Zatürrenin Geceleri Ortaya Çıkan 5 Önemli Belirtisine Dikkat!

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 22.11.2010 - Güncelleme : 12.11.2024

Zatürre, ülkemiz de dahil tüm dünyada kalp-damar ve kanser hastalıklarından sonra en çok ölüme neden olan hastalıklardan biri. Soğuk havaların gelişi ile birlikte kapalı ortamlarda bulunduğumuz süre de artıyor. Haftasonları açık havada dolaşmak yerine kalabalık alışveriş merkezleri, kafe ve restoranlar tercih ediliyor. Bunun yanı sıra; okullar, ofisler, toplu taşıma araçları ve evler de yeterince havalandırılmıyor. Hal böyle mevsimin yaygın hastalığı olarak zatürre ön plana çıkıyor.

Özellikle akşam saat 22:00'den sonra ortaya çıkan bazı belirtilerin ciddi akciğer enfeksiyonunun işareti olabileceğine dikkat çeken uzmanlar, göz ardı edilmemesi gerekenler durumlara dikkat çekti.  

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. İlkay Keskinel, 21-28 Kasım Zatürre Ölümlerinin Önlenmesi Haftası’nda “zatürre ve tedavisi” hakkında bilgi verdi.

 Zatürre, ülkemiz de dahil tüm dünyada kalp-damar ve kanser hastalıklarından sonra en çok ölüme neden olan hastalıklardan biri.

Kapalı ve Kalabalık Ortamlar Zatürreye Davetiye Çıkarıyor  

1. Zatürrenin Belirtileri Neler?

Zatürre, çeşitli mikroplar veya kimyasallar nedeniyle akciğerlerin iltihaplanması anlamına gelir. Zatürrede akciğer içindeki hava keseciklerinde iltihabi bir sıvı toplanır. Yaşlılar, altta yatan kalp veya solunum yolu hastalığı olanlar (kronik bronşit gibi), diyabetliler, böbrek yetmezliği olanlar, bağışıklık yetmezliği bulunanlar (AIDS hastaları, doğumsal bağışıklık bozukluğu olanlar gibi) ve alkolikler özellikle risk altındadır. Zatürre, gripten sonra da gelişebilir.

Zatürrenin Bu Belirtisi Yaşlılarda Görülmeyebiliyor 

• Bu Blirtilere Dikkat! 

Zatürrenin belirtileri arasında öksürük, balgam (genellikle koyu renkli), ateş, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve kimi zaman kan tükürme bulunur. Bazen “tipik olmayan zatürre” söz konusudur. Bu durumda ateş fazla ön planda değildir. Baş, vücut ve eklem ağrıları, hatta karın ağrısı olabilir. Öksürük ya kurudur ya da az miktarda balgam çıkarılır.

Bazı zatürre türlerinin (atipik pnömoni) belirtileri daha hafif seyretmesine rağmen tedavi edilmediğinde ölüm riski taşıyabiliyor. Zatürre belirtileri arasında yüksek ateş, üşüme, titreme, balgamlı öksürük, yan ve göğüs ağrısı, nefes darlığı, halsizlik, iştahsızlık, mide bulantısı, baş ağrısı ve kas-eklem ağrısı gibi belirtiler görülüyor. Zatürre belirtileri hastadan hastaya değişiklik gösterebilir ve özellikle yaşlı bireylerde yüksek ateş görülmeyebilir.

Zatürre Nasıl Anlaşılır?

• Özellikle Geceleri Yaşanan Zatürre Belirtileri

Zatürre, solunum için gerekli olan küçük hava kesecikleri olan alveollerde enfeksiyonla belirginleşen ciddi bir inflamatuar akciğer rahatsızlığıdır. Bakteriler, virüsler ve mantarlar dahil olmak üzere farklı patojenler bu enfeksiyona neden olabilir. Zatürrenin ciddiyeti hafif rahatsızlıklardan yaşamı tehdit eden durumlara kadar değişebilir ve özellikle küçük çocukları, yaşlı yetişkinleri ve bağışıklık sistemi zayıf olanları etkiler.

İnsanlar Neden Zatürre Olur?

• Zatürre Neden Olur?

Zatürre çeşitli patojenlerden kaynaklanabilir. En sık görülen bakteri Streptococcus pneumoniae iken, Haemophilus influenzae ve Mycoplasma pneumoniae gibi diğerleri de enfeksiyonlara neden olabilir. Sıklıkla influenza virüsü veya solunum sinsitiyal virüsü (RSV) tarafından tetiklenen viral zatürre, bir diğer yaygın formdur.

