Çocuğunuzun Öğrenme Zorluğunu Nasıl Saptayabilirsiniz?

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 22.12.2012 - Güncelleme : 22.05.2024

Öğrenme güçlükleri; dinleme, konuşma, okuma, yazma, muhakeme veya matematik becerilerinin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli güçlükler içeren bir grup bozukluktur. Bu bozukluklar kişiye özeldir (ve bireyler arasında önemli ölçüde farklılık gösterir) ve merkezi sinir sistemi işlev bozukluğundan kaynaklandığı varsayılır.

Öğrenme güçlüğü diğer engelleyici durumlarla (örn. duyusal bozukluk, zihinsel bozukluk, sosyal ve duygusal rahatsızlık) veya çevresel etkilerle (örn. kültürel farklılıklar, yetersiz/uygun olmayan eğitim) birlikte ortaya çıksa da, bu koşulların doğrudan sonucu olmayabilir. 

Bazı durumlarda bunları tanımlamak çok kolaydır. En yaygın eksiklik öğrenme ve dil zorluğudur. Örneğin, çocuğun tersine dönebilen harfler ve basit bazı kelimelerle ilgili problemleri olur. İşte, çocuklarda öğrenme güçlüğünü tespit etmeye yardımcı olacak detaylar. 
 

 Öğrenme bozuklukları çocuğun okumasını, yazmasını veya basit matematik işlemlerini yapmasını zorlaştırabilir. 

"Çocuğumun Öğrenme Güçlüğü Yaşayıp Yaşamadığını Nasıl Anlarım?"

1. Çocuğunuzun Öğrenme Zorluğu Yaşadığını Nasıl Anlayabilirsiniz? 

Öğrenme zorluğu olan bir çocuk için b harfi d’ye benzeyecektir. Bu tarzda bir öğrenme güçlüğüne, çocuğun o harfin doğru şeklini ve sesini defalarca tekrarlayarak ezberlemesi sağlanarak yardımcı olunabilir. 

Ancak, çocukların çoğunda öğrenme zorluğu problemi ve süreci bundan çok daha karmaşıktır. Bazı çocuklar, gözleriyle gördüklerini, beyinlerinin dış tabakasının yorumlayabileceği bir kavrama dönüştürmekte zorlanmaktadırlar.

• Öğrenme güçlüklerinin ortak özellikleri nelerdir?

Öğrenme zorluklarının çoğu, sözlü veya sözsüz öğrenme güçlükleri olarak sınıflandırılır.

Sözlü:

• Hem sözlü hem de yazılı kelimelerde zorluk.
• Sözel öğrenme güçlüğü olan bazı çocuklar yeterince okuyabilir veya yazabilir ancak dilin diğer yönlerinde sorun yaşayabilirler (örneğin, bir cümleyi veya paragrafı mükemmel bir şekilde seslendirebilirler (böylece iyi okuyabilirler), ancak 'anlamlı olamazlar' ' okudukları şeyin zihinsel bir resmini oluştururlar veya okudukları durumun zihinsel bir resmini oluştururlar).

Sözsüz:

• Yazma eyleminde zorluk. Beyin gerekli birçok eş zamanlı görevi koordine etmekte zorlanır (örneğin, harf şekilleri oluşturmak için elini hareket ettirmekten bir cümlede gerekli olan doğru dilbilgisini hatırlamaya kadar.)
• Gördüklerini işlemede zorluk (örn. tahtadaki sayılar gibi görsel detayları anlamada zorluk yaşamak, Matematikte '+' ile '-'yi karıştırmak).
• Kesirler gibi soyut kavramları anlamada zorluklar.

Yaygın öğrenme bozuklukları çocuğun aşağıdaki yeteneklerini etkiler:

• Okumak
• Yazmak
• Matematik yapmak
• Dili öğrenmek
• Sosyalleşmek
• Kelimeleri gerektirmeyen diğer becerileri öğrenmek

2. Kısa Vadeli Hafızalarıyla İlgili Problemi Vardır 

Aynı durum işitme için de geçerlidir. Çocuğun işittiği şeyler, çocuk için anlamlı bir şey olarak yorumlanabileceği beyine gidebilmek için sinirlerden geçemeyebilir. Bu çocukların, kısa vadeli hafızalarıyla ilgili problemleri vardır. Çevrelerinde olanlara veya işitme ve çok kısa bir süre için bile hatırlatma konusunda zorluk çekerler.

Geçen hafta ya da geçen yıl olanları hatırlayabilirler fakat birkaç saniye önce olanları hatırlamakta zorlanırlar. Okuma ve yazma  ya da matematik ödevlerini hiç sevmezler. Sözcük bilgileri çok azdır ve yeni sözcükleri söylemekte zorlanırlar.

