Anne Babalar Çocuğunun Arkadaşlık İlişkilerine Müdahale Etmemeli mi?

Psikolog Işıl Ustaalioğlu
Yayın : 06.04.2025

Çocuklarımıza hayatın her alanında en iyisini sunmak istiyoruz. En iyi okullarda okusun, en iyi gıdalarla beslensin, en iyi çocuklarla arkadaşlık etsin… Ancak özellikle arkadaşları konusunda bazen problem yaratabiliyoruz.

Ebeveynlerin çocuklarının arkadaşlık ilişkilerine daha dengeli yaklaşması gerektiğini söyleyen Uzman Psikolog Işıl Ustaalioğlu, bu konuda ebeveynlere önemli tavsiyelerde bulundu.

Anne Babalar Çocuğunun Arkadaşlık İlişkilerine Müdahale Etmemeli

1. Ne Zamana Kadar Anne Baba Desteği Gerekir?

Çocukların sosyal gelişimi ailede başlar ve arkadaşlık ilişkileriyle sürdürülür. Yani çocuğun sosyalleşebilmesi için arkadaşlık ilişkisi kurmaya ihtiyacı vardır. Sosyal ilişkiler, çocuk hakkında birçok bilgiye ulaşmamıza yardımcı olur. Çünkü her çocuk kendi kişilik özelliğini arkadaşlarıyla kurduğu ilişkilere mutlaka yansıtır. Çocuklar, yaklaşık ortaokul dönemine kadar arkadaşlık ilişkilerini yönetmek için yetişkin desteğine ve tecrübesine ihtiyaç duyar.

Anne ve babalar çocuklarının arkadaşlık ilişkileri konusunda çok hassastır. Çocuklar içinse arkadaşlık ilişkileri bambaşka bir dünyayı temsil eder.

2. Çocuklar Anne Babalarını Örnek Alır 

Ebeveynler çocuklarının arkadaşlıklarına aşırı dahil olduklarında, bu durum onların bağımsızlık ve problem çözme becerilerinin gelişimini engelleyebilir. Çocukların çatışmaları çözmek ve karar almak da dahil olmak üzere sosyal etkileşimlerde gezinme özgürlüğüne ihtiyaçları vardır.

Ebeveynler sürekli müdahale ederek, istemeden çocuklarının hayati sosyal ve duygusal yeterliliklerini geliştirmesini engelleyebilirler. 

Çocuklarımızı yetiştirirken onların güzel davranışlar edinmesini isteriz; ancak bunun için öncelikle ebeveynlerin benzer tutumlar sergilemesi gerekiyor.

“Çocuğunuz kendine sizi örnek alır. Sahip olduğu olumsuz duygularını sağlıklı yaşayamayan, öfkeli ve müdahaleci ebeveynlerin çocukları da genelde olumsuz duygularını kontrol etmekte zorlanır.

Çocuğa emir verici veya kontrolcü yaklaşan ebeveynler istemeden de olsa çocuklarına diktatörlüğü öğretebilir ve onların sahip olabileceği sosyal becerilerini geliştirmek yerine geriletebilir.

Anne ve babanın davranışları, çocuğun arkadaşlarıyla olan davranış ve tepkilerine etki eder. Çocuğun ilk ilişkisi kendine bakım verenle yani genelde anne ve babayla olur.

Ebeveynlerinden gözlemlediklerini ve öğrendiklerini gerçek hayattaki ilişkilerinde uygulayan çocuk, rol model aldığı ebeveynin davranışlarına benzer davranışlarda bulunur.”

Neden Anne Babalar Çocuklarını Arkadaşlıklarına Karışmamalı? 

• Doğal Dinamiklere Müdahale Gelişimi Önler 

Arkadaşlık dinamikleri doğal olarak inişli çıkışlıdır. Çocuklar bu deneyimler aracılığıyla uzlaşma, müzakere ve empati hakkında değerli dersler öğrenirler. Ancak, ebeveynler müdahale edip bu dinamikleri kontrol etmeye veya yönlendirmeye çalıştıklarında, bu doğal ilerlemeyi bozar ve dahil olan çocuklar arasında gereksiz gerginlik veya çatışmalar yaratabilir.