Daha az yaygın olsa da, özellikle Aspergillus veya Cryptococcus gibi mantarlar nedeniyle bağışıklık sistemleri zayıflamış kişilerde mantar zatürresi görülebilir. Bu nedenleri kavramak etkili tedavi ve önleyici eylemler için hayati önem taşır.

2. Zatürrenin Geceleri Ortaya Çıkan Belirtileri

İşte, zatürrenin sıklıkla geceleri ortaya çıkan 5 uyarı işareti: 

2.1. İnatçı Öksürük

Zatürrenin ilk belirtilerinden biri inatçı öksürüktür. Kuru öksürük olarak başlayabilir ancak zamanla mukus çıkaran sulu öksürüğe dönüşebilir. Geceleri bu öksürük daha yoğun hale gelebilir, uykunuzu bölebilir ve yorgunluğa neden olabilir. Öksürüğünüz hırıltılı bir sese sahipse veya nefes almayı zorlaştıracak kadar kötüyse, bir doktora görünmeniz önemlidir. Bu, akciğerlerinizin zatürrede yaygın bir sorun olan aşırı sıvıyı temizlemekte zorluk çektiği anlamına gelebilir. 

2.2. Nefes Almada Zorlanma

Zatürrenin bir diğer kritik belirtisi ise dispne olarak bilinen nefes alma zorluğudur. Bu durum, özellikle yattığınızda geceleri daha kötü hissedilebilir. Hafif aktivite sırasında bile nefessiz kaldığınızı fark edebilirsiniz. Bu, akciğerlerde sıvı birikmesi ve oksijenin kan dolaşımınıza girmesini zorlaştırması nedeniyle olur. Nefes almakta zorlanıyorsanız veya özellikle geceleri hava almakta güçlük çekiyorsanız, hemen bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurun. 

2.3. Gece Yaşanan Göğüs Ağrısı

Göğüs ağrısı zatürre ile bağlantılı bir diğer endişe verici semptomdur. Bu rahatsızlık öksürük veya derin nefeslerle kötüleşebilir ve geceleri daha belirgin olabilir. Keskin veya donuk hissedilebilir, göğsünüzde bir basınç hissi yaratabilir. Bu ağrı akciğerlerdeki ve çevresindeki bölgelerdeki iltihaplanmadan kaynaklanır. Ağrı şiddetliyse veya hızlı kalp atışı veya terleme gibi semptomlarla birlikte geliyorsa, acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir enfeksiyona işaret ediyor olabilir.

2.4. Ani Ateş ve Titreme

Ateş ve titreme, zatürre gibi bir enfeksiyonun yaygın belirtileridir. Gece boyunca, bu belirtiler uykunuzu büyük ölçüde bölebilir. Titremeyle birlikte yüksek ateş görülür; bu da aşırı terleme ve rahatsızlığa yol açar. Bu, vücudunuzun enfeksiyonla savaşma tepkisidir, ancak zatürrenin ciddi olduğu anlamına da gelebilir. Reçetesiz satılan ilaçlarla düzelmeyen bir ateşiniz varsa, bir doktordan yardım almanız hayati önem taşır.

2.5. Aşırı Yorgunluk ve Halsizlik

Genellikle göz ardı edilse de, yorgunluk ve halsizlik zatürrenin önemli semptomlarıdır. Vücut enfeksiyonla savaşırken, özellikle geceleri aşırı yorgun hissedebilirsiniz. Bu bitkinlik günlük aktiviteleri etkileyebilir ve diğer semptomlardan kaynaklanan uyku eksikliğiyle daha da kötüleşebilir. Alışılmadık şekilde bitkin hissediyorsanız ve dinlenerek iyileşmiyorsanız, bu acil tıbbi değerlendirme gerektiren ciddi bir akciğer enfeksiyonunun işareti olabilir.

3. Zatürre Nasıl Bulaşır?

• Öksürük ve hapşırık ile bulaşabilir 

Zatürre, genellikle, mikrop içeren damlacıkların hasta kişinin öksürmesi veya hapşırmasıyla havaya karışması ve kişinin bunu soluması ile bulaşır. Ayrıca, kişinin ağız, burun ya da boğazında hastalık yapmadan bulunabilen bazı mikroplar, vücut direncinin düşmesiyle hastalık yapar hale gelebilir. 

