Diyabetten Korunmak İçin Sporu Yaşamınıza Dahil Edin

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 14.11.2016 - Güncelleme : 28.04.2023

Türkiye’de 7 milyondan fazla diyabet hastası olduğunu biliyor muydunuz? Toplum sağlığını bu kadar etkisi altına alan hastalık ile ilgili farkındalık yaratmak için Biruni Üniversite Hastanesi, 14 Kasım Diyabet Günü “SPOR YAP DİYABETTEN KORUN” etkinliği düzenledi. Diyabet Günü’nün sembolü olan mavi çemberden esinlenerek “Mavi hulahoplar” ile karın ve basenlerinizin yağlarınızı eritin mesajı verildi.  

Düzenli fiziksel aktivitenin diyabet hastalığına yakalanma riskini düşürdüğüne dikkat çeken Endokrinoloji, Diyabet ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Esra Şüheda Hatipoğlu, “kilo kontrolü sağlamak ve diyabetten korunmak için sporu yaşamınıza dahil edin” dedi. 

Uzmanlar; "Kilo kontrolü sağlamak ve diyabetten korunmak için sporu yaşamınıza dahil edin." tavsiyesinde bulundu.

 Diyabetten Korunmak İçin Sporu Yaşamımıza Dahil Edin   

1. Diyabetin Sebebi Aşırı Kilo 

• “Fazla kilolar diyabete sebep olur” 

Diyabet her geçen gün adeta bir çığ gibi büyüyor. Hastalığın artmasının baş sorumlusu olarak da şişmanlık gösteriliyor. Şişmanlık günümüz insanının adeta kaderi olmuş durumda. Hareketsizlik, hazır gıdalar ve katkılı yiyeceklerle beslenmek fazla kilolara, fazla kilolar da diyabete yol açıyor. Üstelik sadece erişkinler değil, çocuklarda da şişmanlık nedeni ile tip 2 diyabeti daha sık görünür hale gelmiş durumda.

Diyabeti Önlemenin Yolları Neler? 

2. Diyabet Neden Ciddiye Alınmalı?

Diyabet kontrol altına alınmazsa organ hasarlarına yol açıyor! 

Diyabet tüm dünyada hızla artan bir hastalık! Her 10 saniye dünyada 2 kişide diyabet gelişiyor, bir kişi ise diyabetten ya da diyabete bağlı hastalıklar sebebiyle yaşamını yitiriyor. Bu kadar ciddi bir sağlık sorun olan Diyabet hastalığı kontrol altına alınmaz ve kronikleşirse birçok organda hasara neden olabilir. Diyabetin hedef aldığı belirli organlar vardır ve en çok hasarı da bu organlar görür. Bu organlar arasında göz, böbrek ve damarlar başı çekmektedir. 

Uzun süre kan şekeri yüksek giden hastalarda gözün arka kısmında hasar oluşur ve bu hasar ileride görme kaybına neden olabilir. 

Diyaliz hastalarının birçoğunda diyabet ya da hipertansiyon vardır. Bu nedenle kan şekeri kontrolü olmayanlarda böbrek yetmezliğine kadar giden böbrek hasarı olur. Bu hasar çok yavaş ve sinsi ilerlediğinden birçok hasta böbrek hasarının başladığını fark edemez. Diyaliz hastalarının bu konuda tedbirli olmaları ve kontrollerini aksatmamaları gerekir. 

Damar hastalıklarına neden olur. Çünkü diyabet kalp damar hastalıkları, kolesterol ve hipertansiyonla bir arada gider. Özellikle kontrolsüz ve uzun süre diyabetiklerde ayak damar hastalıkları ve buna bağlı uzuv kayıpları çok sık görülür. 

Diyabet Önlenebilir mi? 

3. 25 Soruda Diyabet ile ilgili Merak Edilenler 

3.1. Diyabet Nedir?

Şeker hastalığı yani diyabet kandaki şeker miktarının yükselmesi ile kendini gösteren ve eğer doğru tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilen önemli bir hastalıktır. 

