Okula Dönüş İçin Ailelere Öneriler

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 17.09.2010 - Güncelleme : 04.09.2024

Yeni okul dönemine güzel bir başlangıç yapmak çocuğun genel davranışlarını, kendine olan güvenini ve akademik başarısını doğrudan etkiler.

Okula dönüş için istekli olan öğrenciler dahi bu yoğun dönemde artan etkinlik ve yapısal düzenlemelerle ilgili kurallara uyum sağlamada zorlanabilirler. Uzun yaz tatilinden sonra, okul hayatının hızına uyum sağlayabilmek için, anne-babalar önceden plan yaparak, gerçekçi ve olumlu bakış açısı geliştirerek çocuklarına  destek olabilirler.

Pedagog Dr. Melda Alantar tatil sonrası okula dönüş için anne babalara önemli tavsiyelerde bulundu. 

Okula dönüş zamanına sayılı günler kaldı. Siz de çocuğunuzun güvenli, sağlıklı ve mutlu bir yıl geçirmesini sağlamak için bu ipuçlarından faydalanabilirsiniz.

1. Okula Başlamadan Önce Hazırlıklarınızı Tamamlayın

• Eğer çocuğunuzun fiziksel ve ruhsal bir problemi varsa okula başlamadan çözülmüş olmalı 

Çocuğunuzun fiziksel ve ruhsal sağlığının yerinde olduğundan emin olun. Çocuğunuzun genel sağlığı, diş doktoru v.b. görüşmeleri erken dönemde planlayabilirsiniz. 

• Çocuğunuzun duygusal veya psikolojik gelişimiyle ilgili endişeleriniz varsa mutlaka uzmanlarla görüşün 

Uzmanlar kaygılarınızın yaşa uygun konulardan mı ya da ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gereken gelişmelerden mi kaynaklandığını belirlemenizde size yardımcı olabilir. Okul başlamadan önce mevcut sorunu saptayarak çözüm aramak çocuğunuza da yarar sağlar. Okullar anne-babaların tanımlanan sorunu iyileştirme çabalarını desteklerler.

 # Reklam 

• Gerekli belge ve bilgileri gözden geçirin

Okuldan gönderilen yazılı belgeleri inceleyin. Belgeler genellikle çocuğun öğretmeni, sınıfı, okul için gerekli malzemeler, serbest zaman etkinlikleri, v.b. önemli bilgileri içerir.

• Ajandanıza not edin

Okul dönemi boyunca önemli günleri önceden kişisel takviminize not edin. 

• Okul alışverişi için son dakikaya kalmayın 

Okul açılmadan bir-iki hafta önce alışverişinizi tamamlayın. Çocuğunuzla birlikte alışveriş listesini gözden geçirebilirsiniz.

• Uyku ve yemek düzeninde okul dönemi uygulamasına geçin 

Okullar açılmadan en az bir hafta önce uyku ve yemek düzeninizi özellikle kahvaltı saatlerini yeniden planlayın. Bu değişikliğe çocuğunuzu hazırlamak için onunla ödev ve etkinlikler nedeniyle aşırı yorgunluk hissetmemek için düzen oluşturmanın yararları üzerinde konuşabilirsiniz.

• Okul günü boyunca sağlıklı beslenme seçenekleri sunun.

Besleyici bir kahvaltı yapan çocuklar okulda daha başarılı olurlar; daha iyi konsantrasyona ve daha fazla enerjiye sahip olurlar. Bazı okullar çocuklara kahvaltı verir; eğer çocuğunuzun okulu bunu sağlamıyorsa, çocuğunuza mutlaka her gün protein içeren bir kahvaltı yaptırın.

Çocuğunuzun yemek yemeye vakti yoksa, ona kuruyemiş gibi hızlıca alıp götürebileceği bir atıştırmalık da verebilirsiniz.

Taze meyve, süt ürünleri ve su gibi sağlıklı seçenekleri de evinizde her zaman bulundurun. 

