Çocuğunuz Kalori Sayarak Yemek Yiyorsa Dikkat!

Melis DEMİRYAS
Yayın : 14.08.2017 - Güncelleme : 03.09.2024

Aileler, çocuklarının kilo takıntılı olduğunda ciddiye almalı. Bu konuda uzmanlar aileleri uyarıyor: "Yemekler hakkında takıntılı hale gelmiş, kilo ve görünümle aşırı uğraşıyor, çok sıkı diyetler yapıyor, tuvalette uzun süreler kalıyor, sürekli kalori saymaya başlamışsa çocuğunuzda yeme bozukluğu başlamış olabilir!" Peki kilo takıntılı çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirsiniz? 

Kronik diyet, yeme bozukluklarına giden yolda ilk adımdır. Çocuk doktorları, anoreksiya nervoza, bulimia ve tıkınırcasına yeme bozukluğu olan gençlerin sayısının giderek arttığına dikkat çekiyor. 

Ergenlikte meydana gelen fiziksel ve ruhsal değişiklikler kimi zaman yeme bozukluklarına yol açabiliyor. Yeme bozukluğunun çoğunlukla ergenlik döneminde başladığını söyleyen uzmanlar, çocuğunuz kalori saymaya başladıysa dikkatli olun diyor.   

Yeme bozukluğunu “beslenme davranışında görülen bozukluklarla seyreden hastalıklar” olarak tanımlayan Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Aslıhan Dönmez bakın ailelere hangi tavsiyelerde bulunuyor.

   Çocuğunuzun Yeme Bozukluğu Olabilir mi? 

Ergenler Kilolarına Takıntılı Olduğunda Aileler Ne Yapmalı?

1. Çocuğunuz Kalori Saymaya Başladıysa Dikkat! 

Moda ve eğlence endüstrilerinin -özellikle de sosyal medyanın etkisiyle- süper ince yıldızları rol model olarak lanse etmesi sonrası, pek çok genç kızın aynada gördüklerinden hoşlanmaması şaşırtıcı değil. Çocuklar arasında yapılan araştırmalarda, özellikle de kız çocuklarının  vücut şekillerinden memnun olmadığı ortaya çıktı. 

Kız çocukları, vücut şekilleri değiştikçe ve daha yuvarlak hale geldikçe, ergenliğe ulaştıklarında özellikle savunmasızdır. Kızların yeme bozuklukları geliştirme olasılığı 10 kat daha fazla olmasına rağmen, bazı erkek çocukları da kimi zaman tehlikeli diyetler yapmaktadır.

Akademik başarının düşmesi, sosyal ilişkilerde bozulma, odadan dışarı çıkmamak, öfkede artış, içe kapanmak gibi genel belirtiler de yine yeme bozukluğunun diğer önemli belirtilerinden... 

 Çocuğunuz Kalori Sayarak Yemek Yiyorsa Dikkat! 

Ergenler Kilolarına Takıntılı Olduğunda Aileler Ne Yapmalı?

2. Yeme Bozukluğu Nedir?  

Yeme bozukluğu başlığı altında iki temel bozukluk vardır. Anoreksiya nervozada günlük alınan kaloride belirgin kısıtlama yapma, kilo almaktan aşırı korkma ve zayıf olduğu halde kendini kilolu görme söz konusudur. Bulimiya nervozada tıkınma ve çıkarma atakları vardır. Bu çıkarma atakları kusarak, idrar sökücü ve kullanarak ya da aşırı egzersiz yaparak gerçekleşir.

3. Yeme Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?

Bunun en önemli nedeni ergenlik döneminde meydana gelen fiziksel ve ruhsal değişikliklerdir. Vücudun değişiyor olması ve yağlanmanın artışı önemli bir tetikleyici etkendir.

Sosyal alanda kabul edilmek ve beğenilmek bir ergen için giderek daha önemli olmaya başlar ve fiziksel görünüm bunun önemli bir belirleyicisi haline gelir. Bu dönem arkadaş çevresinden görünüm veya kiloyla ilgili bir eleştiri almak yeme bozukluğunu tetikleyebilir.  

