını çevirir veya kısa bir süre için hiç kıpırdamaz. Böylelikle duyduğunu, ilgilendiğini belirtir. Sık gördüğü yüzlere gülümser. Farklı sesler çıkarmaya başlar. Kendi sesini sever, yüksek sesle ağlar, mırıldanır, güler. Kol ve bacakları ile itme hareketi yapabilir. Ellerini birleştirip açar. Nesneleri izler. 

3 Aylık Bebek: Artık başını dimdik tutabiliyordur. Yüzü koyun yatarken bir ilerleme olmuştur; bebek kollarına dayanmaktadır. Tüm ağırlığıyla karnının üzerinde değildir. Elleriyle oynamaya başlar. Tıpkı oyuncakla oynar gibi. Ellerinin kendisine ait olduğunu bilmeden uzun uzun inceler ve oynar. Üzerindeki örtüyü çeker kendisine yaklaştırır.

Eğer masanın kenarına oturtulmuşsa masa üzerindeki şeyleri inceler, bakar ve oyalanır. Kendisine uzatılan bir nesneyi tutmaya çalışır tutamayabilir. Neden ağladığını anlamaya başlayacaksınız bu dönemde. Çevresiyle ilgilenir. Kendisine gülümseyenlere, gülümseyerek karşılık verir. Çevresiyle ile hissi ilişkisinin, ilk belirtisi bu gülümseme hareketidir.

4 Aylık Bebek: Annesinin kucağında otururken, önündeki masaya vurmaya ve bundan hoşlanmaya başlar. Kendisiyle konuşulunca ses çıkarır hatta kahkaha ile güler. Ona seslenince hemen başını çevirir bakar ve ilgilenir. Uzaktaki nesneleri yakalamak için koluyla hamleler yapar. Elinin yanındaki nesneyi yakalar. Sesini alçaltıp yükselterek sesler çıkarmaya başlar. Aynadaki görüntüsü bebeği heyecanlandırır.

"Bebeğim Ne Zaman Yürür?"

5 Aylık Bebek: Kollarının altından tutulduğunda ağırlığını bacaklarına vererek yürüme hareketi yapar. İsmi söylendiğinde bakar. Ona verilmek için uzatılan şeyi alabilmektedir. Hafif bir destekle artık kendi kendisine oturabilmektedir. Elinden düşürdüğü emziği arar ve elinin yakınlarındaysa tutup alır. Ağlarken konuşulduğunda susar. Eline verilen bisküviyi yer. Yüzü koyun yatarken sırt üstü dönebilir. Kendi kendisine neşeli sesler çıkarır. Bebek, kendi sesinden hoşlanmakta ve oyalanmaktadır sanki. 

6 Aylık Bebek: Sırt üstü yatmakta iken başının üzerine örtülen bir örtüyü çekip atabilir. Beşiğinde kendi kendisine yuvarlanıp dönebilir. Elleriyle uzanıp ayaklarını yakalamaktan çok hoşlanır. İki elini de kullanarak iki küçük küpü tutar ve bir üçüncüsüne bakar.

Altı aylık bebek, elindeki kaşığı masaya sürterek vurarak bu davranıştan ve çıkardığı sesten hoşlanır. Yabancı ve tanıdık yüzleri artık iyice ayırt etmektedir. Çıkarabildiğinden daha fazla sayıda sesli harfi, sessiz harfin arkasına yerleştirerek söyler.

7 Aylık Bebek: Her bir elinde ikişer küp tutabilir. Elindeki nesneyi diğer eline geçirebilir. Önündeki şekere uzanır veya onu çekip alır. Ters kapatılmış küçük bir fincanı kulpundan tutup çevirerek alır ve oyna. Kaşıkla kendisine verilen katı bir çorbayı içmeye çalışır. Bu aylarda onu kendiniz besleyin; ama yemekte oyun oynuyorsa onu engellemeyin.

