Mevsim Geçişlerinde Ani Duygu İniş Çıkışları Neden Yaşanır?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 19.09.2017 - Güncelleme : 28.01.2024

Ortada hiçbir sebep yokken aşırı mutsuz ya da mutlu oluyor musunuz? Sürekli karamsar, mutsuz, çaresiz hissediyorsunuz fakat devam eden hayatınızda bunun gerçek bir nedeni yoksa bu duruma depresyon demek daha doğru  mu olur diyor uzmanlar. 

Kuşkusuz her insan mutlu olmak ister. Ancak mutluluk dahi olsa ortada hiçbir sebep yokken yaşanan aşırı duyguların varlığının duygudurum bozukluğunun bir belirtisi olabileceğini belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Cem Hızlan, ani duygu değişimlerinin duygudurum bozukluğunun habercisi olabileceğine dikkat çekti. 

 Ortada Hiçbir Neden Yokken Aşırı Mutlu ya da Aşırı Mutsuz Oluyor Musunuz? Mevsim Geçişlerinde Ani Duygu İniş Çıkışları Neden Yaşanır?

Ani Duygu İniş Çıkışları Neden Yaşanır? 

1. Duygudurum Bozukluğunun Belirtileri 

Ortada hiçbir neden yokken aşırı mutlu ya da aşırı mutsuz oluyor musunuz?  Duygudurum bozuklukları tedavi edilebilir. Doğru tedavi edildiğinde çoğunlukla kişinin günlük hayatını etkileyebilecek bir iz bırakmaz. Ancak bir duruma mani, depresyon ya da duygudurum bozukluğu demek için bir sürecin olması gerektiği unutulmamalı. 

Hiçbir neden yokken aşırı enerjik, sağlıklı ve mutlu ya da hiç olmadığı kadar mutsuz ve depresif hissetmek gibi belirli bir süreci kapsayan iniş ve çıkışlar duygudurum bozukluğu belirtilerindendir. Adından da anlaşılacağı gibi duygudurum bozukluğunun özellikle duygusal alanı ilgilendiren bir hastalık. 

2.  Sosyo-Ekonomik Koşullar Duygularımızı Etkiliyor 

Duygudurum bozukluğunun toplum içinde görülme oranı anksiyete bozukluklarıyla karşılaştırıldığında sosyo-ekonomik koşullara çok daha az bağımlı. Bu nedenle anksiyeteyle bağlantılı bozukluklara oranla daha az göze çarpan, biraz daha arka planda kalmış bir hastalıktır.

Fakat psikiyatri ve psikolojiye olan ilginin giderek artması ve duygudurum bozukluklarının kendine özgü özelliklerinin edebiyat ve görsel sanatlar alanında da daha çok ele alınması, soruna karşı merak ve öğrenme isteğini artırmış durumda.  

Ne sıklıkta kendinizi mutsuz ve çaresiz hissediyorsunuz? Uzmanlar, özellikle mevsim geçişlerinde duygusal iniş çıkışların sık yaşandığını belirtiyor.    

3. Mani veya Depresyon mu?

Bir duruma mani veya depresyon demek için bir süreç olmalı. Duygular çevreyle insan arasındaki ilişkinin ne kadar uygun ve olumlu olduğunu gösteren bir ölçüm aracı olarak kabul edilebilir.

Ortam genel anlamda bizim için ne kadar olumluysa biz de o kadar rahat, ortama açılmaya istekli ve kendimizi canlı hissederiz.

4. Duygudurum Bozukluğu Yaşadığınızda Nasıl Hissedersiniz? 

Bir tehlikenin olmadığı, sevdiğimiz insanlarla birlikte olduğumuz bir ortam doğal olarak bizi daha enerjik, güçlü ve çevreye açılmaya istekli hissettirir. Tam tersi bir durumda ise savunmacı, içe kapanık, tedirgin ve mutsuz hissetmemiz beklenir ki nitekim bu normaldir.

Ne Kadar Sıklıkla Kendinizi Karamsar, Mutsuz ve Çaresiz Hissediyorsunuz? 

Sürekli karamsar, mutsuz, çaresiz hissediyorsunuz fakat devam eden hayatınızda bunun gerçek bir nedeni yoksa bu duruma depresyon demek daha doğru olur. Aynı aksaklığın tersini de mani olarak tarif edebiliriz.

5. Duygusal Değişimler, Mani ve Depresyon Olarak mı Anılır?  

Yani, sürekli anlamsız biçimde iyi, güçlü, sağlıklı ve mutlu hissediyorsunuz ama bunun hayatınızda gerçek bir nedeni yok. Ancak bir duruma mani ya da depresyon demek için bir sürecin olması gerektiği unutulmamalı.