Çocuğunuz Kalori Sayarak Yemek Yiyorsa Dikkat!

 Çocuğunuzun Yeme Bozukluğu Olabileceğinin İşaretleri

4. Çocuğun Yeme Bozukluğu Yaşadığını Aileler Nasıl Anlayabilir? 

Yemekler hakkında takıntılı bir hale gelmek, kilo ve görünümle ilgili aşırı uğraşlara başlamak, çok sıkı diyetler yapmak, tuvalette uzun süreler kalmak, yiyecek saklamak, takıntılı bir şekilde kalori saymaya başlamak, saatler süren spor aktivitelerinde bulunmak, özellikle yedikleri konusunda yalan söylemeye başlamak yeme bozukluğu göstergeleri olabilir.

Diyet ve kilo kaygıları kültürümüzde o kadar yaygın ki, çoğu normal çocukta bir derecede de olsa görülebilmektedir.

Günümüzde birçok genç kız vejeteryan olma eğiliminde. Daha az et, daha fazla tahıl ve sebze yemek, hepimiz için övgüye değer hedeflerdir. Ancak ebeveynler, gençlerin olumlu yeme değişikliklerinin aşırıya kaçtığını nasıl anlayabilir?

Çocuğunuz Kalori Sayarak Yemek Yiyorsa Dikkat!

Şu durumlarda endişelenmeniz gerekiyor:

• Kızınızın adet dönemleri düzensizleşiyor veya tamamen duruyorsa…
• Çocuğunuz kilo hedefine ulaşmasına rağmen, daha fazla kilo vermeye çalışıyorsa…
• Yeme bozukluğu olan çocuğunuz sıklıkla kendini şişman hissettiğini dile getiriyorsa…
• Diyet konusunda ketum veya savunmacı olduklarından fazla kilo kaybettikleri endişelenmiyorsa,
• Kızınız, başarılı bir şekilde kilo vermesine rağmen kilo artışı konusunda endişeleniyorsa…
• Yeme bozukluğu olan çocuklar şişmanlıktan korkmaya başlıyorsa…

5. Yeme Bozuklukları Türleri Nelerdir? 

Anoreksiya nervoza, zayıflık takıntısının şiddetli diyet ve aşırı kilo kaybına yol açtığı potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur.

Bulimia nervozada kişi kendini yiyecekle doldurur ve sonra kusarak veya müshil ve/veya idrar söktürücü ilaçlar kullanarak vücudunu temizler.

Anoreksik olan gençler şunları yapabilir:

• Yağ ve kalori konusunda takıntılı olurlar.
• Zorunlu olarak egzersiz yaparlar.
• Ruh hali değişimlerinden, depresyondan veya kaygıdan muzdariptir.
• Kontrolden çıktığını hisseder.
• Yemek hakkında yalan söyleyebilir. (yemediği halde yedim demek gibi.) 

Bulimik Olan Gençler Şunları Yapabilir: 

Bulimik bir genç, anoreksik ile aynı semptomların bazılarına sahip olabilir; ancak fazla kilo veremeyebilir ve aslında sağlıklı görünebilir.

Buliminin diğer yaygın belirtileri, yemek istiflemek ve yemeklerden sonra sık sık tuvaleti kullanmaktır.

Tıkanırcasına Yemek Yiyen Gençler Şunları Yapabilir: 

Üçüncü bir problem türü olan tıkınırcasına yeme bozukluğu obeziteye yol açar, çünkü ergen psikolojik sorunlarla başa çıkmak için fazla yemek yer ama sonrasında arınmaz.

Bu bozukluklardan muzdarip olan gençlerin karmaşık sorunları vardır ve psikoterapi, davranış değişikliği, beslenme danışmanlığı, ilaçlar ve hatta bazen hastaneye yatmayı içerebilen çok yönlü tedaviye ihtiyaç duyarlar.