 # Reklam

• Televizyonu kapatıp başka aktivitelere yönlenmesini sağlayın 

Çocuğunuzu sabah saatlerinde televizyon izlemek yerine; yap- bozla uğraşma, boyama, kitap okuma gibi etkinliklere yönlendirin. Bu faaliyetler çocuğunuzun öğrenme sürecine ve okul düzenine alışmasını kolaylaştıracaktır.

• Çocuğunuzla birlikte okulunu ziyaret edin 

Çocuğunuz küçükse ya da yeni bir okula başlıyorsa onunla birlikte okula gidin. Öğretmenle tanışmak, sınıf, yemekhane, bahçeyi görmek okul öncesi hissedilen endişenin azalmasını sağlar. Yeni çevre hakkında soru sorması için çocuğunuzu yüreklendirin.

 # Reklam

• Arkadaşlarıyla program yapsın 

Okul açılmadan önce çocuğunuzu sınıf arkadaşlarıyla buluşarak olumlu sosyal ilişkiler kurması için onu destekleyin.

• Ev ödevleri için uygun ortam bulun 

İlköğretim çağındaki çocuklar kendi odalarında veya evin sessiz bir köşesinde çalışabilirler. Okula yeni başlayan çocuklar için ise oturma odası ya da mutfak gibi ortak kullanım alanlarında erişkinlerin denetim ve gözetimlerine olanak sağlayan bir çalışma köşesi oluşturulabilir. 

• Okul eşyaları için uygun bir yer belirleyin 

Okul eşyaları, anne-babanın okuması için eve gönderilen yazılı belgeleri v.b. koymak için bir yer belirleyin. Her akşam okul çantasının düzenlenmesinin çocuğunuzun sorumluluğu olduğunu hatırlatın.

# Reklam

• İşlerinizi çocuğunuzun okul programına göre düzenleyin

Okulların açıldığı hafta programınızı sadeleştirin. İş seyahatleri, gönüllü çalışmalar, projeler v.b. mümkün olduğu ölçüde erteleyin. Yeni okul döneminde çocuğunuzun hissedebileceği endişeyi yenmesine ve okul düzenine alışmasına yardım olabilmek için serbest zamana ihtiyaç duyabilirsiniz.

• Beslenme çantalarını bir gece önce hazırlayın 

Çocuklar sabah kalkabilmek için çalar saatlerini kendileri kurabilirler. Sabah okul için hazırlanmak, kahvaltı etmek için çocuğunuza yeterli zaman tanıyın. Düzene uyum sağladıkları, servise yetiştikleri zaman onları mutlaka övün.

• Okul sonrası saatler de planlanmalı 

Eve döndüğünde sizi bulamadığı zaman neler yapılması gerektiğini çocuğunuzla konuşun. 

• Kitap ve defterlerini gözden geçirin 

Yıl içinde öğreneceği bilgiler hakkında onunla konuşun. Konulara ilişkin merak ve ilginizi onunla paylaşın. İçerikleri kavrama yeteneğine olan güveninizi ona açıklayın. Okul yılı boyunca öğrenme sürecini pekiştirin.

Öğrenme becerilerinin gelişmesi zaman alır, sık tekrar gereklidir. Çocuğunuzu sabırlı, dikkatli ve olumlu olması konusunda yüreklendirin.

• Öğretmenini ile iletişimde olun 

Çocuğunuzun okuldaki durumuna ilişkin geri-bildirim almak istediğinizi öğretmenine/öğretmenlerine iletin. Onlarla tanışın. Velilerle iletişim kurma konusundaki tercihlerini -notlar, elektronik posta, telefon görüşmeleri v.b.– öğrenin. 

•  Okuldaki yetkililer ile işbirliği yapın

Çocuğunuza okulda yardımcı olacak kişiler ile ilgili; müdür, psikolojik danışman, rehber öğretmen, sınıf öğretmeni v.b. görevlilere  gereksinim duyduğunda onlaraa nasıl ulaşacağı konusunda bilgi verin. 

