Okulda Kopya Çeken Çocuğunuza Nasıl Davranmalısınız?

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 28.11.2011 - Güncelleme : 25.10.2024

Çocuklar neden kopya çeker? Kopya çekmesini önlemek için ne yapmalı? Böyle bir durum karşısında çocuğa nasıl davranılmalı? 

Bazı çocukların kendilerinden yüksek beklentileri olabilir veya diğer insanların -özellikle de ailelerinin- kendilerinden yüksek beklentileri olduğunu düşünebilir. Dolayısıyla bu beklentileri karşılamak için kopya çekerler. 

Bazı çocuklar  kaybetme hayal kırıklığıyla nasıl başa çıkacaklarını bilmedikleri için kazanmak isteyebilirler. Sonuçta, kaybetmeyi öğrenmek zaman alır.

Ayrıca, çocuklar  bir görevi çok zor bulduklarında kopya çekmeye yeltenebilir. Okul ödevleri veya sınavlar zorlaştıkça, sınıf arkadaşlarına kopya çekere ayak uydurmaya çalışıyor da olabilir.

Küçük çocukların ara sıra hile yapması genellikle zararsızdır. Çocukların doğruyu yanlıştan öğrendiği ilk yıllarda bu büyük bir endişe kaynağı değildir. Ancak, çocuklar kazanma baskısı hissettikleri için kopya çekiyorlarsa veya büyüdükçe kopya çekmeyi alışkanlık haline getiriyorsa, anne baba olarak duruma müdahale etmeniz gerekebilir. Peki ama nereden başlamalı? İşte, size yardımcı olacak ipuçları. 

 Uzmanlara göre, anne babaların çocuklarının kopya çekmesine tepki vermeden önce bunun sebeplerini anlamaları çok daha mühim. 

Okulda Kopya Çeken Çocuğunuza Nasıl Davranmalısınız?

1. Çocuğunuzun Kopya Çekmesini Nasıl Önleyebilirsiniz? 

Çocuğunuza neden kopya çektiğini sorun: Çocuğunuzun yanıtı, konuşmanızı yönlendirebilir. Örneğin, çocuğunuz sizi memnun etmek istediği için kopya çektiyse bu size, çocuğunuza kazanmanın elinizden gelenin en iyisini yapmaktan daha az önemli olduğunu anlama fırsatı verir.

Çocuğunuza pratik yapması için şans verin: Örneğin, çocuğunuzun kazanmayı ve kaybetmeyi öğrenmesi için evinizde ailecek oyunlar oynayabilirsiniz.

Çocuğunuzun çabasını övün: Okul çalışmasıyla, çocuğunuzun ne öğrendiğinin ve ne kadar çok çabaladığının en yüksek notları almaktan daha önemli olduğunu anlamasını sağlayabilirsiniz. Bir spor ya da oyundan sonra çocuğunuza kimin kazandığının ya da kaybettiğinin önemli olmadığını; iyi bir spor etkinliği yapmanın ve eğlenmenin çok daha önemli olduğuna odaklanmasını sağlayabilirsiniz. 

Çocuğunuz için bir rol model olun: Örneğin, ailece oyun veya spor yaptığınızda ve kaybettiğinizde, çocuğunuza nasıl iyi bir sporcu olunacağını göstermek için kaybetseniz dahi olumlu tepkiler verin. "Önemli olan kazanmak değil, hep birlikte eğlenmek ve bu  eğlenceliydi!" diyebilirsiniz. Çocuğunuz herhangi bir müsabakayı kaybettiğinde ona "Sen elinden geleni yaptın, aferin! gibi cümleler kurarak çabasına övgüler yağdırabilirsiniz. Bu, çocuğunuzun kaybetmenin onun için bir sorun olmadığını öğrenmesine yardımcı olacaktır.

Beklentilerinizi kontrol edin: Bazen beklentiler bir çocuğun yetenekleri için çok yüksek olabilir. Çocuğunuza yüksek notlar alması veya sporda başarılı olması için baskı yapmanız onu kopya çekmeye teşvik edebilir.

Çeşitli aktiviteler deneyin: Yeni bir şey denemek, çocuğunuza iyi yapabileceği ve keyif alabileceği şeyleri bulma şansı verir. Ayrıca çocuğunuzun yeni beceriler geliştirmesine ve çocuğunuzun güvenini, benlik saygısını geliştirmesine yardımcı olur. 

