Sık Sık Hastalanan Çocuklar İçin Ne Yapılmalı? Okulda Güçlü Bağışıklık Sisteminin 11 Püf Noktası

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 06.09.2013 - Güncelleme : 07.09.2022

Okulların açılmasına sayılı günler kaldı. Çocuğunuzun yeni okul hayatıyla birlikte hastalıklara da 'merhaba' demesini istemiyorsanız, bağışıklık sistemini güçlendirmek için bazı önlemler almanızda fayda var. 

Bağışıklık sistemi zamanla geliştiği için enfeksiyon hastalıkları en sık çocukluk çağında görülür. Özellikle okul dönemindeki çocuklarda soğuk algınlığı, kulak enfeksiyonu, boğaz ağrısı, zatürree veya diğer rahatsızlıklar artar. 

Anne sütü ile beslenen çocukların bağışıklıklarının daha yüksek olduğunu belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Fazlı Yılmazer, okullar açılmadan önce çocukların bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinin önemli olduğunu söyledi.  Okula başlayan çocukların bağışıklık sistemini güçlendirmenin yollarını Dr. Yılmazer'e sorduk.

Güçlü bir bağışıklık sistemi için gerekli olan beslenme konusunda en sık okul döneminde hatalar yapıldığına dikkat çeken İşte, Dr. Fazlı Yılmazer’den okul çağı çocuklarının bağışıklık sistemini güçlendirmenin püf noktaları:

Hastalıklardan uzak, sağlıklı bir okul dönemi için anne babalara öneriler.  

Çocuğunuzun Bağışıklık Sistemi Okula Dönemine Hazır mı?  

1. Bağışıklık Sistemi Bozukluğu Nedir?

Bağışıklık sisteminiz, vücudunuzun enfeksiyonlara ve diğer zararlı istilacılara karşı savunmasıdır. Onsuz, bakteri veya virüs gibi mikroplardan sürekli hastalanırsınız.

Bağışıklık sisteminiz sizi korumak için birlikte çalışan özel hücreler, dokular ve organlardan oluşur. Bağışıklık sisteminiz olması gerektiği gibi çalışmadığında buna bağışıklık sistemi bozukluğu denir.

Çocuğun Bağışıklık Sistemine Neler Zarar Verir?

2. Bağışıklık Sistemi Neden Zayıflar? 

Çocukluk çağında geçirilen hastalıklar ve uygulanan aşılar bağışıklık sisteminin gelişimine katkıda bulunur. Bağışıklık sistemi zamanla geliştiği için enfeksiyon hastalıkları en sık çocukluk çağında görülür. Bağışıklık sistemi; kötü beslenme, olumsuz çevre şartları, uykusuzluk, aşırı yorgunluk ve stresle beraber zayıflar.

İmmün Yetmezlik: Zayıf bir bağışıklık sistemi ile doğmak. Buna immün yetmezlik denir.

Kazanılmış İmmün Yetmezlik: Bağışıklık sisteminizi zayıflatan bir hastalığa yakalanmak. Buna kazanılmış immün yetmezlik denir.

Alerjik Reaksiyon: Çok aktif bir bağışıklık sistemine sahip olmak. Bu alerjik bir reaksiyonla olabilir.

Otoimmün Hastalık: Size karşı dönen bir bağışıklık sistemine sahip olmak: Buna otoimmün hastalık denir.

Çocukların Bağışıklık Sistemini Güçlendirmenin Yolları 

3. Çocukların Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlenir? 

• Doğumdan itibaren tüm aşılarını yaptırın.
• İlk altı ay sadece anne sütü verin.
• Düzenli ve dengeli beslenmesini sağlayın. Protein, karbonhidrat ve yağ içeriği dengeli ayrıca vitaminden zengin meyve ve sebze tüketimine dikkat edin.
• Ellerini düzenli ve sık yıkamasını sağlayın. El yıkamasının mümkün olmadığı durumlarda el dezenfektanı kullanın.
• Bol sıvı tüketmesini sağlayın.
• Sigara dumanından uzak tutun.
• Yeterli ve düzenli uyumasını sağlayın.
• Hasta kişi ve çocuklardan uzak tutun.
• Mecbur kalmadıkça kalabalık mekânlara sokmayın.
• Mevsimine uygun giydirin.
• Yaşına uygun ve düzenli spor yapmasını sağlayın.