Okula Dönüşü İçin Ailelere Öneriler

• Çocuğunuzun sorunlarına ilgi gösterin 

Çocuğunuzun okul konusunda endişeleri varsa beslenme veya okul çantasına onu yüreklendirecek özel notlar yazıp bırakın. Yeni bir durumda insanların endişe duymalarının doğal olduğunu ve öğretmen, akranlarını tanıyıp okul düzenine uyum sağladıktan sonra her şeyin düzeleceğini kendisine anlatın.

 # Reklam 

• Sakin tavrınızı koruyun; çocuğunuz bundan etkilenecektir. 

Özellikle yuvaya, birinci sınıfa başlayan çocuklar ayrılık endişesi veya çekingenlik yaşayabilirler. Eğitimciler bu durumun üstesinden gelebilecek deneyime sahiptirler. Onu bıraktıktan sonra fazla oyalanmadan, onu sevdiğinizi ve gün boyunca düşüneceğinizi, okul bitiminde onu gelip alacağınızı söyleyin. Sakin ve olumlu davranın.

• Olumsuz deneyimlerin çocuğunuzun hevesini kırmasına izin vermeyin 

Akademik veya sosyal konularda güçlük yaşayan veya arkadaşları tarafından alay edilen, zorbalıkla karşılaşan öğrenciler okula yeniden dönmeyi istemezler.

Sorunlarınızı okul yönetimine aktarın, onlarla işbirliğine girin. Yeni okul döneminde benzer sorunlarla karşılaşmayacağını çocuğunuza aktarın. Zorluklarla kendi kendine başa çıkma becerilerini destekleyin. Gerekirse öğretmeninden yardım alması konusunda onu yönlendirin. 

• Sırt çantasının güvenliğini göz önünde bulundurun.

Geniş, yastıklı omuz askıları ve yastıklı sırt kısmı olan bir sırt çantası seçin. Çocuğunuzun sırt çantasını tüm bölmelerini kullanacak şekilde düzenleyin. Ağır eşyaları sırtın ortasına en yakın yere koyun. Sırt çantası çocuğunuzun vücut ağırlığının %10 ila %20'sinden daha ağır olmamalıdır. Çantayı çocuğunuzla birlikte haftalık olarak gözden geçirin ve hafif tutmak için ihtiyaç duyulmayan eşyaları çıkarın.

Çocuğunuza her zaman iki omuz askısını da kullanmasını hatırlatın. Sırt çantasını tek omuza asmak kasları zorlayabilir. Çantayı, alt kısmı çocuğunuzun beline oturacak şekilde ayarlayın.

2. Okulda Zorbalığı Karşı Önleminizi Alın 

Zorbalık veya siber zorbalık, bir çocuğun başka bir çocuğu tekrar tekrar rahatsız etmesidir. Zorbalık fiziksel, sözel veya sosyal olabilir. Okulda, oyun alanında, okul otobüsünde, mahallede veya cep telefonları gibi mobil cihazlar aracılığıyla olabilir.

Çocuğunuz zorbalığa uğradığında

• Sorunları okul yetkililerine bildirin ve çözüm üzerinde birlikte çalışın.
• Çocuğunuza güvendiği bir yetişkinden ne zaman ve nasıl yardım isteyeceği konusunda rahat olmayı öğretin. Kimden yardım isteyebileceğini belirlemelerini isteyin.
• Zorbalığın ciddi doğasını kabul edin ve çocuğunuzun zorbalığa uğrama konusundaki duygularını anlayın.

Çocuğunuza şunları öğreterek nasıl tepki vereceğini öğrenmesine yardımcı olun:

• Zorbanın gözlerinin içine bak.
• Zor durumlarda dik dur ve sakin kal.
• Oradan uzaklaş. 

Çocuğunuza kararlı bir sesle şunları söylemeyi öğretin:

• "Yaptığın şeyden hoşlanmıyorum."
• "Lütfen benimle böyle konuşma."

