İnatçı Çocuğunuzu Nasıl Terbiye Edebilirsiniz?

Cansu Buldu ÇAN
Yayın : 24.02.2013 - Güncelleme : 23.05.2024

Her inatçı çocuğun bir inatçı anne babası olduğunu ve bunun da kaçınılma olarak güç mücadelelerine neden olduğu biliyor muydunuz? Bu tür güç mücadelelerinde neyin doğru olduğu gerçeğini gözden kaçırır, kimin haklı olduğu ile ilgileniriz.

Mizaç doğuştan gelen bir şeydir. Çocuğunuzun inatçı bir mizacı varsa, inatçı çocuğu olan tek ebeveynin siz olmadığınızı bilmelisiniz. Pek çok ebeveynin inatçı çocukları vardır ve çocukların çok küçük olması normaldir. Ancak inatçı çocuğunuzla nasıl başa çıkacağınız, onun nasıl bir yetişkin olacağı konusunda büyük fark yaratacaktır.

Yürümeye başlayan çocuk aşaması ve ergenlik aşaması, başa çıkılması en zor dönemler olarak kabul edilir. Çocuğunuz sizi dinlemeyi reddederse, bu sizi anne baba olarak zorlayabilir. Peki inatçı bir çocuğunuz varsa ne yapabilirsiniz? İşte, çocuğunuzun inatçı doğasıyla nasıl başa çıkacağınıza yardımcı olacak uzman önerileri. 

 Siz, eşiniz veya herhangi bir aile üyesi evde sıklıkla inatçı davranışlar sergiliyorsa, çocuğunuz da aynını size yansıtabilir. 

1. Çocuğunuzdaki İnatçı Davranışların Nedenleri

İnatçılığın bazı çocukların kişiliğinin bir parçası olduğunu, diğerlerinde ise sınırları zorlama ve isteklerini ortaya koyma yolu olduğunu anlamak önemlidir. Bu nedenle, çocuğunuza stresle başa çıkabileceği ve duygularını ifade edebileceği çeşitli yolları öğretmek anne babalar olarak sizin sorumluluğunuzdadır.

Çocuğunuz sıklıkla inatçı davranışlar sergiliyorsa, onların buna neyin sebep olduğunu merak edebilirsiniz. Bu sadece kişiliklerinden mi kaynaklanıyor, yoksa daha fazlası mı var? İşte, çocuklarda inatçılığın bazı yaygın nedenleri.

1.1. Olgunlaşmamışlık

Çocuğunuz bir şeye neden izin verilmediğini tam olarak anlayamayabilir. Olgunluk yaşla birlikte gelişir ve çocuğunuz arkadaşlarının genellikle sizin izin vermediğiniz bir şeyi yaptığını görürse bu onda inatçı davranışlara neden olabilir. Bu durumda hiçbir mantık yardımcı olmayacaktır.

1.2. Yanlış İletişim

Bir ebeveyn olarak kendinizi sürekli bunalmış hissedebilirsiniz ve bu durum çocuğunuza öfke şeklinde yansıyabilir. Çocuğunuza sürekli bağırırsanız veya onu disipline etmeye çalışırsanız, çocuğunuzda var olan inatçı davranışlarını daha da pekiştirebilir. Çocuğunuza bağırmak yerine onunla konuşmanız her zaman daha çözümcül bir yaklaşım olacaktır.

1.3. Sürekli Başkalarıyla Kıyaslama

Bazı çocuklar sürekli olarak arkadaşları veya kardeşleriyle kıyaslanır ve bu durum zamanla çocukta incitici olabilir. Aile içinde sık sık kıyaslama yapıldığında, bazı çocuklar hayal kırıklıklarıyla başa çıkmanın bir yolu olarak inatçı davranışlar sergiliyorlar.

1.4. Bir Rol Modelin Olmaması

Çocuklar çevrelerindeki kişilerin davranışlarını gözlemlerler. Siz, eşiniz veya herhangi bir aile üyesi evde sıklıkla inatçı davranışlar sergiliyorsa, çocuğunuz da aynını size yansıtabilir. Ayrıca arkadaşlarının inatçı olduğunu ve bunun yararlarını görürlerse, aynı şeyi kendilerinin de yapabileceğini düşünebilirler.

1.5. Özgürlük İhtiyacı

Çocuk büyüdükçe bağımsız olma ihtiyacı da artar. Çocuğunuz sıklıkla sizin tarafınızdan kontrol edildiğini hissediyorsa, bağımsızlığını savunmanın bir yolu olarak inatçı davranışlar sergileyebilir. Tehlikeli olmadığı sürece çocuğunuzun bir şeyleri kendisinin keşfetmesine izin verin.

2. İnatçı Çocukların Özellikleri

Çocuğunuzun iradesini kullanma konusunda özel olması onu inatçı yapmaz. Esasında kararlı olmakla inatçı olmak arasında ince bir çizgi vardır. Dikkat etmeniz gereken bazı inatçı davranış özellikleri şunlardır:

• İnatçı çocuklar isyanla karıştırılabilecek her şeyi sorgulama eğilimindedirler.
• Duyulmak isterler ve onaylanmayı beklerler, bu da onların sık sık ilginizi çekmesini sağlar.
• Bağımsız ve telaşlı olma eğilimindedirler.
• Özgür iradeli oldukları için onları bir rutine sokmak zor olabilir.
• Sık sık öfke nöbetleri yaşayabilirler.
• Liderlik özellikleri sergilerler ve hatta otoriter görünebilirler.
• Her şeyi kendi hızlarında yapma eğilimindedirler

3. İnatçı Çocukla Baş Etme Yolları  

• O zaman bu inatçı çocuğa bir şeyler öğretmek için neler yapmalısınız?

İyi bir disiplin için anne baba yaratıcı olmalıdır. Önce bir plan geliştirin. Beraberce (evet çocukla birlikte) oturup ne tür davranış beklentileriniz olduğunun  ne olacağını (bir ödül olacak mı?) ve hiç çaba göstermediğinde ne olacağını (olumsuz bir sonuç olacak mı?) saptayın.

Doğal sonuçlar –çocuğun davranışlarının oluşturduğu sonuçlar- durumların çoğunda en iyi olanlardır (popoya atılan bir şaplaktan çok daha etkilidirler.)

• Onunla Tartışmadan Kaçının 

Her defasında bir tek konuyla ilgilenin ve onunla ilgili uyum sağladıktan sonra diğer çatışma alanını ele alın. Bir konuyla ilgileneceğiniz zamanı akıllıca belirleyin. Bir hafta sonu ya da yaz tatili gibi bol bol zaman ve enerjiniz olduğu bir dönem seçin. Tartışmaktan kaçının ve planınıza sadık kalın.

• Kararlı ve Tutarlı Olun

Sonuçlar belirleyin. Örneğin, televizyon seyretme veya oyun oynama gibi bazı ayrıcalıkların kaybedilmesi. Çocuğunuz için önemli olan her şey onu problemlerini düzeltemizde size yardımcı olmaya motive edecektir. Kararlı olun. Vazgeçmeyin. Çocuk ilgisiz öfkeli veya üzgün de olsa, siz kararlı ve tutarlı olun. 

Çocuğunuz kontrolün sizde olduğunu öğrendikten sonra vazgeçecek ve bir dahaki sefere işiniz daha kolay olacaktır. Ona mümkün olduğu kadar çok olumlu pekiştireç verin ve nu ne kadar çok sevdiğinizi hatırlatın.