Bebeğinizin Beyin Gelişimi İçin Onunla Bu Oyunları Oynayın

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 11.05.2011 - Güncelleme : 23.02.2024

Uzmanlar, yaşamın ilk aylarında özellikle de 0-12 ay arasında bebeğe dışarıdan gelen uyarıların beyin gelişimleri güçlendirdiğini söylüyorlar. 

Bebeklikten dört yaşına kadar bir bebeğin beyni önemli ölçüde büyür. Beyni bir kas gibi düşünmeliyiz; ne kadar çok 'çalıştırılırsa' o kadar güçlenir. Uzmanlar, bir çocuğun zekasını geliştirmenin en gösterişli oyuncakları veya eğitici videoları satın almakla ilgili olmadığını, bunun  daha çok çocukla etkileşim ve ilişkilerle bağlantılı olduğunu vurguluyor.

Uzmanlar çocukların beyin gelişimine dair ailelere yönettiği sorular: Çocuğun ailesiyle yakın ve şefkat dolu, sağlıklı bir ilişkisi var mı? Çocuğun temel ihtiyaçları karşılanıyor mu?

Yaşamın ilk iki yılında beyin gelişiminin yüzde 90’ı tamamlanır. Bu dönemde bebeğiniz için uyguladığımız her türlü bedensel ve ruhsal destek beyin gelişimini artırır. Erişkin dönemde ruhsal ve bedensel sağlıklı bir birey olarak yetişme yolunda ilk adım atılmış olur.  

Bu konu üzerinde yapılan araştırmalarda bebeğin doğumundan hemen sonraki erken dönemlerden başlamak üzere gördüğü ve duyduğu tüm olayların ileriki donemlerde kendi görüş ve konuşma yetenekleri üzerinde derin bir etki bıraktığını ve şekillendirdiğini gösteriyor. 

Öğrenme yeteneğinin 3-10 yaşları arasında en üst seviyelere ulaştığını söyleyen uzmanlar, beyin gelişimnde oyunların önemli bir yer tuttuğunu vurguluyorlar. Görme ve konuşma yeteneğini oluşturan beyin sistemleri çok erken dönemlerde şekillendiğinden bebeğinizle oynayacağınız oyunlar beyin gelişiminde önemli etkilerde bulunuyor.

Aile ve Çocuk Gelişim Uzmanı, Psikolog Sinem Olcay Kademoğlu, bebeğinizle hangi oyunlar oynayabileceğine dair önemli bilgiler verirken; Çocuk Sağlığı, Hastalıkları ve Gelişimsel Pediatri Uzmanı Dr. Reyhan Tamer ise bebeklerde beyin gelişimini artırmanın yolları hakkında açıklamalarda bulundu.  

 Bir çocuk kendini güvende hissetmediğinde, beyin geliştirme ve öğrenme yetenekleri engellenir.

Çocuğun Beyin Gelişimini Artırmanın Yolları 

1. Bebeğin Beyin Gelişimi İçin Ne Yapmalı? 

• Anne Sütü

Yapılan çalışmalarda anne sütü alan bebeklerde okul başarı puanlarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Dünya Sağlık Örgütü bebeklerin sağlıklı gelişimi için ilk iki yıl anne sütü ile beslenmesini önerir. Anne sütünün alınmadığı durumlar da, bebek formülleri de uzman tavsiyesi doğrultusunda kullanılabilir.

• Konuşmak

Bebeğinizle, gebeliğin ilk aylarından itibaren sürekli düzenli konuşmak, bebeklerin doğumdan sonraki süreçte de kısa sürede sakinleşmesi sosyal iletişim becerisi ve kendini güvende hissetmesini sağlar. Bebek doğduktan sonraki süreçte de düzenli konuşmak önemlidir.

• Oyun ve Oyuncak

Bebeğinizin yaşına uygun güvenli oyuncaklarla oynamasına ve hareket etmesine izin vermek, kas kontrolünü, dengeyi ve koordinasyonu geliştirmesine yardımcı olabilir. Renkli, kontrastlı oyuncaklar, bebeklerin görsel algısını geliştirebilir. Müzik dinletmek, sesli kitaplar okumak gibi aktiviteler ise işitsel duyularını güçlendirebilir. Bebeğinizin farklı dokuları hissetmesine olanak tanıyan yumuşak oyuncaklar kullanmak da duyusal gelişimini destekleyebilir.

• Güvenli ve Sevgi Dolu Bir Ortam

Bebeğinizi sevgi dolu bir şekilde kucaklamak, okşamak ve ten temasını artırmak, güven duygusunu geliştirebilir.

