İşyerinde Mobbing Yaşadığınızın Farkında Mısınız?

hepimizaileyiz.com.tr
Yayın : 15.05.2013

Çalışırken size zorbaca (mobbing) davranılması kadar rahatsız edici bir şey olamaz. Ve bu durum aslında işyerlerinde sanıldığından çok daha yaygın. Ama birçok kişi işyerinde kendisinin zorbaca davranıldığının farkında değildir ya da bunu itiraf etmeye kolay yanaşmaz. Yazar Jane Clarke işyerinde iletişim ve politika konularını ele aldığı “Ofis Politikaları” adlı kitabında, işyerinde tahmin edilenden daha da yaygın olan zorbalığa maruz kalındığında nasıl hareket edilmesi gerektiği hakkında çalışanlara önemli bilgiler veriyor. İşte bunlardan bazıları...

Yönetsel ve profesyonel konumlardaki insanlar zorbalığın acısını diğer işgören tiplerine oranla muhtemelen daha çok çekmiştir. Ayrıca zorbalığın genellikle amirlerin çalışanlarına uyguladığı bir şey olduğu sanılmakla birlikte, gerçekte bunun işyerindeki güç ilişkilerinin çok değişik türlerinde ortaya çıktığına tanık olunmaktadır.

Zorbaca Davranmak Ne Demek?

•Haksız eleştiri.
•Hata bulmak.
•Zayıflatmak.
• Tecrit etmek.
•Dışlamak.
•İki yüzlülük.
•Asıl niyeti gizlemek.
•İftira etmek.
•Çarpıtmak.
•Sürekli eleştiri.
•Disiplin usullerinin kötüye kullanılması.
•Geçersiz nedenlerle uyarı vermek.
•Haksız yere işten çıkarılma.
•Hedef yapılmak.
•Köşeye itilmek.
•Küçümsenmek.
•Aşağılanmak.
•Alaya alınmak.
•Tehdit edilmek.
•Aşırı yük altına sokulmak.
•Sorumluluğun artırılması ama yetkinin azaltılması.
•Reddedilmek.
•Eğitim imkanı verilmemesi.
•Gerçekçi olmayan hedefler ve bitirme mühletleri dayatılması.
•Yapılan iş için hiç takdir almamak.

Bu tür davranışlar sergileyenler, genellikle bunu bir alışkanlık haline getirmiştir. Hedef siz olmasanız bile mutlaka bir başkası olacaktır. Yalnız size değil herkese aynı şekilde davranırlar. Karşılıksız bırakılırsa bu davranış sürecektir.

İşyerinde Zorbalığa Uğrayan Neler Yaşar?

Kişi kendini hasta ve güçsüz hissetmeye, uyku bozuklukları çekmeye başlar. Kalp çarpıntısı, mide ve bağırsak problemleri, değişik küçük ağrı ve sancılar çekmeye başlar.

Duygusal septomlar da yaygındır. Zorbalığın sonucu olarak ürkeklik, huzursuzluk, panik ataklar, depresyon, öfke ve güvensizlik ortaya çıkabilir. Zorbalık en aşırı durumda insanların hayatına mal olabilir, intiharlara yol açabilir. Bu gibi yaşam ve ölüm konuları gündemdeyse, hareket geçmek büyük önem taşır. Zorbaya doğrudan karşı çıkmanız ya da bu mümkün değilse çekilen, -sizin çektiğiniz ve başka insanların çektiği- acıyı en aza indirmek için geçici önlemler başlatmanız gerekir.

Peki zorbalığı hedef olursanız ne yapabilirsiniz?

İlk adım böyle bir problemle karşı karşıya olduğunuzu kendinize itiraf etmektir. Zorbaca davranışa maruz kaldığınızı kabul edin, ama yalnız olmadığınızı unutmayın.

Utanç, mahcubiyet ya da suçluluk duygusuna karşı koymak çok önemlidir. Bunlar normal tepkilerdir, ama bu bağlamda yersiz ve elverişsiz duygulardır. Tersine bu tür duygular aslında saldırgan kurbanını kontrol altına alma ve susturma imkanı verir.

Şunu unutmayın: Birçok kişinin zorbaca davranışa hedef olmasının asıl sebebi, işlerinde iyi olmaları ve diğer insanlar tarafından sevilmeleridir. Zorbacının çekemediği, kendisini emniyette hissedemediği ya da zayıflatmak istediği beceri ya da özelliklere sahip olabilirler.

İkinci adım: Kendinizi aydınlatmaktır. Bu konuda bilgilerinizi artırmaya çalışın.

