Panik Atak ve Kaygılarla Nasıl Başa Çıkılır?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 18.01.2013 - Güncelleme : 19.11.2024

Ani kaygı nöbetlerine eşlik eden çarpıntı, aşırı terleme ve bulantı gibi belirtilerle kendini gösteren panik atak, son yılların en yaygın rahatsızlıkları arasında yer alıyor. Hastaların yaşamını altüst edebilen bu hastalık, doğru tanı ve tedavi yöntemleri ile kontrol altına alınabiliyor.

Endişe veya yoğun korku dalgalanması olan panik atak; çarpıntı, terleme, boğulma hissinin eşlik ettiği, beklenmedik bir anda gerçekleşen ve size kendinizi çaresiz hissettiren bir durumdur.

Panik atak durumunda beden ve zihin kontrolünü kaybetme korkusunun yaşandığını ve genellikle kalp krizi geçirildiği veya ölündüğünün düşünüldüğünü belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Mehmet Güdük, “Toplumda her 75 kişiden birinde panik atak görülür. Kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık iki kat daha fazla görülüyor. Başlangıç yaşı genellikle 20'li yaşlar olsa da yaşamın her döneminde görülebilir” açıklamasında bulundu.

Psikiyatri Uzmanı Dr. Mehmet Güdük, panik atak belirtileri ve bu durumla başa çıkabilme yolları hakkında bilgi verdi. 

Panik atağın özellikle kadınlarda kalp krizine benzeyebileceğine söyleyen uzmanlar, panik atağın kadınları 2 kat daha fazla etkilediğine dikkat çekti. 

Neler Panik Atağa Sebep Olabilir?

1. Panik Atak Neden Olur?

• Panik Atak Tek Başına bir Hastalık Değildir 

Tetikleyici olay veya durum karşısında sempatik sinir sistemi devreye girer ve vücudumuz alarm durumunda kaçmak ve savaşmak için kendini hazırlar. Kişi hızlı nefes alıp vermeye başlar ve kalp atışları hızlanır. Vücudun düzeni aniden kontrolsüz şekilde değiştiğinde kontrolü kaybediyormuş gibi hisseder ve panik durumu yaşar. Travmalar, psikolojik ve psikiyatrik bozukluklar, uyarıcı madde kullanımı ve birçok kaynağı olabilir. 

Panik atak birçok psikiyatrik hastalığın dışında; tiroid bozuklukları, kan şekerinin düşmesi, kalp ve akciğer rahatsızlıkları, beyin tümörleri, epilepsi, kansızlık, çeşitli enfeksiyonlar, vitamin eksiklikleri, aşırı kafein tüketimi ve bazı ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Panik atak tek başına bir hastalık değil, birçok psikiyatrik veya fiziksel rahatsızlığın belirtisidir.

• Kaygı veya Paniğin Nedenleri

Kaygıya veya paniğe neden olabilecek birçok farklı durum vardır. Bu herkes için farklılık gösterir:

Kaygı ve paniğe yol açan bazı nedenler şunlardır:

• İş Problemleri: İşsizlik, emeklilik veya iş yükü
• Aile Problemleri: Boşanma, birine bakma veya ilişki zorlukları
• Mali Sorunlar: Ödenmeyen borçlar veya beklenmeyen faturalar
• Sağlık Sorunları: Hastalık veya yaralanmalar
• Geçmiş Deneyimler: Zorbalık, taciz veya ihmal edilmek
• Büyük Yaşam Olayları: Ev satın almak, evsiz kalmak, taşınmanın yükü, düğün planlamak veya bebek sahibi olmak
• Yas

Panik Atak Krizi Geçiren Biri Neler Hisseder?

2. Panik Atakta Hangi Bedensel Değişiklikler Olur? 

Panik atağı durdurmanın ilk adımı, atağın belirtilerini bilmektir. Herkes panik atağı farklı şekilde deneyimleyebilir.

Çarpıntı, kalp atışlarını duyumsama, kalp hızında artış olması, terleme, titreme, nefes darlığı, boğulma hissi, soluk kesilmesi, göğüste ağrı, sıkıntı, bulantı, karın ağrısı, baş dönmesi,  bayılma hissi, olayları ve çevreyi bir sis perdesinin gerisinden bulanık algılama, kendine yabancılaşma, uyuşma ve karıncalanma, üşüme, ürperme, ateş basması, kontrolü yitirme, çıldırma ya da ölüm korkusu panik atak sırasında ortaya çıkan belirtiler arasındadır. Panik atakta bu belirtilerin en az dört tanesi görülmektedir.

• Panik atak 10 ile 30 dakika arasında sürebilir

Hastaları en çok korkutan ve çaresiz hissettiren atakların aniden gelmesidir. Panik atak belirtileri bir anda başlar ve 10 dakika içerisinde şiddetini arttırarak devam eder. Genellikle 10-30 dakika devam eder ve kendiliğinden sonlanır. Atak sırasında çarpıntı, baş dönmesi, terleme, nefes darlığı veya boğulma hissi, soluğun kesilmesi, göğüs ağrısı, göğüste sıkışma hissi, bulantı, kusma, mide bulantısı, karın ağrısı, kontrolünü kaybetme korkusu, kendini veya çevresindekileri tuhaf hissetme, ölüm korkusu, üşüme veya ateş basmaları, vücudun çeşitli yerlerinde uyuşma, titreme gibi belirtiler olabilir. 