Günlük duygusal dalgalanmalar, değişen faktörlere bağlı olarak gün içinde değişiklik gösteren duygusal değişimler mani veya depresyon olarak ifade edilmez.

Mevsim Geçişlerinde Neden Depresif Hissederiz? 

6. Duygulardaki Her İniş Çıkış Bir Soruna mı İşaret Eder?

Duyguların dalgalanması normal bir durumdur. Duygular içinde bulunulan şartlardan dolayı sürekli değişkenlik gösterebilir. Yani, duygularımız da sürekli iniş çıkış halindedir. Gün içinde ve aylık ya da mevsimsel gibi daha uzun süreli periyodları düşündüğümüzde bu değişkenliği kolayca fark edebiliriz.

Duygularımızın şartlara ve bizim iç halimize göre değişkenlik göstermesi sağlıklı bir durumdur. Kötü şeyler yaşanırken kötü hissetmek depresyon olmadığı gibi, iyi şeyler yaşanırken mutlu ve heyecanlı hissetmek de mani değildir.  

Mevsim Geçişlerinde İnişli Çıkışlı Duygu Değişimi Normal mi? 

7. Duygudurum bozuklukları anksiyete bozuklukları ile karıştırılabilir 

Depresif atakların belirtileri, çok benzer olan başka bozukluklarla çok kolay karıştırılabilir. Özellikle ağır yaşam olaylarına tepki olarak doğan depresif mizaçlı uyum bozuklukları ve karışık tip anksiyete ve depresyon bozukluğu duygudurum bozuklukları içinde yer alan depresyon ile çok karıştırılan, dikkatle ayırıcı tanısı yapılması gereken bozukluklardır.

Bu her iki bozukluk da anksiyete bozuklukları içinde yer alır. Günlük yaşama dair olaylarla bağlantısı ve psikososyal stres faktörleriyle tetiklenebilme özellikleri ön plandadır. 

8. Duygudurum Bozuklukları Nelerdir?

Duygudurum bozukluğu klinik olarak birkaç şekilde görülebilir: 

• bipolar bozukluk,
• major depresyon,
• tekrarlayıcı depresif bozukluk ve
• sık döngülü duygudurum bozukluğu gibi
• depresyonun alt tiplerini ve
• inatçı duygudurum bozuklukları gibi.  

8.1. Bipolar Bozukluk, Ağır Depresyon Atağı (major depresyon) Nedir? 

Depresyon ataklarının ve mani ataklarının farklı zamanlarda ortaya çıktığı durumdur. Bipolar duygudurum bozukluğu yaşam sürecinde bazen birbiri ardına eklenen bazen ise yıllar sürebilen aralıklarla tekrarlayan mani ve depresyon ataklarını tarif eder.

Her yaşta ortaya çıkabilir. Genel kabul olarak sadece tekrarlayan mani ataklarıyla seyreden bir bozukluk olmadığı, şiddeti düşük olsa da aralarda depresyon ataklarının bulunması gerektiği düşünülür. 

8.2. Tekrarlayıcı Depresif Bozukluk Nedir? 

Tekrarlayan depresyon ataklarının görüldüğü durumdur. Bu bozukluklarda atakların belli bir süreyi kapsaması gerekir; ataklar günlük ya da haftalık hızlı duygusal değişiklikleri tarif etmek için kullanılmaz.

Kısa süreli, ani duygusal değişiklikler daha çok anksiyete bozukluklarının bir belirtisi olarak düşünülmelidir. Depresyon ve tekrarlayıcı depresif bozukluk, adından da anlaşılacağı gibi mani dönemi içermeyen, depresyon ataklarıyla devam eden bir süreçtir. 

8.3. Sık Döngülü Duygudurum Bozukluğu ve Distimi Nedir? 

Günlük hayata yayılmış, uzun süren ve neredeyse sürekli etkisi altında olunan bozukluklar olarak düşünülebilir. İnatçı duygudurum bozuklukları olarak kabul edilen distimi, klinik belirtileri silik ancak varlığını hep hissettiren hafif bir depresyon halinin çok uzun süre boyunca devam ettiği bir bozukluktur.

Sık döngülü duygudurum bozukluğu ise haftalık ya da birkaç haftalık duygudurum değişikliği periyotlarının sürekli devam ettiği bir durum olarak düşünülebilir. Burada da duygudurum değişiklikleri varlığını hissettirmekle birlikte klinik belirtiler silik ve düşük şiddette seyreder.