Hile yapmayı konuşun: Çocuğunuza adil olmanın önemini hatırlatmak için onunla ara ara rutin günlük konuşmalar yapın. Örneğin, televizyonda maç izliyorsanız, oyuncular hile yapsa izlemenin daha az eğlenceli olacağından bahsedebilirsiniz.

2. Çocuğunuzun Kopya Çekmenin Sonuçlarını Anlamasına Yardımcı Olun 

Çocuklar, genellikle kazanmak yerine ellerinden gelenin en iyisini yapma konusunda desteklendiklerinde, kopya çekmeye yönelmezler. 

Çocuğunuzun kopya çekmenin sonuçlarını anlamasına yardımcı olmanız, kopya çekme davranışını değiştirmenin önemli bir yoludur. Örneğin, çocuğunuzla kopya çektiğinde neler olabileceği hakkında konuşabilirsiniz:

• Bu durum diğer çocukları üzebilir.
• Sınıfındaki çocuklar bir dahaki sefere onunla oynamak istemeyebilirler.
• Arkadaşları artık çocuğunuza güvenmeyebilir.
• Çocuğunuz kopya çektiğinde, çalıştığında aslında ne kadar başarılı olacağını asla öğrenemeyebilir.
• Çocuğunuz bunu alışkanlık haline getirdiğinde kopya çekmeden bir görevi kazanamayacağını veya bitiremeyeceğini düşünmeye başlayabilir. 

Bu Durumda Çocuğunuzla Nasıl Konuşmalısınız? 

Sabırlı olmak önemlidir. Çocuklar öğrenirken bazı kuralları çiğneyebilirler. Çocuğunuzla kopya çekme ve bunun neden uygun olmadığı hakkında konuşmak için 'öğretilebilir anları' kullanın.

Sosyal çevre ve aile büyükleri kimi zaman farkında olarak veya olmayarak; kazanmak, iyi notlar almak üzerinde o kadar çok durur ki çocuklar bunu gerçekleştirmek için ne gerekiyorsa yapmaya çalışır. Bu nedenle de bazen çocuklar arkadaşlarının, öğretmenlerinin ve büyüklerinin onayını kazanmak için kopya çeker. 

Çocuğunuz okula başladığı ilk günden itibaren onun öğrenme ve ders çalışma çabasına önem verdiğinizi gösterin. 

Farklı ders çalışma yöntemlerini öğrenmesini teşvik edin. Çocuk okulda kopya çekerken yakalanırsa, ona aslında doğru olan, pek çok seçeneği olduğunu söyleyin.

Örneğin;

• Öğrenene kadar ders konularını tekrar çalışmak.
• Öğretmenden özür dilemek.
• Kopya veren o olsa da düşük not almayı kabul etmek.
• Siz ve öğretmenleri kopya çekmeyeceklerinden emin olana kadar sınavlar sırasında sıkı bir şekilde gözetim altında tutulmalarını kabul etmek.
• Kopya çekmekten derslerine hâkim olduklarını gösterene kadar sevdikleri tüm faaliyetlerden men edilmek.

Çocuklarınızı notun gerçek amaç olmadığını anlayacak şekilde yetiştirirseniz kolay kolay kopya çekmeye kalkışmaz. 

Gerçek amaç bilgi edinmek ve öğrenmektir.  Ona bilginin ne kadar önemli olduğunu gösteren örnek olaylar anlatın. Bir süre sonra o da olaya bu gözle bakmaya başlayacaktır. 

Başka çocuklar hakkında düşünmesini sağlayın: “Sence Efe neden kopya çekiyor?” –Bunun ona kalınca olarak ne kazandırdığını düşünüyorsun?”gibi...

3. Çocuğunuzun Kopya Çekmesini Nasıl Önleyebilirsiniz?

Çocuğunuzun tekrar kopya çekmesini önlemek için, bazı önleyici tedbirler alabilirsiniz. Birkaç basit strateji, çocuğunuzu gelecekte dürüst olmaya teşvik etmek için uzun bir yol kat etmenizi sağlayabilir:

• Çocuğunuza hangi koşulda olursa olsun hile yapmamasını söyleyin:

Beklentilerinizi netleştirin ve "Sınavında dürüst olmanı ve gözünü kendi kağıdından ayırmamanı bekliyorum" deyin. Bu konuşma çocuğunuza büyük bir fark yaratabilir.