3. Öğrenmede Zorluk Çektiğini Tanımlayan Teknik Terimler

Öğrenme güçlüğü olarak tanımlanan bazı teknik terimler işitsel ayırt etme güçlüğü, ifade güçlüğü, okuma güçlüğü, matematiksel güçlükler ve benzerleridir. Bunlar bir çocuğun nasıl öğrendiği ile ilgili tanımlayıcı terimlerdir. Bunların hiçbiri sizin çocuğunuzda yetenek eksikliği olduğu anlamını taşımaz. Sadece öğrenmede bazı zorluklar çekeceği anlamına gelirler.

4. Çocuğun Öğrenme Güçlüğü Yaşadığının Bellirtileri Neler?

• Genelde Düşüncesiz, Unutkan ve Dağınıktırlar

Öğrenme zorluklarını açıklamayan bir sorun da Dikkatini Toplama Eksikliğidir (Dikkat Eksikliği Bozukluğu olarak da bilinir.) Böyle bir problemi olan çocuklar genellikle düşüncesiz, unutkan, dağınıktırlar ve dikkatlerini bir seferde birkaç dakikadan daha uzun bir süre bir noktada toplayamazlar. Empati kurma becerileri az olduğu için arkadaşlık kurmakta ve bunları sürdürmekte zorlanırlar.

• Hiperaktif Çocuk Sorunu 

Hiperaktif olanlar, yerlerinde duramayıp devamlı kıpırdadıkları ve çevrelerine fiziksel zararlar verdikleri için onlarla birlikte olmak oldukça zordur. Çocuğun çevresini (özellikle de sınıfta) yoğun ve tutarlı bir disiplin altında tutmak Dikkatini Toplama Eksikliği sorunu olan çocuklar üzerinde olumlu bir etki yaratabilir. Ayrıca, bu belirtileri ortadan kaldırmaya büyük ölçüde yardımcı olan bazı iyi ilaçlar da vardır.

Çocuğun okuldaki ve öğrenmedeki zorluklarının duygusal problemlerle ilgisi olabilir. Duygusal çöküntü ya da evdeki problemler konusunda aşırı anksiyete çocuğun öğrenmesini azaltabilir ve bu da öğrenme güçlüğü gibi görünebilir.

• Öğrenme ile İlgili Problemlerin Pek Çok Nedeni Vardır 

Nörolojik bazı zayıflıklar doğuştan veya doğum öncesi yaşanan bir durumdan kaynaklanabilir. Kalıtımsal ve aileden gelen bir problem olabilir. Çocuklar kendi başarısızlıklarını veya başkalarının kendilerinden çok ileri gittiğini gördüklerinde cesaretlerini kaybetmektedirler. Sınıfın eğlencesi haline gelerek ya da çeşitli antisosyal davranışlar göstererek bunu telafi etmeye çalışırlar.

Bu Belirtiler Öğrence Güçlüğüne İşaret Ediyor

Öğrenme güçlüğü olan çocuğun sıklıkla (ancak her zaman değil) yaşadığı ortak zorluklar:

• Kelime dağarcığının yavaş gelişmesi, sıklıkla doğru kelimeyi bulamama.
• Kelimelerin hecelenmesinde zorlanma.
• Sayıları, alfabeyi, haftanın günlerini, renkleri ve şekilleri öğrenmede zorlanma.
• Son derece huzursuz ve dikkati kolayca dağılması.
• Akranlarıyla etkileşimde sorun yaşaması.
• Yönergeleri veya rutinleri takip etmede zorlanma.
• İnce motor becerilerin gelişimi yavaştır.
• Sayı dizilerinin yerini değiştirir ve aritmetik işaretleri (+, -, x, /, =) karıştırır.
• Gerçekleri hatırlamakta zorlanma. 
• Belleğe güvenerek yeni becerileri öğrenmede güçlük yaşama. 
• Dürtüsel ve planlamada zorluk çekiyor
• Zayıf kalem tutuşu ve ardından gelen el yazısı.
• Saati söylemeyi öğrenmede zorluk.
• Zayıf koordinasyon ve fiziksel çevrenin farkında değilmiş gibi görünme eğilimi.
• Verilen zaman dilimleri içerisinde görevler tamamlayamaması.
• Harfleri ters çevirir veya kelimeleri karıştırır.

5. Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalı?

• Sabırlı ve Sevecen Olduğunuz Sürece Çocuğunuz Başarılı Olacaktır

Bazı özel sınıflar ve özel öğretme teknikleri çocukların bu öğrenme eksikliklerinin üstesinden gelmelerini sağlayabilir. Çocuğunuzun harfleri oluştururken, tahta bloklar ya da bir ip gibi hissedebilecekleri ve dokunabilecekleri nesneler kullanmalarını sağlayın. O bunu yaparken harfi yüksek sesle tekrarlayın.

Çocuğunuzun kafasını meşgul edebilecek hayatındaki bazı olayların sorumluluğunu üstlenmeye çalışın ki, o bunların altında ezilmesin. Çocuğunuzun başarılarını övün ve sorumluluk sahibi olması için disipline edin. Siz sabırlı ve sevecen olduğunuz sürece başarılı olmayı öğrenecektir.