• Sigara İçenler Risk Altında

Zatürre tanısında, akciğer filmi, kan tahlili ve balgam incelemelerinden yararlanılır. Tümöral olaylar da bazen bronşları tıkayarak zatürreye zemin hazırlayabilir. Bu nedenle, özellikle ileri yaşta, sigara içme öyküsü olan hastaların mutlaka bu yönden de araştırılmaları uygun olacaktır.

Zatürre Olan Biri Nasıl İyileşir?

4. Zatürre Nasıl Tedavi Edilir? 

• Zatürrenin Tedavisi Özen ve Sabır Gerektiriyor

Antibiyotiklerin keşfinden önce son derece öldürücü olan zatürre, günümüzde başarıyla tedavi edilebilmektedir. Başka bir hastalığı bulunmayan, genç ve genel durumu iyi olan hastalarda zatürre ayaktan tedavi edilebilir, ancak 65 yaşın üzerindekilerin, altta yatan başka hastalığı olanların, solunum yetmezliği bulunanların ya da ağır zatürresi olanların hastanede yatırılarak tedavi edilmeleri uygun olur. 

Tedaviye başlandıktan sonra genellikle birkaç gün içinde ateş düşer ve kişi kendini daha iyi hissetmeye başlar. Muayene bulgularının ve akciğer filminin düzelmesi daha uzun zaman alır.

• Doğru Teşhis ve Tedavi Önemli!

Zatürre tanısının ardından tedavi sürecinde hastanın durumu yakından izlenmeli ve akciğer grafisi ile düzenli kontrol edilmelidir. Zatürre, bazen tüberküloz (verem hastalığı), akciğer kanseri ve bazı romatolojik hastalıklarla karıştırılabiliyor, bu nedenle doğru teşhis ve tedavi son derece önemli. 

Zatürre ciddi bir hastalık olup, belirtileri göz ardı edilmemeli ve özellikle risk gruplarındaki kişiler belirtiler hissettiklerinde bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. 

Zatürreden Korunmak Mümkün

• Kapalı ve kalabalık ortamlardan mümkün olduğunca kaçının 

Zatürreden korunmanın en etkili yollarından birinin risk faktörlerini azaltmaktır. Sigara ve alkol kullanımını bırakmak, kronik hastalıkları olan kişilerin düzenli tedavi almaları ve kontrollerini ihmal etmemeleri önemlidir. 

Zatürreden korunmada genel sağlık tedbirlerine uyulmasının yararı olacaktır. İyi beslenme, sigaradan uzak durulması da önerilebilir. Özellikle kış aylarında, kapalı kalabalık ortamlar enfeksiyonların yayılmasını kolaylaştırabilir. Zatürreye neden olan mikroplar hava yoluyla yayılabileceğinden bu tür yerlerde mümkünse bulunmamak önerilebilir. 

Zatürre Aşısı, Hastalıktan Korunmada Büyük Önem Taşıyor

• Pnömokok aşısı imdada yetişiyor 

Bunların dışında, zatürrenin sık sebeplerinden biri olan “pnömokok” isimli mikroplara karşı aşı da, risk grubundaki kişilere uygulanabilir. Pnömokok aşısı, bu mikrobun 23 tipini içerir. Bağışıklık yetmezliği olanlar, altta yatan kronik bir hastalığı bulunanlar (akciğer, kalp, böbrek, bazı kan hastalıkları ve diabet gibi), 65 yaşın üzerindekiler ve dalağı alınmış olanlar, zatürre gelişimi açısından daha büyük risk taşımaktadır.

Aşının yan etkileri genellikle hafiftir. Aşı yapılan yerde küçük bir kızarıklık, şişlik ve ağrı görülebilir. Aşı sonrası ilk bir gün içinde hafif bir ateş olabilir. Nadiren de olsa alerjik reaksiyon gelişebilir.

Aşı, ateşli hastalıklar, enfeksiyonlar gibi aktif başka bir hastalık sırasında uygulanmamalıdır. Yılın herhangi bir zamanında yapılabilir. Aşı, ölü bir aşıdır ve aşıya bağlı zatürre hastalığı geçirilmez. Genellikle tek doz aşı yeterlidir, ancak özellikle 65 yaş üzerindekilerde ve bağışıklık yetmezliği olanlarda ilkinden 5 yıl sonra ikinci bir aşı gerekebilir.