• İletişim Becerilerinin Engellenmesi

Etkili iletişim, başarılı arkadaşlıkların temelidir. Ebeveynler sürekli olarak çatışmaları çözmek veya çocukları adına konuşmak için müdahale ettiğinde, bu onların kendilerini ifade etmeyi, ihtiyaçlarını dile getirmeyi ve bağımsız olarak çözüm bulmayı öğrenmelerini engeller.

Bu temel iletişim becerileri engellenebilir ve gelecekteki sosyal etkileşimlerde etkili bir şekilde gezinme yeteneklerini engelleyebilir.

Arkadaşlık Problemlerinde Çocuğunuza Nasıl Destek Olabilirsiniz? 

3. En Etkili Anne-Baba Tutumu Demokratik Tutumdur

Ebeveynlerin çocuklarının arkadaşlık ilişkilerine yaklaşırken kontrolcü olma noktasında dengeyi sağlaması gerektiğine dikkat çeken Psk. Dan. Ustaalioğlu, en etkili anne-baba tutumunun demokratik tutum olduğunu söylüyor.  

Anne, baba ve çocuk arasında eşitlik temelli bir ilişki olması gerektiğini de belirten Ustaalioğlu, “Aile üyeleri arasında sevgi, saygı, hoşgörü bulunduğunda, çocuğun sosyal gelişimine en uygun aile ortamı oluşturulmuş olur” diyor. Psk. Dan. Işıl Ustaalioğlu, ebeveynlerin çocuklarının arkadaşlık ilişkileri konusunda dikkat etmesi gerekenleri ise şöyle sıralıyor:

• Öncelikle zorunlu kalmadıkça çocuğunuzun arkadaşlık ilişkileriyle ilgili yönlendirmede bulunmayın. Çocuğun kendi kararlarını özgürce verebilmesi konusunda hoşgörülü olun. Yani çocuk arkadaşlarıyla oyun oynadığında, tartıştığında, konuştuğunda ya da herhangi bir paylaşımda bulunduğunda müdahale etmeyin. Nerde, ne zaman, nasıl davranacağına bırakın, çocuğunuz kendisi karar versin.
• Sürekli arkadaşlarıyla ilgili aynı soruları sorarak çocuğunuzu bunaltmayın. Unutmayın önemli olan çocuğun size bahsettiği anlardır. 

• Çocuğunuz sizinle arkadaşları hakkında konuşmak istediğinde gerçek bir dinleyici olun. Onun size ne anlatmak istediğine kulak verin. Abartılı olumsuz tepkilerden kaçının. Yoğun öfke, şaşkınlık, korku tepkilerinden uzak bir dinleme biçimi konunun anlaşılması bakımından daha sağlıklı olacaktır.
• Çocuğunuzun arkadaşıyla yaşadığı sorunları çözmesi için ona zaman verin. Her çocuk arkadaşlarıyla sorun yaşarr. Bu sorunlar çocuğun sosyal ilişkilerini ve sorun çözme becerisini geliştirebilmesi için büyük bir fırsattır.
• Desteğe ihtiyacı olduğunda çocuğunuza kendi fikrini sorun. Neye ihtiyacı olduğu kendisine sorulan çocuk cevap vermek yani sorunu çözebilmek için düşürecektir. Böylece kendi sorunlarıyla baş etme becerisi elde edecektir.

Ebeveynlerin çocuklarının arkadaşlıkları konusunda endişe duymaları doğal olsa da, aşırı müdahil olmak istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Çocuklarımızı desteklemek ve gerekli sosyal ve duygusal becerileri bağımsız olarak geliştirmelerine izin vermek arasında bir denge kurmak çok önemlidir.

Geri adım atarak, çocuklarımızı arkadaşlıkların karmaşıklıklarında yol almaları, deneyimlerinden ders çıkarmaları ve sağlıklı ilişkiler geliştirebilen dayanıklı bireyler olarak büyümeleri için güçlendiririz.