3.2. Şeker hastalığının risk faktörü nelerdir? 

Kilolu olmak, ailede şeker hastalığı olması, hareketsiz bir yaşam tarzı, hipertansiyon gibi şeker hastalığının ortaya çıkışını arttıran etkenlerden bir ya da birkaçının kişide olması şeker hastalığı görülme riskini arttırır. 

3.3. Kaç çeşit diyabet vardır? 

Başlıca 2 tip diyabet vardır: Tip 1 diyabet ve Tip 2 diyabet  

3.4. Tip 1 diyabet nedir? 

Pankreastan (insülin salgılayan organ) hiç insülin salgılanmadığı duruma Tip 1 diyabet diyoruz. Daha çok gençlerde ortaya çıkar ve yalnızca insülin ile tedavi edilir.  

3.5. Tip 2 diyabet nedir? 

Pankreastan (insülin salgılayan organ) salgılanan insülinin eksik salgılanması veya yeterince görev yapamaması durumuna Tip 2 diyabet diyoruz. Tip 2 diyabet, yani erişkin tipi diyabet ise şişmanlık ile ilişkili olan ve genellikle daha ileri yaşlarda görülen diyabet şeklidir.  

Şeker Hastalığı Nasıl Anlaşılır?

3.6. Şeker Hastalığının Belirtileri Nelerdir? 

• Ağız kuruluğu, susuzluk hissi, çok su içme

• Sık idrara çıkma

• Açlık hissi ve çok yemek yeme

• Açıklanamayan kilo kaybı

• Yorgunluk, halsizlik

• Yaraların geç iyileşmesi

• Kuru ve kaşıntılı cilt

• Sık enfeksiyon gelişmesi

• Görme bulanıklığı

3.7. Gizli şeker nedir?  

Açlık ve tokluk kan şekerleri normal olup glikoz (şeker) yükleme testi ile tespit edilen durumdur. Bu durum bilinen şeker hastalığının ilk dönemleridir.

3.8. Reaktif hipoglisemi nedir? 

Gün içerisinde, özellikle yemek sonrası kan şekerinin normal seviyenin altına düşmesine denir. Bu durum gelecekte diyabet hastası olunabileceğinin belirtisi olabilir.  

3.9. HbA1c nedir? 

HbA1c testi şeker kontrolünün uzun vadeli göstergesidir. Son üç aydaki ortalama şeker değeri hakkında bilgi verir. HbA1c düzeyi ne kadar yüksekse, şekere bağlı komplikasyon gelişme riski de o kadar artar. 

3.10. İyi şeker kontrolü ne demektir? 

İyi şeker kontrolünden bahsetmek için HbA1c düzeyinin yüzde 6.5’ un altında açlık kan şekerinin 80-110 mg/dl, yemekten sonra ölçülen şekerin ise en fazla 140-160 mg/dl olması gereklidir. 

3.11 Tedavi olduğumda diyabet hastalığı geçer mi? 

Şeker hastalığı ömür boyu süren kronik bir hastalıktır. Tedavi olarak, yalnızca kan şekeri normal sınırlarına çekilebilir. Kan şekerinin normal sınırlarda olması kişiyi, şekerin olumsuz sonuçlarından korur. 

3.12 Şeker haplarımı kan şekerim iyi gittiği zamanlar almasam olur mu?  

Şeker düşürücü ilaçlar zamanında ve düzenli olarak kullanılmalıdır. Tedavinin başlanması veya kesilmesi konusunda karar verebilecek kişi, hekiminizdir. 

3.13 İnsülin bağımlılık yapar mı?  

İnsülin bağımlılık yapmaz. Kan şekerinin dengelenmesi için gerekli bir hormondur. 

3.14 İnsülin yerine şeker hapı kullansam olur mu?  

Şeker düşürücü haplar insülin yerine geçmez. Şeker düşürücü hapların vücutta var olan insülini uyarıcı etkisi vardır. Vücuttaki insülin yetersiz ise dışarıdan insülin alınması gerekir. 

