EBEVEYN VE ÇOCUK

Ergen Çocuk ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

Aysegul Baran Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 17.07.2019 - Güncelleme : 24.09.2022

Ergenliğin ilk yılları (özellikle 12-14 yaş arası) çatışmanın kaçınılmaz olduğu yıllardır. Ergen çocuk ve ailesi arasındaki çatışma nasıl önlenebilir konusu pek çok anne babanın yanıtı aradığı bir sorudur aslında.

Kişisel farklılıklar olmakla birlikte bu dönem fiziksel değişimin en hızlı olduğu dönemdir. Hormonlardaki değişimler hem biyolojik büyümeyi hem de duyusal tepkileri yoğun olarak etkilediği bu dönemde, ergen çocuk ile aile arasındaki çatışmaları önlemek için ebeveyn olarak ne yapabilirsiniz? Nelere dikkat etmeli? Nasıl iletişim kurmalı? 

 “Asi bir ergenle nasıl baş edilir?”

“Sinirli ergene nasıl davranılmalı?”

 “Lise çağındaki çocuğa nasıl davranılmalı?”

“Söz dinlemeyen ergene nasıl davranılmalı?”

Ergen anne babası olmak zordur… Bu sorular birçok anne babanın ortak problemi. Psikolog Neşe Karaca, ergen çocuk ve aile arasındaki çatışmanın nasıl önlenebileceğine dair tavsiyelerde bulundu.

Ergen ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

Kilit Soru: Neden Ergen Çocuğumuzla Çatışırız?  

 

Ergen Çocuk ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

 "Çocukluktan erişkinliğe geçerken kişi sadece fiziksel ve sosyal olarak değişmez, aynı zamanda bilişsel, duygusal ve düşünsel olarak da değişir. Ergenlik döneminin en zorlu tarafı belki de fiziksel olarak yetişkin bir bireyin özelliklerine sahip görünürken duygusal ve bilişsel olarak gelişimin bu kadar hızlı olmaması. Ergenlik dönemi ile birlikte düşünme ve problem çözme becerilerinin de gelişmesi beklenir. 

1. Neden Ergen Çocuğumuzla Çatışırız? 

Sıklıkla çatışma sebebi olan konular: 

 • Dış görünüşüne derslerinden daha çok önem vermesi,

• Dışarıya çıkmak için sürekli izin istemesi, izinli olduğu saatlere uymaması,

• Odasını toplamaması,

• Uzun süre internette kalması ve sürekli telefonda konuşması/yazması,

• Ders çalışmaması vb.   

Ergen ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

 Ergen Çocuk ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

2. Ergen Dönemindeki Çocukla Nasıl İletişim Kurulmalı?

Çatışma durumlarında hepimizin kullandığı bazı iletişim yöntemleri vardır. Bu yöntemler kişiliğimiz, kendi anne babamızın çatışma durumunda gösterdiği tavır ve yaklaşımlar, geçmiş çatışma yaşantılarımızda izlediğimiz yollardan etkilenir. Mesela…

3. Geri Çekilme (Kaçıngan) Taktiği

İsteklerimizden ve ilişkilerimizden vazgeçme, geri çekilme taktiği. İletişim kurarken ne ilişki ne de amaç önemlidir. Amaca ulaşmayı da ilişki kurmayı da tercih etmeke ya da bir süre ertelemektir. 

Çocuklarınızla ilişkinizi düşündüğünüzde bu strateji, beklemek, ertelemek anlamına gelir. Bazen sorunları hemen çözmek yerine beklemek iyi olabilir. Örneğin, arkadaş seçiminde hoşlanmadığımız kişilerle arkadaşlık ediyorsa, bir süre beklemek/ertelemek işe yarayabilir. 

Ergen Çocuk ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

4. Yarışmacı-Baskıcı Taktik 

İlişki yerine amaçlarımız, isteklerimiz önemli ise karşımızdakini zorlamaya dayalı taktik. Bu strateji önemli olan amaca ulaşmaktır. İlişki ikinci plandadır ya da önemsizdir. Çocuğunuzla ilişkinizde bu strateji kullanmak riskli olabilir. 

Ancak çocuğunuzun sağlığı ve hayatı için olmazsa olmaz konularda kullanılabilir. Örneğin, çocuğunuzun “kendisi için hiç uygun olmayan bir ortama girmesinin yasaklanması” gibi. 