4. Düzenli El Yıkama Alışkanlığı Kazandırın  

Doğru el yıkamanın kış hastalıklarını önlediğini biliyor muydunuz? Enfeksiyonların yüzde sekseni dokunma yoluyla yayılır. Küçük çocuğunuza hapşırdıktan, öksürdükten ve tuvalete gittikten sonra ellerini yıkaması için zaman ayırmasını öğretin.

Elleri en az 20 saniye ılık su ve sabunla yıkamak bakteri ve virüsleri temizleyebilir ve akciğer enfeksiyonu olasılığını %45'e kadar azaltabilir.

5. Aşılarını Atlamayın 

Çocukluk aşı takvimi söz konusu olduğunda çocuk doktorunuzun tavsiyelerine uyun. Aşılar bebeklik döneminde başlar ve yetişkinliğe kadar devam eder ve  kızamık  kabakulak, su çiçeği, rotavirüs ve diğer enfeksiyonları önler.

Eğer aileniz uluslararası seyahat edecekse, gerekli aşılar hakkında çocuğunuzun sağlık uzmanından tavsiye almanız önemlidir.

6. Okuldan Önce Düzenli Uyku Rutini Oluşturun

Bağışıklığı en üst düzeye çıkarmak için çocukların yeterince uyuması gerekir. Peki ama hangi yaştaki çocuk ne kadar uykuya ihtiyaç duyar?

Çocuğun uyku gereksinimi yaşına göre değişiklik gösterir:

• 0-3 ay arası bebeklerin 14-17 saat uykuya ihtiyacı vardır.
• 4 ila 12 ay arasındakiler 12 ila 16 saat uykuya ihtiyaç duyarlar.
• 1 ila 2 yaş arasındaki çocukların 11 ila 14 saat arasında ihtiyacı vardır.
• 3 ila 5 yaş arasındaki çocuklar 10 ila 13 saat arasında olmalıdır.
• 6 ila 12 yaş arası çocuklar 9 ila 12 saat arasında olmalıdır.
• 13 ila 18 yaş arasındaki gençlerin 8 ila 10 saate ihtiyacı vardır.

Yeterli uyku almamak, vücudun enfeksiyonla savaşmaya ve iltihabı azaltmaya yardımcı olan sitokin adı verilen proteinlerin üretimine engel olur.

Sık sık hastalanan çocuğunuzun bağışıklık sistemini güçlendirmeye beslenmesinden başlayabilirsiniz.

7. Çocuklar Küçük Yaştan İtibaren Gökkuşağı Gibi Her Gün Renkli Meyve ve Sebze Tüketmeli 

• Sağlıklı beslenme, hem sizin hem de çocuğunuzun bağışıklık sistemi için önemlidir. Konu meyve ve sebzeler olduğunda çocuğunuzun her gün “gökkuşağı gibi renkli meyve ve sebzeleri yemeyesini sağlayın.  
• İyi bir tam tahıl seçimi de beslenmelerinin önemli bir parçası olmalıdır.
• İşlenmiş gıdaları minimumda tutun.
• Doğru yiyecek seçimleri, çocuğunuzun A ve E vitamini gibi yeterli vitamin almasını sağlamaya yardımcı olur.
• Tüm bu vitaminler, güçlü bir bağışıklık sistemi için gereklidir.

İlgili Makale: Çocuğunuz Nasıl Besleniyor? 

