Hangi Durumlar İkinci Kez Hamile Kalmaya Engel Olabiliyor?

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 02.02.2013 - Güncelleme : 22.10.2024

Eğer bir kez bebeğiniz olduysa, neden başka bir bebeğe sahip olamayasınız ki? Ama olamayabilirsiniz. Pek çok kadın ikincil kısırlık teşhisi ile şok yaşıyor.

Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Betül Kalay, ikincil kısırlığın sebepleri ve tedavi yöntemleri hakkında önemli bilgiler verirken, Diyetisyen Uzman Diyetisyen Serkan Tutar ise kısırlığını önlemede beslenmenin önemini anlattı. 

Uzman Diyetisyen Serkan Tutar, sperm sayısındaki azalmada sağlıklı ve doğal beslenmeden uzaklaşmanın da etki olduğunu söylüyor. Tutar, özellikle antioksidan içeriği yüksek besinlerin hamilelik şansını artırdığını belirtiyor. 

Uzmanlar uyarıyor: Çocuk sahibi olmak için uzun süre beklemeyin.

Kadınlarda İkincil Kısırlığın Sebepleri Nelerdir? 

1. Kadınlarda Kısırlığın Nedenleri 

• İlerlemiş Yaş

İkinci, üçüncü veya dördüncü kez hamile kalmaya çalışan kadınlar doğal olarak ilk kez anne olan annelerden daha yaşlı olduğu için, yaşla ilgili sorunları yaşama olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir. Doğaya meydan okuyamayız. 46 yaşının bir kadının üreme yaşam süresinin doğal sonu olduğunu düşünüyoruz. Çocuk sahibi olmak için uzun süre beklemeyin.

• Kilo Almak

Kilo alımını ikincil kısırlıkla doğrudan ilişkilendiren hiçbir çalışma yapılmamış olsa da kanıtlar, daha fazla vücut yağına sahip olmanın ikincil kısırlık riskini artırabileceğini gösteriyor.

Son zamanlarda yapılan araştırmalarda, örneğin, aşırı kilolu veya obez olarak sınıflandırılan kadınların, regl döngülerini ve yumurtlama düzenlerini bozabilecek ve kısırlık risklerini artırabilecek hormonal kaymalar yaşayabildikleri bulunmuştur.

• Yara İzi, Yapışıklıklar ve Tıkalı Tüpler 

Üreme organlarında veya üzerindeki yara izi veya yapışıklıklar hamile kalmayı zorlaştırabilir. Bu tür yapışıklıklar veya yara izi, örneğin ektopik gebeliğin komplikasyonları veya sonraki bir ameliyat gibi fallop tüplerinden birini veya her ikisini bloke ederse, bu tıkanma spermin bir yumurtayı döllemek için tüplere girmesini engelleyebilir.

Rahimde yapışıklıklar, yara izi, regl dönemleri gibi hafif veya gözden kaçmış sorunlara yol açabilir, döllenmiş bir yumurtanın implante edilmesini ve hamilelik olmasını engelleyebilir.

Bazı kadınlar için bunun gibi yapışıklıkları temizlemek ameliyat hamile kalmalarına yardımcı olmak için yeterli olabilir. Ancak bu tür bir iç yara izi veya hasarı olan çoğu kadına doğrudan tüp bebek tedavisine geçilmesi daha iyi olabilir. Çünkü bu teknik, tıkalı tüpleri atlayarak döllenmiş bir yumurtayı doğrudan uterusa yerleştirmektedir.

• Önceden Geçirilen Enfeksiyonlar 

Pelvik enflamatuar hastalık veya bir kadının üreme organlarının enfeksiyonu kısırlığa neden olacak kadar fallop tüplerine ve uterusa zarar verebilir. Durum, klamidya veya bel soğukluğu gibi önceki cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların yanı sıra sezaryen gibi geçmiş bir ameliyattan kaynaklanan enfeksiyondan da kaynaklanabilir.

Sezaryen de dahil olmak üzere, karın her açık olduğunda, yara dokusu oluşumu potansiyeli vardır.

Kronik endometrit, rahim içi tabakasının iltihaplanması durumudur – bu tipik olarak bir enfeksiyondan dolayı olur- ve bu da bir embriyonun rahime yerleşmesini zorlaştırabilir. Bu durum, kısırlığı olan kadınların yüzde 40 kadarını etkiler, teşhis edilmesi zor olabilir ve yaşla birlikte daha da kötüleşebilir.

• Diğer Sağlık Durumları

Yaş, kilo ve yara izi birçok ikincil kısırlık vakasını açıklayabilirken, diğer tıbbi durumlar da önemli rol oynayabilmektedir.

Rahim duvarı hücreleri rahim dışında büyüdüğünde ortaya çıkan endometriozis; yumurtalıklarda, fallop tüplerinde ve diğer iç organlarda iltihaplanma ve yara dokusuna neden olabilir ve yumurta kalitesi veya embriyo implantasyonu ile ilgili sorunlara yol açabilir. Tüm bunların hepsi hamile kalmayı zorlaştırabilir.

Hormonal dengesizliğin düzensiz dönemlere, kilo alımına, yumurtalıklarda kistlere ve daha fazlasına neden olduğu yaygın bir durum olan polikistik over sendromu (PCOS), kısırlık riskini artırabilir.