3.15 Bazen insülinimi yapmayı unutuyorum, bu durum sorun yaratır mı?  

İnsülinin düzenli aralıklarla yapılması tedavideki başarıyı arttırır. Bu durumun çok sık tekrarlanmaması gerekir. Atlanılan insülin dozu hatırlandığında yapılması gerekenleri hekim/hemşirenize ulaşarak bilgi alabilirsiniz.

3.16 İnsülinimi yanlışlıkla 2 kez uygularsam ne yapmalıyım?  

Kan şekerinizi sık sık takip ederek hekiminize danışmalısınız. 

3.17 İnsülinlerimi nasıl bozulmadan koruyabilirim?  

İnsülin kaleminizin içerisindeki insülin yaklaşık üç hafta bozulmadan kalabilir. Yedek insülinlerinizi soğuk zincirle (2-8°C arasında) taşımalısınız.

3.18 Kan şekerimi hangi sıklıkta takip etmeliyim?  

Kan şekerleriniz düzenliyse haftada 1-2 kez açlık ve tokluk kan şekerinize bakmanız yeterlidir. Kan şekerleriniz düzensizse ve diyabet tedavinizde değişiklik yapıldıysa kan şekeri izleminiz daha sık olmalıdır. İzlem sıklığınızı hekim/hemşirenizle konuşarak belirleyebilirsiniz. 

3.19 Bazı günler hiçbir şey yemiyorum, yine de şekerim yükseliyor, neden?  

Uzun süreli açlıklarda karaciğer ve kaslarda depolanan şekerler kana geçer. Bunun sonucu olarak kan şekeri yükselebilir. Kan şekerini düşürmek amacıyla, tamamen aç kalınması uygun bir çözüm değildir. Kan şekerinin dengelenmesi için az az, sık sık yemek yenilmesi önerilir.

3.20 Ayaklarımda uyuşmalar, yanmalar, gece yatarken ağrılar oluyor, ne yapmalıyım? 

Bu durum yüksek giden kan şekerinin ayaklarınızdaki sinirleri etkilemesinin bir sonucudur ve bu durumu gecikmeden hekiminizle paylaşmalısınız. 

3.21 Stresli dönemlerde kan şekerlerim yüksek çıkıyor, neden?  

Stres hormonları kan şekerinin yükselmesine neden olabilir. 

3.22 Kan şekeri düşüklüğünü ve yüksekliğini nasıl ayırt edebilirim?  

Kan şekeriniz düştüğünde açlık hissi, titreme, terleme, çarpıntı, baş ağrısı, göz kararması hissedersiniz. Kan şekeriniz yükseldiğinde ise, ağız kuruluğu, bulanık görme, halsizlik, çok su içme ve çok idrar çıkma, çok yemek yeme gibi belirtiler görülür.

3.23 Kan şekerim düşünce veya yükselince ne yapmalıyım?  

Kan şekeriniz düştüğünde şeker içeren gıdalar almalısınız. Örneğin; 3-4 adet kesme şeker, 1 çay bardağı meyve suyu. 15 dakika sonra kan şekerinizi tekrar kontrol etmelisiniz. Kan şekeriniz yükseldiğinde ise, istirahat ederek, bulantınız yoksa bol miktarda su içmelisiniz. Bulantı ve kusmanız varsa en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz.

3.24 Nasıl egzersiz yapmalıyım?  

Hangi egzersizlerin size uygun olduğunu hekim/hemşirenize danışınız. Haftada 3-4 gün ve yemekten yaklaşık 1-2 saat sonra yapılacak olan egzersiz faydalı olacaktır. 

3.25 Diyet ürünleri yiyebilir miyim?  

Diyet ürünlerin içerdiği kalori miktarı tamamen sıfır değildir. Bu nedenle sınırsız tüketilemezler. Diyet ürünler konusunda, diyetisyeninize danışınız.