Çocuğun Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Besinler

8. Miniklerinizin Karnına Sağlıklı Yiyecekler Sokmak İçin Birkaç Numara

• Domatesli makarna sosu yapıyorsanız içinde biraz sebze ilave edebilirsiniz. Böylelikle  "kırmızı sos" gibi görünen ama sebzelerle dolu adeta bir vitamin deposu yemek hazırlayabilirsiniz. 
• Sebzeleri çok küçük doğrayın, bu zaman alıcı olabilir, ancak bazı çocuklar belirli sebzelerin görünüşünü sevmezler, bu nedenle onları çok küçük yapmak ve  akşam yemeğinin geri kalanıyla karıştırmak, bu besleyici sebzeleri yemelerini sağlamanın iyi bir yoludur.
• Ev yapımı ekmek de içine faydalı gıdalar koymak için size bir fırsat verir. Tohumlar, tahıllar ve diğer birçok faydalı gıdayı ekleyebilirsiniz. (zeytin, peynir, maydanoz vb.) Malzemeleri eklemeniz tam anlamıyla iki dakika sürdüğü için kolaylık olması için bir ekmek yapma makinesi alabilirsiniz. Siz uyanmadan hemen önce hazır olabilmesi için üzerinde gecikmeli başlatma olan bir ekmek yapma makinesi bulun. Sabahları taze pişmiş ekmek kokusuyla uyanmak tüm aile için harika bir güne başlangıç olabilir!
• Çocuğunuzu şekerli gıdalardan uzaklaştırmaya küçük adımlarla başlayabilirsiniz.
• Alışveriş yaparken etiketleri dikkatli okuyun ve şeker oranı düşük ürünleri tercih edin. Mümkünse paketli gıda almayın. 

İlgili Makale: Çocuğunuzu Yanlış Beslenmeden Nasıl Uzaklaştırırsınız?

9. Çocuğunuzun Daha Az Hastalanmasını Sağlayabilirsiniz 

Tüm hastalıklardan çocuğunuzu koruyamazsınız fakat çocuğunuzun hastalıklara yakalanma riskini düşürmeye yardımcı önlemler alabilirsiniz. 

Bu ipuçlarını izleseniz bile çocuğunuz her yıl 5-6 kere soğuk algınlığına yakalanabilir.  Her birinin iki haftaya kadar sürebildiğini de unutmayın. 

10. Her Çocuğun Bağışıklık Sistemi Farklıdır

Bununla birlikte, çocuğunuzun bağışıklık sistemi zayıfsa, bağışıklığını iyileştirmenin yollarını bulmak için çocuk doktorunuzla yakın işbirliği içinde olun. Her çocuğun kişiselleştirilmiş bir yaklaşıma ihtiyacı olduğunu unutmayın.

Genellikle bağışıklığı baskılanmış çocuklarla farklı bir protokol vardır. Çoğu çocuğun sahip olduğu aşıların üzerine eklememiz gereken bazı aşılar ve tedavi yöntemleri olabilir. Bu durumu okullar açılmadan önce çocuğunuzun doktoruyla görüşmeniz yararlı olur.

Çocuğun Bağışıklık Sistemini Geliştirmek İçin Yapılması Gerekenler 

Çok Sık Hastalanan Çocuklar İçin Ailelere Öneriler 

11. Sık Sık Çocuğu Hastalanan Ebeveynler için Tavsiyeler

Çocuğunuzun bol bol uyumasını sağlayın. 

Yemeklerine küçük yaşlardan itibaren bol miktarda meyve ve sebze ekleyin.

C vitamininden zengin beslenmesini sağlayın.  

Ayrıca evde sigara içmeyin, hatta daha da iyisi, bırakmayı deneyin.

Pasif içiciliğe maruz kalmak -giysilere ve mobilyalara yapışan yanmış tütün yan ürünleri bile- solunum yollarını tahriş eder ve bağışıklığı körelterek çocuğun soğuk algınlığının kötüleşme riskini artırır. 

Ebeveynlerin, COVID-19'un özellikle küçük çocuklarda sıklıkla nezleyi taklit ettiğini akıllarında tutmaları önemlidir. 

Çocuğunuz soğuk algınlığı semptomları gösteriyorsa, bir salgından kaçınmak için onu okula veya kreşe göndermeden önce evde COVID testi yaptırmanız iyi bir fikir olabilir.