Çocuğunuzu diğer çocuklarla arkadaş olmaya teşvik edin. Çocuğunuzun ilgisini çeken dış mekan aktivitelerini destekleyin. Zorbalığı bilen bir yetişkinin, siz orada olmadığınızda çocuğunuzun güvenliğini ve iyiliğini gözetebileceğinden emin olun.

Çocuğunuzun sosyal medya veya mesajlaşma etkileşimlerini takip edin, böylece sorunlar kontrolden çıkmadan önce onları tespit edebilirsiniz.

Çocuğunuz Okulda Zorbalık Yaptığında Ne Yapmalısınız?

• Çocuğunuza zorbalığın asla kabul edilebilir bir şey olmadığını belirtin.
• Çocuğunuzun saldırgan davranışlarına karşı kesin ve tutarlı sınırlar koyun.
• Çocuğunuzun diğer çocuklara karşı empati kurmasını öğrenmesine yardımcı olmak için, diğer çocuğun sizin çocuğunuza davrandığı şekilde nasıl hissettiğini düşünmesini isteyin. Çocuğunuza, biri ona zorbalık yaparsa nasıl hissedeceğini sorun.
• Olumlu bir rol modu olun. Çocuklara, alay etmeden, tehdit etmeden veya birini incitmeden istediklerini elde edebileceklerini gösterin.
• Ayrıcalıkların kaybı gibi etkili, fiziksel olmayan disiplin yöntemlerini kullanın.
• Çocuğunuzun diğer çocuklara yardım etmek veya nazik davranmak gibi olumlu davranışlarda bulunması durumunda onu övmeye odaklanın, ona baskı yapmayın.
• Çocuğunuzun zorbalığa uğradığı çocukların okul müdürü, öğretmenleri, okul sosyal hizmet görevlileri veya psikologları ve velileriyle birlikte pratik çözümler geliştirin.

Çocuğunuz Zorbalığa Tanık Olduğunda Nasıl Tavır Alması Gerektiğiin Öğretin 

• Çocuğunuzu zorbalığa tanık olduğunda okuldaki öğretmenine, rehberliğe anlatmaya teşvik edin. Çocuğunuzu zorbalara durmalarını söylemede diğerlerine katılmaya teşvik edin.
• Çocuğunuzun zorbalığa uğrayabilecek diğer çocukları desteklemesine yardımcı olun. Çocuğunuzu bu çocukları aktivitelere dahil etmeye teşvik edin.

3. Boşanmış Ebeveynler Okula Dönüşü Nasıl Daha Az Stresli Hale Getirebilir?

Mümkünse, çocukları okulun ilk günü birlikte bırakın. İlk gün gerginliği normaldir ve her iki ebeveynin de orada olması çocuklara  daha fazla özgüven kazandırır ve onlara eğitimlerinin en önemli öncelik olduğunu gösterir. 

Mümkün olduğunda, her iki ebeveyn de okul oyunları, resitaller veya spor müsabakaları gibi aktivitelere katılmalıdır.

Okul takvimini inceleyin ve erken çıkışları, okul kapanışlarını ve etkinlikleri takvime not edin ve bu günler için ulaşım ve çocuk bakımı sorumluluklarını önceden belirleyin.

Veli-öğretmen görüşmelerine birlikte katılın. Bu, çocuğunuza (çocuklarınıza) ve okula, eğitimlerinin en önemli öncelik olduğunu gösterir. Ayrıca, her iki ebeveyni de çocuklarının eğitimi konusunda bilgilendirir ve öğretmen ile her ebeveyn arasında açık bir iletişim hattı sağlar.

Okul dönemi, ebeveynleri birlikte olan çocuklar için olduğu kadar, boşanmış ebeveynlerin çocukları için de stresli olabilir. Okul ve eğitim konularında net bir şekilde iletişim kurmanız ve ortak çözüm yolları sunmanız kuşkusuz bu süreçte herkesin üzerindeki stresi en aza indirecektir.