3. Panik Atak Geçirdiğinizde Ne Yapabilirsiniz?

• Kendinizi Rahat Hissettiğiniz Bir Yerde Hayal Edin 

Panik atak esnasında, öncelikle kişinin uygun bir yere oturması gerekir. Burundan yavaşça nefes alınıp, 5 saniye tutulduktan sonra, yavaşça dudaklar büzülerek nefes verilmelidir. Kişi kendini rahat hissettiği bir anını gözünde canlandırarak, dikkatini burada toplamalıdır.

Çevredeki ayrıntılara odaklanmaya çalışılmalıdır. Panik atak nöbeti yaşadığını düşünenler korkacak bir şey olmadığını ve bu durumun birazdan geçeceğini içinden tekrarlamalıdır. 

Panik Atak Hastaları Ne Yapmalı?

4. Panik Atak Hastalarına Uzman Önerileri

• Panik atak kesinlikle kontrol altına alınabilir. Umutsuzluk ve karamsarlıktan kaçınılmalıdır. 

• Panik atak başka hastalıkların habercisi olabilir. Mutlaka psikiyatriste başvurulmalıdır.

• Psikiyatrist ve psikoloğun önerilerine uyulmalı, tedavileri eksiksiz uygulanmalıdır.

• Kişi yakınlarının da panik atak hakkında bilgilenmesini sağlamalıdır. 

• Düzenli ve sağlıklı beslenmeye özen gösterilmelidir. Aşırı yemekten ve uzun süreli açlıktan kaçınılmalıdır. Kahve, çay, asitli, gazlı içeceklerden ve enerji içeceklerinden uzak durulmalıdır. 

• Sağlıklı ve nitelikli uyku için önlemler alınmalıdır.

• Düzenli spor ve yürüyüş yapılmalıdır.

• Nefes ve gevşeme egzersizleri, günlük alışkanlık haline getirilmelidir.

• Hobilere, keyif alınan aktivitelere ve sosyal-kültürel etkinliklere daha fazla zaman ayırılmalıdır.

• Sağlıklı bir cinsel yaşamın, sağlıklı bir ruhsal durum için önemli olduğunu unutulmamalıdır.

• Panik atak, biyolojik ve psikolojik nedenlere bağlı tıbbi bir durumdur. Zafiyet, doğaüstü güçler veya inanç eksikliği ile ilgisi yoktur.  Ruh sağlığı alanında uzman olmayan kişilerden ve yöntemlerden uzak durulmalıdır.

• Neler Yapmamalısınız?

Her şeyi aynı anda yapmaya çalışmayın; kolayca ulaşabileceğiniz küçük hedefler belirleyin. 

Sizi kaygılandıran durumlardan tamamen kaçınmayın bu nedenle bunlara harcadığınız zamanı yavaş yavaş artırın. 

Kaygılarınızı gidermek için alkol, sigara, kumar veya uyuşturucu gibi sağlığa zararlı durumlara ve alışkanlıklara yönelmeyin. 

5. Hasta Yakınları Panik Atak Sırasında Hastayı Sakinleştirmeli

Panik atağın tedavisinde psikoterapi, ilaç tedavisi, hastanın bilinçlenmesi, fiziksel egzersiz, uyuşturucu maddelerden uzak durmak ve nefes egzersizleri son derece etkilidir.

Hasta yakınları atak sırasında olabildiğince sakin olmalı ve hastayı sakinleştirmek adına telkinde bulunmalılar.

Hasta, panik durumu geleceği korkusu ile günlük hayatında kaçınma davranışında bulunuyorsa bunu desteklememeli ve hastayı cesaretlendirmeli. 

SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

S.1. Panik atak hastası ne düşünür?

Panik atak geçiren bir kişinin kalp atışları hızlanır, göğsü sıkışır, denge kaybı ve baş dönmesi yaşar. Ani gelişen bu korku nedeniyle kişi kendisini ölecekmiş gibi hisseder, kalp krizi ya da kısmi felç geçirdiğini düşünür.

S.2. Panik atak çeşitleri nelerdir?

Üç farklı tür panik atak vardır. 

Spontan panik atak: Gün içinde hiç beklenmedik bir zaman ve yerde ortaya çıkar. Bu durum panik bozukluğuna özgüdür.

Durumsal panik atak: Atağı tetikleyen bir durum ya da bir karşılaşma olasılığı hissedildiğinde ortaya çıkar. Sosyal fobik bir kişi topluluk önünde konuşacağı zaman, yılan fobisi olan biri yılan gördüğünde panik atak geçirebilir. Özgül fobilerde, sosyal fobide, travma sonrası stres bozukluğunda, OKB’ de, uyku teröründe durumsal panik atak gözlenir.

Durumsal olarak yatkınlık gösterilen panik atak: Belirli bir durumda ortaya çıkan panik atak tablosu olmakla birlikte, aynı durumda her zaman tekrarlamaz.

S.3. Panik atak için hangi doktora gidilir?

Panik bozukluk vücudu fiziksel ve zihinsel olarak etkiler. Yaşandığı durumda uygun tetkikler yapılmasının ardından uzman psikoloğa ya da psikiyatri doktoruna yönlendirme yapılabilir.