• Çocuklarınıza aşıladığınız değerleri inceleyin: 

Dürüst bir insan olmanın önemini ne kadar tartıştığınıza karşı çocuklarınızla iyi notların önemi hakkında ne kadar konuştuğunuzu düşünün. 

Dürüstlüğe çok fazla yatırım yapmazsanız, çocuğunuz iyi notlar almanın en önemli şey olduğunu varsayabilir…

• Dürüst bir rol model olun:

13 yaşındaki çocuğunuzun sadece 12 yaşında olduğunu söylemek kimi zaman size cazip gelebilir, böylece sinema biletinde tasarruf edebilirsiniz, ancak sistemi aldatmak çocuklara sahtekâr olmanın normal olduğunu öğretir! Bu nedenle, özellikle bunu yapmak zor olduğunda, dürüst bir rol model olduğunuzdan emin olun.

• Zor bir durumda yalan söylemek zorunda olduğunuzda daha sonra bunun sebeplerini çocuğunuza açıklayın:

Bazen birinin gerçek duygularını belirtmeyip, yalan söylemek zorunda olduğu zamanlar olabilir. Örneğin, komşunun sizin için hazırlağı meyveli pastayı sevip sevmediğini sorması gibi. Acımasız dürüstlük yerine nezaketi seçip beğenmediğiniz halde güzel olduğunuzu söylebilirsiniz. Çocuğunuza da daha sonra bunun nedenlerini açıklayın. Çocukların kimi zaman diğer insanları üzmemek adına zararsız yalanlar söylenebileceğini de bilmesi önemlidir. 

• Disiplin uygulamalarınızı inceleyin:

Child Development dergisinde yayınlanan bir araştırmada, katı disiplinin çocukları iyi birer yalancıya dönüştürdüğünü ortaya koydu. 

Bu nedenle, kötü bir not almanın sonuçlarından kaçınmak için çocuğunuzun kopya çekip çekmediğini düşünün. . Notlar ve akademik başarı söz konusu olduğunda çok katıysanız, çocuğunuz cezalardan kaçınmak için, kopya çekmeye başvurabilir.

Çabayı övün, sonucu değil: Çocuğunuzu bir projeden 100 aldığı veya bir testte yüksek puan aldığı için övmek cazip gelebilir, ancak bu yanlış mesajı gönderebilir. Çocuğunuz övgüye layık olmak için başarılı olması gerektiğini düşünebilir. Bu nedenle, çabanın önemli olduğunu vurgulamak için "Harika bir iş, çok sıkı çalışmak" veya "Harika bir iş, çalışmak için harcadığınız tüm zamanın işe yaradığını söyleyebilirim" gibi şeyler söyleyin. 

4. Çocuğunuz Okulda Kopya Çekerken Yakalandığında Ne Yapmalısınız? 

• Panik yapmayın:

Kopya çekmenin çoğu zararsızdır ve doğruyu yanlıştan ayırmanın öğretilmesi için gerekli bir derstir. İlkokul çocukları, akademik sahtekarlığın ne olduğunu anlamayabilir ve bir arkadaşının onlara 'yardım etmesi' ile tamamen kopyalamak arasında ayrım yapamayabilir. Ve okulda kopya çekmeye neden izin verilmediğini anlayacak becerilere ve bağlama sahip değiller. 

Muhtemelen çocuklarınızı masa oyunlarında veya sporda hile yapmamaları ve yalan söylememeleri için yetiştirdiniz. Bu örneklerin tümü, okulda kopya çekmeye neden izin verilmediğini açıklamaya yardımcı olmak için kullanılabilir. Ancak çocuğunuzun bunu anladığından ve daha iyi bilmesi gerektiğinden eminseniz, bunun neden olduğunu açıklamanın zamanı geldi.