Ergen ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir

Ergen Çocuk ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

 5. İşbirlikçi Anne Baba Olmak

Amaç ve ilişkinin çok önemli olduğu, iki tarafın da taviz vermeden gereksinimlerini tam olarak karşılayabildikleri taktik. İlişkiden üst düzeyde keyif alınması için amaçların kullanılmasıdır.

Örneğin, çocuğunuzla birlikte geleceği planlamak, isteklerinizi nasıl gerçekleştirebileceğinizi konuşmak, çocuğunuzun hangi okulun, hangi üniversitenin, hangi mesleğin mutlu edeceği üzerinde paylaşımda bulunmak bu stratejiyi kullanmaktır. 

6. Çatışma Olduğunda Siz Nasıl Davranıyorsunuz?

Kendi içimde bile çatışma yaşadığmız olaylar ve durumlar yaşarken, etrafımızdaki kişilerle ve tabi ki çocuğumuzla da çatışma yaşamamız son derece doğaldır. Çatışma durumu ve iletişim türlerinden bahsedersek…

Sorun: “Oğlum/kızım söz verdiği saatte eve gelmiyor!”

Böyle bir durumda, hiç sesinizi çıkarmaz ve bakalım bu nereye kadar gidecek diye mi beklersiniz? 

Sonuç; Olay kendiliğinden düzelir. Çocuğunuzla yüz göz olmaktan kurtulabilirsiniz. Ciddi bir sorunla karşı karşıya olabilir, geç kalabilirsiniz.

Ergen Çocuk ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

Sorun; Eve geç geldiğinde ona çok iyi mi davranırsınız?

Sonuç, zamanında gelmeye başlar. Ciddi bir sorunla karşı karşıya olabilir, geç kalabilirsiniz.

Sorun: Eve geldiğinde bağırıp çağırırsınız. Bir daha dışarı çıkamayacağını söyleyip tehdit mi edersiniz?

Sonuç: Korkusundan eve gelmeye başlayabilir. Ne olursa olsun davranışını değiştirmeyebilir. Neden geç geldiğini bilemezsiniz.

Sorun: Çok geç kaldığını, onu merak ettiğinizi, endişelendiğinizi söylersiniz. Eve söz verdiği saatte gelmesinin sizin için önemli olduğunu söylersiniz.

Sonuç: Ciddi bir durum varsa zamanında müdahale etme şansınız olabilir. Sizi reddedebilir, konuşmak istemeyebilir.

 

7. Sihir Yaratan Etki: Çocukla Sağlıklı İletişim ve Anlayış 

Ergenlik dönemi çocukların, yetişkinlerin dünyasına geçiş yaptıkları bir süreçtir. Bu süreci aşmanın anahtarıysa anlayış ve sağlıklı bir iletişimdir.   

Ergen ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir

  Ergen Çocuk ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

Ergenlik gelişiminde olumlu sonuçlar yaratan anne baba davranışları:

• Sağlam ama zorlayıcı olmayan kurallar uygulamak. Tutarlı ve adil bir disiplin.

• Alınan kararların neye dayandığını açıklamak ve karar alırken gerektiğinde sürece dahil etmek. Çatışmaya neden olan konuların/durumların tartışılmasına izin vermek.

• Fazla koruyucu ve kısıtlayıcı olmadan çocuğun davranışlarını gözlem altına almak.

• Sıcak bir aile ortamı sağlamak.

• Çocuğun değişen şartlarına esnek bir şekilde karşılık vermek.   

Ergen ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir

 Ergen ve Ailesi Arasındaki Çatışma Nasıl Önlenebilir?

8.  Çocuğunuza Nasıl Davranmalısınız?

Ergen Çocuğa Nasıl Davranmalı?

• Temel ihtiyaçları, anlaşılmak ve ilgilenilmektir. İlk adım olarak etkin dinlemeye çalışın. Verdiğiniz mesajlar davranışa yönelmelidir; kişiliği hedef almayın.

• Ebeveynler olarak ailede tutarlı ve kabul edici bir tutum sergileyin.

• Demokratik ve adil olabilmek önemlidir. 

• Ne baskıcı ne de aşırı esnek olun. 

• Sonuç değil, süreç odaklı; yapıcı eleştirilerin bulunduğu bir iletişim kurmaya çalışın. Ani değişikiliklere soğukkanlı yaklaşarak soruna uygun çözümler getirmeye çalışın.

• Olumsuz bir şeyi yapmamasını söylemek yerine olumlu olanı yaptığında, bu davranışını vurgulayın.

• Bazen sessizliğin en iyi yanıt olduğunu bilin.

• Kendi duygularınız konusunda gerçekçi ve dürüst olun."

Konular :