Yemeği her tarafa dökmesi hoş olmayabilir ama bu onun kendi başına beslenmeyi öğrenmesi için ilk adımdır. Ek gıdaya geçildiği bu dönemde bol bol çubuk şeklinde kesilmiş yiyecekler verin; tutması kolay olduğu için kendine güveni ve becerisini artırır. Hareketleri gittikçe artmıştır. Aynaya elini uzatır ve kendi görüntüsünü okşar.

Duygu ve davranış yönünden gelişim gün geçtikçe hızlanmaktadır. Yapılan hareketleri, söylenen sözcükleri taklit etmeye çalışır. Sizinle ‘anne nerdeymiş cee’ oyunu oynar. Desteksiz oturabilir. İleri geri emekleme harekete yapabilir.

8 Aylık Bebek: İki elinde ayrı ayrı tuttuğu bir nesneyi birbirine vurmaktan büyük zevk alır. Sanki kendi kendisine oyun bulmuş gibidir. Bu dönemde yere eşya atma oyununu da çok sever. Atar; alıp eline verirsiniz, tekrar atar ve katıla katıla güler. Sekizinci ay, gerçek oyunun başlangıcı gibidir. İlgi çekmeyi sever. Çocuk saklanır ve birden yüzünü açar.

Karşısındakinin de aynı şeyi tekrarlanmasından hoşlanır. Bir çeşit saklambaç oyunudur bu onun için. Kucağı sever, alınmak için kollarını uzatır. Daha önceki dönemde tüm avucu ile kavrayıp yakalayan bebek, artık baş parmağını kullanarak herhangi bir nesneyi tutabilmektedir. Nesneleri bir kabın içine atabilir. İki elinde nesne varken birini bırakıp üçüncüyü alır.

"Bebeğim Ne Zaman Konuşur?"

9 Aylık Bebek: Bebeğin dokuz aylık olması önemli bir aşama sayılabilir. Yedi-sekiz aydan sonra ağlamanın yeni bir nedeni olarak “endişe” karşımıza çıkar. Artık size iyice bağlanmış ve bunun bilincine varmış durumdadır. Çevresini araştırmak hoşuna gider; ancak sizi gözünün önünden kaçırınca hemen paniğe kapılıp ağlayabilir. Sırt üstü yatarken kalkıp oturabilir. Tek heceli sözcükler kullanır.

Çocukta ilk kez “meme” , “mama”, “baba” sözlerine rastlanır. Bir bakıma, dudağın ve ağzın emme hareketleri, anlamlı seslere dönüşmüş gibidir. Bu sebeple çocuk gelişimi ile ilgili yabancı kitaplar, çocuğun bu ayda “anne” dediğinden bahseder. “Mama” yahut “mami” sözüdür bu. Dudaktan, ağızdan, emme hareketinden kaynaklanır. Bu sebeple, Türk çocuğu “anne”den önce “baba”der. Kollarından tutulunca adım atmaya çabalar. Çevresiyle ilişki kurmak, neşelendirir onu.

10 Aylık Bebek: Oturmakta iken önündeki örtünün altına saklanmış oyuncağa yönelir ve onu arayıp bulur. Başarınca da çok keyiflenir. Kendi kendisine veya tutunarak doğrulup kalkar. Nerdeyse ayaklanacaktır. Bu aylarda, “yapma!” denilince başladığı hareketleri durdurabilir ama hiç hoşlanmaz, ağlamaya başlar. İsteklerini ağlamadan, işaret ve seslerle anlatmaya çalışır. Komutlara canı isterse uyar. Gel, git vb. Duyduğu seslere benzer sesler çıkarmaya çalışır.

11 Aylık Bebek: Nesnelerle özellikleri arasında ilişki kurmaya başlayabilir. Bardaktan su içer. Yeni sözcükleri taklit ederek öğrenir. Vücut kısımlarını ayırt eder. Ellerinden tutulunca yürür. Ayakta desteksiz bir süre yürür. İşaret parmağıyla nesneleri gösterir. Kutunun kapağını kaldırarak nesneleri bulur. Sözle bir şey isterseniz verir.

