Uykusuzluk Vücudu Zehirliyor!

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 11.08.2013 - Güncelleme : 22.07.2024

Uykusuzluk için ne yapmak lazım? 

Uykusuzluk yaygın bir sorundur. Uykunuz olduğu halde uyumama sorunu birçok kişinin yaşadığı bir durum. Peki ama uykusuzluk için ne yapmak lazım? Uykusuzluk nasıl geçer? Sağlıklı bir kişinin günde ortalama 8 saat uyuması gerektiğini belirten uzmanlar, bu sürenin kişiden kişiye değişebildiğini söylüyor. Gece uyuyama sorunu için bakın uzmanlar hangi uyarılarda bulunuyor.

Uykusuzluğun, beyin sağlığı üzerinde ciddi etkilere neden olabileceğine dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin, “Uzun süreli uykusuzluk, beyindeki hücre onarımını ve yenilenmesini engelleyerek, bilişsel gerilemeye ve nörodejeneratif hastalıklara yatkınlığı artırabilir.” dedi.

Uykusuzluğun nörolojik bir hastalığın habercisi olabileceğini de dile getiren Prof. Dr. Barış Metin, Alzheimer ve Parkinson hastalıklarında sıklıkla uyku bozuklukları görüldüğünü ifade etti.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin, 22 Temmuz Dünya Beyin Günü dolayısıyla beyne en çok zarar veren durumlardan olan uykusuzluk hakkında bilgi verdi.

Selçuk Üniversitesi (SÜ) Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yavuz Selvi ise uyku üzerine çeşitli çalışmaları bulunduğunu söyledi. Çalışmalar,  uykusuzluk çekenlerin vücutlarında bulunan toksinlerin normal uyuyanlara göre, daha yüksek olduğu, uykuyla temizlenmesi gereken bu maddelerin vücutta zehir etkisi yarattığını gözler önüne seriyor. 

  Yaşam tarzınızda ve alışkanlıklarınızda basit değişiklikler yaparak uykusuzluğu önleyebilirsiniz.

Aşırı Uykusuzluğun Vücuda Verdiği Zarar

1. Neden Uykumuzu İyi Almalıyız?

• Uyku Vücudu Temizliyor 

Bireyin sağlıklı olmasına en büyük katkıyı uykunun sağladığına dikkati çeken Selvi, hayatının üçte birini uykuda geçiren insanların uykusuzluktan yakındığına değindi. 

• Uykusuzluk Yaşayan İnsanların Kanında Toksin Temizlenmiyor 

Yaptıkları bir çalışmayla uykusuz bireylerin vücutlarında bulunan toksinlerin normal uyuyanlara göre daha yüksek olduğunu, uykuyla temizlenmesi gereken bu maddelerin vücutta zehir etkisi yarattığına dikkat çekti. 

2. Uykusuzlukla Nasıl Baş Edilir?

"Uykum Olduğu Halde Uyuyamıyorum!"

• Gençler ekran maruziyeti nedeniyle kendilerini uykusuz bırakabiliyor 

Uykusuzluğun, uykuya dalma ihtiyacı olmasına karşın uykuyu başlatamama veya uykuya daldıktan sonra çabuk uyanma olduğunu belirten Prof. Dr. Barış Metin, “Sağlıklı bir insanın kendine özgü bir uyku süresi vardır. Bu süre genelde 8 saatken kişiden kişiye fark edebilir. Bazı kişiler 5 saatlik uyku ile dinlenebilirken, bazı kişiler 10 saatlik uykuya ihtiyaç duyabilir.” dedi.

Uykusuzluğun çok farklı nedenleri olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Barış Metin, teknoloji kullanımının uykusuzluğa yol açan sebeplerden biri olduğunu söyledi ve sözlerini şöyle sürdürdü:

“Örneğin yaşlılarda en sık gördüğümüz durum yaş ile birlikte uyku süresinin kısalmasına bağlı uykudan çabuk uyanmadır. Gençler de bilgisayar başında çok vakit geçirerek kendilerini uykusuz bırakabiliyor. Huzursuz bacak sendromu dediğimiz rahatsızlık geceleri bacaklarda huzursuzluk, ağrı ve hareket ettirme isteği ile kendini gösterip uykuya dalmayı güçleştirebilir.”

Neler Uykusuzluğa Neden Olur?

3. Uykusuzluk Beyin Sağlığını Etkiliyor 

• Uyku bozukluğu olan kişiler nörolojik açıdan da incelenmeli

Bazı kişilerin uykuya dalmak için aşırı çaba harcayıp aslında bilmeden uykuya dalmayı güçleştirdiğine dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin, “Birçok psikiyatrik rahatsızlıkta, özellikle depresyonda uykuya dalma ve sürdürme bozukluğu görülebilir.

Aşırı kahve tüketimi ve uyarıcı içeceklerin  kullanımı da uyku bozukluğu yapabilir. Bunların yanında uykuda solunum bozukluğu olan hastalar bazen nefes alamamaya bağlı uykudan zamansız uyanmalar yaşayabilir.” dedi.