• Önce Nedenini Anlayın

Sınava çalışmak için zamanları mı tükendi? Malzemeyi anlamıyorlar mı? Kısa yollara gitmek ve gerçekleştirmek için çok fazla baskı mı hissediyorlar? nedenini anlamakhile yapmaya mecbur hissettiler, bununla başa çıkmanıza yardımcı olacak. İlk başta, kızım ödevi anlamadığı ve daha fazla açıklama isteyerek 'aptal gibi görünmek' istemediği için kopya çekmekte ısrar etti. Ancak daha fazla araştırma gerçeği ortaya çıkardı: Talimatlar verildiğinde bir arkadaşına fısıldıyordu.

Bu noktada konuşmamız, sınıfta dikkatini vermenin önemi ve öğretmenin talimatlarını duymadığı veya anlamadığı zaman konuşma stratejileri hakkında oldu. Hazır olmadığı bir sınav olsaydı, zaman yönetimi ve çalışma stratejileri hakkında sohbet ederdik. Konuyu gerçekten anlamasaydı, nasıl daha fazla yardım alabileceğini bulmak için öğretmeniyle birlikte çalışırdık.

• Öğretmeniyle İletişim Kurun

Muhtemelen çocuğunuzun nasıl bir öğrenci olduğu konusunda oldukça iyi bir fikriniz vardır, ancak öğretmenle yapacağınız bir konuşma, çocuğunuzun neden okulda kopya çekerken yakalandığı konusuna biraz ışık tutabilir. Çocuğunuzun öğretmeni, onun nasıl öğrendiğini ve sınıfta nasıl davrandığını bilir, bu da muhtemelen neden kopya çektiklerini iyi bildiği anlamına gelir.

 Öğretmen, çocuğunuzun akran grubu arasındaki sınıf dinamiklerini anlamanıza da yardımcı olabilir. Uyum sağlamanın bir yolu olarak gerçekte olduklarından daha az yetenekli gibi mi davranıyorlar? Ayrıca öğretmenin hangi sonuçları ve geri bildirimleri dağıttığını da bilmek istersiniz, böylece üst üste yığılmazsınız ve böylece çocuğunuzu karışık veya yaşa uygun olmayan mesajlar ile karıştırmazsınız.

• Çocuğunuzu Takip Sürecine Dahil Edin 

Çocuğunuz okulda kopya çekerken yakalandıktan ve bunun neden(ler)i tartışıldıktan sonra, çocuğunuzu sonuçların tartışılmasına dahil etmeyi düşünün. Çalışmasını kopyaladıkları öğrenciden özür dilemeliler mi? Öğretmen hangi takip eylem(ler)ini bekliyor? Testi bir hafta daha tekrar edebilirler mi? Ve onlara "dolandırıcı" demekten kaçının çünkü bu şekilde etiketlemek yalnızca olumsuz duyguları pekiştirebilir. 

Diğer çocukları üzmek gibi neden kopya çekmemeleri gerektiğini anlamaya yardımcı olarak öğretilebilir ana odaklanın ; arkadaşların ve öğretmenlerin güvenini kaybetmek; ve kendin hakkında kötü hissetmek.

• Çabanın ve Dürüstlüğün Önemini Unutmayın…

Uzmanlara göre, kopya çekme en çok, kendi kendilerine genel olarak iyi durumda olduklarını söyleyerek eylemlerini rasyonelleştiren başarılı öğrenciler arasında yaygındır, o halde bu kadar önemli olan ne? Ya da başka alanlarda başarmakla çok meşgul olduklarını ve konuyu daha sonra öğreneceklerini.

Kopya çekmeyi, bir davranış kalıbı veya bir davranış kalıbına yol açabilecek bir şey olarak değil, belirli bir anda yapılan gerekli bir eylem olarak rasyonelleştirirler. Ancak ebeveynleri notlardan çok çabayı, ilerlemeyi, dürüstlüğü ve dürüstlüğü öven öğrencilerin kopya çekme olasılığı daha düşük olabilir çünkü sonuç vermeleri için üzerlerinde daha az baskı vardır. Bunu, oyun sahasında kazanmak yerine sportmenliğe öncelik vermek gibi düşünün. 

Bu, akademik performans standartlarınızı düşürmek anlamına gelmez, bunun yerine öğrencilerinizin oraya nasıl ulaştığının da bir o kadar önemli olduğunu hatırlamak anlamına gelir.