• Uyku

Bebeklerin belirli bir uyku düzenine alışmalarına yardımcı olmak için düzenli bir uyku rutini oluşturun. Sessiz ve rahatlatıcı bir ortamda uyumalarını sağlamak, uyku kalitesini artırabilir.

• Kitap Okumak

Bebeğinize düzenli olarak kitap okumak, dil gelişimini teşvik eder. Renkli ve büyük resimli kitaplar kullanarak bebeğinizin dikkatini çekebilir ve dil becerilerini geliştirebilirsiniz. Ayrıca, farklı ses tonları kullanarak bebeğinizin duyusal deneyimini zenginleştirebilirsiniz.

Çocukların Beyin Gelişimini Artırmanın Yolları 

• Vitamin

Özellikle bebeklerde tespit edilen B12 vitamini, demir ve iyot eksiklikleri ivedilikle tedavi edilmelidir. Çünkü B12, demir ve iyot gibi biyokimyasal elementler bebeklerde beyin gelişimi direkt ilgilidir.

• Omega -3 desteği 

Hafta bir balık tüketilmesi özellikle somon, hamsi gibi omega 3 içeriği fazla olan balıkların tüketilmesi beyin gelişimini artıran beslenme öğelerindendir. Düzenli balık tüketemiyorsa, uzman önerisi ile balık yağı desteği verilmelidir.

• Akranları ile iletişim

Ebeveynler olarak, bebeğinizle göz teması kurmak, gülümsemek ve ses tonunuzu değiştirmek gibi basit ama etkili yöntemlerle iletişim kurabilirsiniz. 

• Düzenli sağlık kontrolü

Düzenli sağlık kontrolleri oluşabilecek gelişimsel problemlerin önceden saptanması, tedavi edilmesi anlamında hayati bir süreçtir.

Bebeğin Beyin Gelişimini Artıran Oyunlar Neler?

2. Bebeğinizle Beyin Gelişimini Artıran Bu Oyunları Oynayın 

0-1 AY : Bebeğinizi dike yakın bir pozisyonda kollarını, bacaklarını ve ayaklarını rahatça hareket ettirebileceği şekilde kucağınıza yerleştirin. Bebeğinize, önce yüzünüzü yaklaştırın ve yüzünüzle gülümseyen farklı ifadeler yapın. Daha sonra A4 kağıda çizilmiş siyah-beyaz basit insan yüzü resmini bebeğinize gösterin ve bu resmi yavaşça sağa ve sola taşıyarak 1 dakika boyunca oynayın.

1-6 AY: Bu oyun için bebekler için hazırlanmış bilek çıngıraklarından edinmelisiniz. Bebeğinizi sırt üstü yatırın ve bebeğiniz bileklerine çıngırakları takın. Bebeğinize bakarak “Sen çok tatlı bir bebeksin” gibi bir cümleyi uydurduğunuz neşeli bir melodiyle tekrar tekrar söyleyin. Belirlediğiniz özel kelimeye (örneğin “tatlı” kelimesine) her geldiğinizde önemini belirtmek amacıyla bebeğinizin elini hareket ettirerek çıngırağı sallayın. (Ayaklar için de aynı oyunu oynayabilirsiniz.)

6-12 AY: Bu oyun için sert plastikten yapılmış oyuncak halkalar edinmelisiniz. Her bir elinize birer halka alın ve bebeğinize, kollarıyla ulaşabileceği mesafede bu halkaları sunun. Bebeğinizi tutana kadar halkaları yaklaştırın. Bebeğiniz halkaları tutunca, tuttuğu halkayı diğer tarafından hafifçe bebeğinize doğru itin ve bebeğinize “çek” deyin.

Daha sonra halkaları hafifçe kendinize doğru çekin ve bebeğinize “it” deyin. Bebeğinizin ellerini açmasını yardım edin ve ona “bırak” deyin. Bebeğinizin halkaları bırakmasına yardımcı olmak için hafifçe halkaları çekebilirsiniz. Bebeğinizin halkaları yeniden tutmasını teşvik edin ve bırakma işlemini tekrarlayın. 

Beyin gelişiminin %70’i yaşamın ilk yılında tamamlanır. Yani bebeğinizin aklı, yaşamının ilk bir yılında, hayatında bir daha asla olmayacağı kadar büyük bir hızla gelişir. Bebeğinizin beyin gelişimini desteklemenin en doğru yolu onunla duyuları uyaran oyunlar oynamaktır. Bebeğinizin beyin gelişimini destekleyen pek çok oyun vardır.