Uykusuzluğun, beyin sağlığı üzerinde ciddi etkilere neden olabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Barış Metin, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Uyku eksikliği, hafıza ve öğrenme yeteneğini olumsuz etkileyebilir, dikkat ve konsantrasyon kaybına yol açabilir. Uzun süreli uykusuzluk, beyindeki hücre onarımını ve yenilenmesini engelleyerek, bilişsel gerilemeye ve nörodejeneratif hastalıklara yatkınlığı artırabilir. Bu nedenle, sağlıklı bir uyku düzeni, beyin sağlığının korunmasında hayati öneme sahiptir.

Uykusuzluk ayrıca nörolojik bir hastalığın habercisi de olabilir. Alzheimer ve Parkinson hastalıklarında sıklıkla uyku bozuklukları görülüyor. Bunların yanında huzursuz bacak sendromu ve nöropati dediğimiz sinirleri etkileyen   bazı hastalıklar da uykuya dalmayı engelleyebilir. Uyku bozukluğu olan kişilerin bu nedenlerle nörolojik açıdan   ayrıntılı incelenmeleri gerekir.”

• Uykusuzluk Beyni Zehirliyor

"Uykusuz bireylerle normal uyku düzenine sahip sağlıklı bireylerin kanlarındaki toksinler ile bu toksinlere karşı üretilen savunma hücrelerinin karşılaştırıldığı ve hücre yükünün değerlendirildiği bu çalışmaya göre; uykusuzluk yaşayan insanların kanında toksinler temizlenemiyor ve beyin hücrelerini de içeren tüm hücrelerin yükü giderek artıyor.

Bu durumda uykusuzluk beyindeki diğer yıkıcı hastalıklar gibi davranarak algı, hafıza ve dikkat sorunları yaratabiliyor. Tüm vücudun gerek hareket, gerekse duygu, düşünce ve davranışların komuta merkezi olan beyin, bu hücresel aşırı yükten dolayı işini sağlıklı bir biçimde yapmakta sorun yaşayabilir." 

4. Uykusuzluk Nasıl Geçer?

• Sağlıklı bir uykunun anahtarı sağlıklı beslenme ve uyku hijyeni

Sağlıklı bir uykunun hem genel sağlık hem de psikolojik sağlık üzerinde olumlu etkileri olduğunu söyleyen Prof. Dr. Barış Metin, sağlıklı bir uyku için yapılması gerekenleri de şöyle sıraladı:

“Her gün genelde aynı saatte yatağa yatmak, akşamları uyarıcı gıdalarda kaçınmak, akşam yemeği ve sonrasında sindirimi zor gıdalardan kaçınmak, ışıklı bir ortamda uyumamak, yatakta cep telefonu tablet ve bilgisayarlara bakmamak uyku hijyeni kuralları arasındadır ve sağlıklı bir uyku uyumamıza yardım eder. Bunların yanında bazı insanlar gündüz küçük kestirmeler yapar ve bu gece uyumakta zorlanır. Gece uykusuzluk sorunu varsa gündüz küçük uykulardan kaçınmak gerekir.”

Beslenme ve uyku arasındaki bağlantıya da dikkat çeken Prof. Dr. Barış Metin, “Özellikle çay ve kahve gibi uyarıcı gıdalar günün geç saatlerinde alındıklarında uykuyu bozabilir. Bunun yanında yağlı ve baharatlı gıdalar da sindirim sorunlarına ve reflüye yol açarak uyku kalitesini bozabilir. Sağlıklı bir uyku için yatağa boş mide ile gitmek daha iyidir. Ancak bazen uyumak için bir bardak ılık süt faydalı olabilir.” tavsiyesinde bulundu.

Uykusuzluk İçin Ne Yapmak Lazım?

Yaşam tarzınızda yapacağınız basit değişikliklerle uykusuzluğun önüne geçebilirsiniz:

• Karanlık ve sessiz bir odada uyuduğunuzdan emin olun.
• Yatakta telefonunuzu veya tabletinizi kullanmaktan kaçının. Bu cihazlardan gelen mavi ışık sizi geceleri uyanık tutabilir, bu yüzden uyumadan önce bunlardan kaçınmaya çalışın.
• Yatmadan hemen önce ağır bir yemek yemeyin; bu midenize ağırlık yapacak ve uykuya dalmanızın (eğer varsa) zorlaşmasına neden olacaktır.
• Uyumadan hemen önce alkol almaktan kaçının; alkol tüketiminin, yatmadan önce içki içen kişilerin uykuya dalma süresini, yatmadan önce içki içmeyen kişilere kıyasla önemli ölçüde artırdığı gösterilmiştir. Ayrıca, orta düzeyde alkol tüketimi bile uyku sırasında hafızanın güçlendirilmesi için önemli olan REM döngülerine müdahale edebilir.

• Uykusuzluk için kişiye özel tedavi geliştirilmeli

Uykusuzluğun birçok nedene bağlı gelişebilen bir durum olduğunun altını çizen Prof. Dr. Barış Metin sözlerini şöyle tamamladı:

“Bu nedenlerin hepsinin tedavisi bulunmaktadır. Uykusuzluk yaşayan bir birey uyku sağlığı, nörolojik ve psikolojik rahatsızlıklar ve genel tıbbi durum açısından ayrıntılı incelenmelidir. Bütün uykusuzluk çeken insanlara tek bir tedavinin iyi gelmesi mümkün olmadığından kişiye özel tedaviler geliştirilmelidir.”