Üçüncü adım, eyleme geçmektir. Zorba kişiye kendinizden emin bir şekilde karşı koymak ve yaptığı şeyler ile bunun getirdiği sonuçlara işaret etmek bile yeterli olabilir.
Birçok durumda itham edilen kişi dehşete kapılıp kendisinin bu şekilde algılanmasından endişe duyar ve kendisini davranışını duruma uygun bir şekilde düzeltmek zorunda hisseder. Ne var ki karşınızdaki kişi zorbaca davranışı alışkanlık haline getirmiş biriyse bu çözüm işlemez. Bu durumda yardım aramak zorunda kalacaksınız demektir.

Bilgi Toplayın

Kendi davanızı desteklemek için bilgiye ihtiyacınız olacaktır. Kötüye kullanılma ve kötü davranış örneklerinin bir kaydını tutmanız ve varsa belgelerini temin etmeniz çok önemlidir. Bir kerelik bir olayın bir zorbalık oluşturduğunun çok ender kabul edildiğini unutmayın. Otorite ve güveninizi zayıflatacak olan saygısız ve alaycı sözlerin, temelsiz ithamların sürekli karşınıza çıkarılmasıdır. O nedenle eğer davanızın bir temele sahip olmasını istiyorsanız, bir dizi olayı saptamış olmalısınız.

Aynı şeklide, adil olmayan bir şekilde eleştirilmiş ya da suçlanmışsanız, yazılı olarak zorba kişiden bu ithamını gerekçelerini talep edin. Bu talebin dikkatle kaleme alınması ve mümkün olduğu kadar duygusallıktan uzak olması gerekir.

Güvenilir bir arkadaşınızdan hazırladığınız yazıyı sizin için eleştirel bir gözle okumasını rica edin. Eğer zorba kişi ilk talebinize yanıt vermezse, bir kere daha yazılı bir hatırlatma yapın ve ilkyazınıza herhangi bir yanıt almamış olduğunuzu belirtin.

Kendinize Destek Arayın

Böylece davanızı kaleme almış bulunuyorsunuz. Peki ama bunu kime sunacaksınız? En ideali nezaretçinize gidip olan biteni ve bunun –sizin üstünüzdeki ve ekibin üstündeki- etkisini anlatmanızdır. Ama unutmayın ki zorba sizin nezaretçiniz de olabilir. Eğer kendisine itiraz ettiniz ve durum gene de değişmediyse size yol göstermesi için personel ya da insan kaynakları bölümüne başvurun.

Kendinize Dikkat Edin

Zorbaca bir davranışa maruz kaldığınızda kendinizi genellikle bu tür ciddi bir eyleme başvuracak kadar güçlü ve cesur ve oldukça ilginçtir- yeterince öfkeli hissetmezsiniz.

Peki, bu durumda kendinize dikkat edebilir misiniz?

Yapılacak ilk şey, kendinizi kurban durumuna sokacak kelime ve cümlelerden ve davranışlardan kaçınmaktır. İşyerindeki zorbanın gözünde sizi uygun bir hedef haline getiren sözler neler olabilir?

Şu tür cümleler sarf ettiğiniz hiç oluyor mu?

"Şikâyet etmemeliyim?"
“Eminim gerçekte kötü bir şey kastetmiyordu.”
“Onun da kuşkusuz kendi problemleri var.”
“Başka ne beklersin ki?”
“Muhtemelen benim hatamdır.”
“Ortalığı karıştırmak istemiyorum.”

Çektiklerinizi “Çekmek” Zorunda Olmadığınızı Kendinize Hatırlatın

Çok fazla özür dilemek, sizin hatanız olmadığı apaçıkken özür dilemek, kendinizi her zaman mahcup hissetmek ve fazla hoşgörülü olmak, sizi zorbanın gözünde ideal bir kurban haline getiren özelliklerdir. Belki kendinizden emin bir tavır içinde değilsiniz (atak davransanız bile) ve belki de başkalarının hakkınızda ne düşündüğü konusunda aşırı kaygı duyuyorsunuz.

Bu son nokta çok önemlidir. Zorbaların çoğu başkaları tarafından takdir gördüğü için, onlara karşı koymak ya da durumu değiştirecek şekilde eyleme geçmek son derece güç olabilir.

Size zorbalık uygulandığını kabul etmek gibi, sizin durumu daha da vahimleştiren şeyler yapmakta olduğunuzu kabul etmek de önemli bir adımdır. Hatayı hep kendinizde gördüğünüzde ve her şeyi üstlendiğinizi ima eden cümleler kullanmaktan kesinlikle vazgeçin.

Kendinizden daha emin bir yaklaşım sergileyin. Çektiklerinizi çekmek zorunda olmadığını düşünün. Ve çalışma hayatının bu kabul edilmez yönünü ortadan kaldırma konusunda üzerinize düşeni yerine getirin.