Ergenler Kilolarına Takıntılı Olduğunda Aileler Ne Yapmalı?

6. Yeme Bozukluğu Tedavi Edilebilir mi?  

Yeme bozukluğu tedavisinde psikoterapi yöntemleri ve psikiyatrik ilaçlar kullanılıyor. Hastalığın ilerlemiş olduğu vakalarda bir süre hastaneye yatırmak gerekebilir.

Tedavinin en önemli aşaması hastayı tedavi olmaya ikna etmektir. Çünkü hastalar tedaviyle aşırı bir kilo alacaklarından korkarak tedaviye başvurmakta isteksiz davranabilirler.

7. Çocuğunda Yeme Bozukluğu Olduğunu Düşünen Aileler Ne Yapmalı?  

1) Onu denetlemeyi bırakın: Ne yediğinin, çıkarıp çıkarmadığının denetlenmeyi bırakın. Denetleme davranışınız onun kendini daha fazla baskı altında hissetmesine ve bu davranışları arttırmasına neden olacaktır. Üstelik yalan söylemesini de artıracaktır. 

2) Onu suçlamayın: Bazı aileler yeme bozukluğunun bir “şımarıklık” göstergesi olduğunu düşünerek hastayı suçlarlar. Unutmayın ki yeme bozukluğu tedavi gerektiren bir psikiyatrik hastalıktır, şımarıklıkla bir ilgisi yoktur. 

Çocuğunuz Kalori Sayarak Yemek Yiyorsa Dikkat! 

3) Aşırı müdahaleci davranmayın: Bazı ergenler için yeme bozukluğu hayatından kendi kontrolü altında tutabildiği tek alan, bir özgürlük mücadelesi olabilir.  

4) Ona kilo aldırmaya çalışmayın: Unutmayın ki hayatta en korktuğu şey kilo almak. Çünkü buna bir başlarsa durduramayacağını düşünüyor. Bu nedenle ona zorla yüksek kalorili bir şeyler yedirmeye çalışmayın.  

5) Onu tedaviye ikna etmeye çalışın: Fakat bunu yaparken zorlayıcı bir tutum içerisinde olmayın. Zorla götüreceğiniz tedaviden fayda görmeyecektir. Bunun yerine onunla sakin bir şekilde konuşun, onunla ilgili kaygılarınızı dile getirin ve tedaviye başvurma konusunda cesaretlendirin.

6) Sağlıklı Beslenmeyi Teşvik Edin

Gençler genellikle evden uzakta yerler - okulda öğle yemeği, bir arkadaşında atıştırmalık - bu yüzden neyi veya ne kadar tükettiklerini bilmek sizin için zor olabilir. Bu yüzden aile yemeklerini (özellikle akşam yemeklerini) mümkün olduğunca sık programınıza dahil etmelisiniz.

Akşam yemeği ritüeli sadece aile iletişimini teşvik etmekle kalmaz, aynı zamanda çocuklarınızın yeme alışkanlıklarını gözlemlemeniz için size daha fazla fırsat verir.

Yine de çocuğunuzun yeme alışkanlıkları veya kilosu hakkında yorum yapmayın. Çocuğunuzun kilo sorunu olduğunu düşünüyorsanız, çocuğunuzu değerlendirebilecek ve bir müdahale planı önerebilecek bir sağlık uzmanından dışarıdan yardım isteyin.

7) Güç Mücadelesine Girmeyin 

Çocuklarınızla ne ve ne kadar yedikleri konusunda güç mücadelesine girmeyin. Bunun yerine besleyici yemekler sunun ve sunduğunuz yiyeceklerden seçim yapmalarına izin verin. Mutfağınızı abur cubur yerine sağlıklı atıştırmalıklarla doldurun.

Çocuğunuzun yeme bozukluğu geliştirdiğinden şüpheleniyorsanız sorun daha da büyümeden, bir uzmandan yardım istemekten çekinmeyin.