Yaşla birlikte büyüyebilen rahim üzerinde veya içinde kanserli olmayan büyümeler olan rahim fibroidleri de fallop tüplerini tıkayabilir ve rahmi doldurabilir, bu da bazılarının gebe kalmasını zorlaştırır. PCOS ve miyomlar yaşla birlikte kötüleşebilir, bu da en azından kısmen daha erken bir gebeliğin elde edilmesinin neden bu kadar zor olmadığını açıklayabilir.

Hipotiroidizm veya Hashimoto hastalığı gibi tiroid rahatsızlıkları da hormon seviyelerini değiştirebilir ve yumurtlama sürecini engelleyebilir.”

Kısırlığı Önlemek İçin Nelere Dikkat Edilmeli? 

2. Kısırlık Tedavisi Görürken Hangi Besinleri Tüketmeli?

Birçok nedenden kaynaklanan kısırlıkta beslenmenin de etkili olduğunu belirten Uzman Diyetisyen Serkan Tutar, sorunda E vitamini eksikliğinin de rolü olabileceğini söyledi. 

1989 ile 2005 yılları arasında ve 26 bin kişi üzerindeki çalışmada ortalama sperm sayısının %30 azaldığı gözlenmişti.

Bir araştırmada, kısır olmayan erkeklere verilen antioksidan besinlerin sonucunda eşlerinin kısa sürede gebe kaldığı gözlenmiştir. Özellikle antioksidan özellikli besinler vücuda zarar veren oksidatif stresin vücuttan uzaklaştırılmasında çok önemlidir. 

Oksidatif stres ise erkeklerde sperm kalitesini düşürmenin yanı sıra sperm sayısının da azalmasına neden olmaktadır. Antioksidan özellikli olan vitaminler ise E vitamini başta olmak üzere, A, C, B vitaminleridir. Başka bir çalışmada da E vitamini ve çinkoyu yeterli düzeyde alan erkeklerin eşlerinin gebe kalma şansının dört kat arttığı gözlenmiştir.

3. Sağlıklı Yağlar Gebe Kalmak İçin En Önemli Besin

Harvard Üniversitesi'nde yapılan bir çalışmada gebe kalma ile tüketilen besin arasında ciddi bir bağlantı olduğu saptanmıştır. 

Özellikle folikasit kullanılan beslenme programında meyve, sebze ve kurubaklagilleri ihmal etmeyen kadınların hamile kalma oranlarının ciddi anlamda arttığı gözlenmiş. Yağlar gebe kalmak için en önemli besin gruplarından biridir. İçerisinde bulunan E vitamini sayesinde doğru kullanıldığında olumlu sonuçlar doğururken margarinler gibi trans formata getirildiklerinde olumsuzluklar baş gösterebilir. Ayrıca kızartılmış yağda trans yağ asiti artışı olduğu unutulmamalıdır.  

• Gebelik Şansını Neler Azaltır?

Özellikle kadınların gebe kalma şanslarını arttırmaları için kahve tüketiminden mümkün olduğunca kaçınmaları gerekir. Ayrıca çok yüksek protein içeriği olan ve sebze tüketimini tamamen ikinci plana atan beslenme programları uygulamamalı. Uyku problemi çeken kadınların, vücuttaki melatonin seviyesini arttırarak uyumayı sağlayan ilaçları kullanmamaları önemli. Ayrıca alkol de gebelik şansını azaltan en önemli etkenlerden biri.

•  "E Vitamini Libidoyu Yükseltiyor"

E vitamininin antioksidan özelliği ile kısırlık riskini azalttığını söyleyen Tutar’a göre E vitamini hormon seviyesini yükseltiyor ve libidoyu olumlu etkiliyor: 

“Ayrıca diğer antioksidan özelliği olan C vitamini ve selenyum içeriği yüksek olan besinler ile birlikte vücuda alınması daha güçlü bir etki gösterecektir. Tüm antioksidanlar vücut için önemli olsa da cinsellikte E vitamininin ayrı bir özelliği vardır. E vitamininin büyük kısmı, alfa d-tocopherol yani Latincede üremek ve doğurganlık anlamına gelmektedir.

• Neden E Vitamini Önemli? 

Özellikle damar tıkanıklığına bağlı olarak yaşanan kısırlık probleminde E vitamini damar yüzeyini temizler ve kan dolaşımının artmasını sağlar. Bu şekilde cinsel faaliyetleri kolaylaştırır. Ayrıca E vitamini libido seviyesini yükseltir. Unutulmaması gereken diğer bir önemli konu ise çinko ile E vitamini bir arada alındığında hormon seviyesi yükselir ve üreme bezlerinin işlevi artar.” 

• "Yağları Karıştırarak Kullanın"

En iyi E vitamini kaynaklarının ayçiçeği, mısırözü, pamuk yağı, fındık, badem, ceviz ve susam olduğunu vurgulayan Tutar, yağ tüketimi ile ilgili olarak da “Evlerde kullanılan yağlar sabit olmamalı. Sürekli aynı yağı kullanmak yerine ayçiçeği yağı, mısırözü, fındık yağı gibi yağları karıştırarak tüketmek, hem tüm yağ asitlerini almayı sağlayacak hem de kısırlık gibi bir problemi yaşama riskini azaltacaktır.