12 Aylık Bebek: Bir yaşındaki çocuk elinden tutulunca yardımla yürüyebilmektedir. Ayakta iken bir oyuncağı almak için eğilmekte, kendi içeceğini kendisi karıştırabilmektedir. Bir şey istediğinizde vermek istemesi bile anlayışının ve sağlıklı gelişiminin bir belirtisidir. Kendisini güldürmüş olan hareketleri tekrarlayabilmektedir. Bir çeşit “taklit” olayı başlamıştır. Biriyle karşılıklı oturarak top oyna.

Oyunda temellenen sosyal bir iletişim gelişmektedir. 3-5 beş sözcüğü bilinçli kullanabilir. “Hayır” a tepki verir. Bir yaşındaki bir bebek, çok istese de diğer bebeklerle oyun oynamayı henüz bilemez. Eğer parkta başka çocukların oynadığını görürse, yaklaşır, onları izler, güler, size onları gösterir.

2. 1 Yaşından Sonra Bebek Gelişimi 

 15 Aylık Bebek: “Anne”, “Baba” kelimelerine birkaç kelime daha eklemiştir. Özellikle reklam programları, müziği ve tekrarıyla çocuğu etkilemektedir. Programlarda duyduklarını tekrarlamaya çalışır. Genellikle tek başına yürümeye başlamıştır. Bardağını da kendi kendine tutabilmektedir. Bir merdivene elleri ve ayaklarının yardımıyla tırmanabilir. İstediği her şeyi parmakla gösterebilmektedir.

 Bebekler Ne Zamar Bir Şeyler Tutmaya Başlar?

Kâğıt-kalem verilince kendi kendine çizgiler çizer. Kâğıdı-kalemi tutmaktan hoşlanır. Bağımsız davranır. Acıktığını, susadığını bazen de çişini söyleyebilir. Yeter ki sıkıştırılmasın ve zorlanmasın. Kendisine verilen kitabın sayfalarını çevirebilir. Önündeki topa tekme atabilir. Her an her şey yapabilmek için fırsatlar kollayan bir bebektir. Bu dönemdeki çocuk, bebeğin saçını, gözünü, kol ve bacaklarını da gösterebilir. Eli tutulunca merdiven inebilmektedir. Acıktığını, susadığını rahatça ifade edebilmektedir.

2 Yaşındaki Çocuk: Gerek vücut, gerekse el gelişimi artmıştır. Koşar, zıplar, atlar, tırmanır, sürekli hareket eder. Yaratıcıdır hamurdan top yapabilir. Küplerden köprü yapabilir. Dikkat süresi çok kısadır. Bir kâğıdı katlayabilmekte, kendisine gösterilen bir çizgiyi taklit edip çizebilmektedir. Kendi kendisine merdiven çıkıp inebilmektedir. Her geçen gün hızla yeni sözcükler öğrenir.

Bebeğim Ne Zaman Konuşur?

Öğrenmesi için sözcükleri bir kere duyması yeterlidir. Artık birkaç kelimelik cümleler de kurabilir. Kendini adını, soyadını söyleyebilir. Bu ismin kendisine ait olduğunun farkına varmaktadır. Bu benlik şuuru dolayısıyla iki yaşından başlayarak çocuklara zeka testleri uygulanabilmektedir. Kendi eşyalarını, oyuncaklarını toplamak için yardım edebilmektedir. Resimli kitaplara bakmayı ve onları isimlendirmeyi sever. 

Aileler, çocuğunun gelişiminde bir eksiklik, aksaklık veya duraksama görürse, bir çocuk hekimine ve bir psikologla birlikte bir çocuk nöroloğuna başvurulabilir. Doğru zamanda yapılan yardım, daha olumlu sonuçlar verebilmektedir. 

Bebek iki yaşına geldiği zaman henüz toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan kuralları tanımaz. Ebeveynlerinin yardımıyla oyuna katılabilir. Çocuğa topluluk içinde yaşamayı öğretmenin zamanıdır iki yaş. Onun her fırsatta yaşıtlarıyla ve diğer çocuklarla birlikte olmasını sağlayınız.