Bayramda Yediklerinize Dikkat!

Melis DEMİRYAS
Yayın : 10.11.2010 - Güncelleme : 01.07.2023

Kurban bayramı et tüketiminin en yüksek seviyeye çıktığı zamanlardan biri. Hatta kesilen kurbanın eti ile pişirilecek yemekler şimdiden pek çoğumuzun iştahını kabartıyor. Ancak uzmanlar fark edilmeden aşırı protein tüketimi ile geçecek olan tatilde özellikle kolesterol yükselmesi sorunu ile karşı karşıya kalınabileceği konusuna uyarıyor. Et tüketimine ve tüketim biçimine dikkat etmek ise hem kilo kontrolünün hem de sağlıklı kalmanın önemli koşullarından biri olarak gösteriliyor. 

Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Şefika Aydın Selçuk, sağlıklı bir kurban bayramı geçirmek için etin hazırlanması, saklanması ve tüketimi hakkında bilgi verdi.

Kurban Eti Hemen Yenir mi? 

1. Kurban Etini Tüketirken Bunlara Dikkat!

• Sebzeler Etin Tadını Zenginleştirir

Etin içerisinde C ve E vitamini bulunmamaktadır. Kurban etinin sebze ile birlikte tüketilmesi ette bulunan demirin emilimi artırır. Böylelikle etin biyoyararlılığı artmaktadır. Pişirme esnasında soğan, sarımsak, yeşil ve kırmızıbiber, domates ve benzeri sebzelerle birlikte zenginleştirmek hem etin tadını artırır hem de etin kan kolesterolünü yükseltme etkisini en aza indirmektedir. 

• “Eti İyi Pişireyim” Derken Eti Kansorejen Hale Getirmeyin

Pişirme işlemi sırasında dikkat edilecek en önemli nokta, eti kısık ateşte ve kendi öz suyunda pişirmektir. Bu sayede et kısa sürede pişecek ve vitamin kaybı olmayacaktır. Fazla haşlanan etin suyundaki vitaminler de kısa sürede değerlerini kaybeder. Kesilen etler diğer besinlerle temas etmeyecek şekilde uygun saklama poşetleri veya yağlı kağıtlara yerleştirilerek en kısa sürede buzdolabına koyulmalıdır. Etler 7 günden fazla süre için derin dondurucuda dondurularak saklanmalıdır.

• Tek Kullanımlık Poşetleri Tercih Edin 

Poşetleme işleminde etler tek kullanımlık olacak şekilde ayarlanmalı; böylece çözdürülen etin tekrar dondurulması gibi son derece yanlış işlemin önüne geçilmelidir. Etler mangalda pişirilecekse en az 15cm uzakta ve yavaş yavaş pişirilmelidir. Kömürleştirilen ve mangala yakın olarak pişirilen etler kanser riski taşır. Etin iyi pişmesi için mangalda yavaş yavaş pişirilmelidir. Etin mangala yakın pişirilmesi B vitamini kayıpları oluşturur.

2. Gıda Zehirlenmesi Nasıl Önlenir?

• Et doğranılan tahtada sebze kesmek gıda zehirlenmesine neden olabilir

Eti hazırlarken kullanılan doğrama tahtalarında sebzelerin de doğranması yanlış bir uygulamadır. Doğrama tahtasında pişmemiş etin bakterleri bıçağa ve oradan da tahtaya geçer. Sonrasında aynı tahtanın sebzeye de kullanılması ile en fazla görülen gıda zehirlenmesi oluşmaktadır. Etler, büyük parçalar şeklinde değil; kıymalık, kuşbaşılık, pirzola, biftek ve bonfilelik olarak hazırlanmalıdır. Günlük pişirilecek miktarlara bölünmeli ve buzdolabı poşetine veya yağlı kâğıda sarılarak buzdolabının buzluk kısmında veya derin dondurucuda saklanmalıdır.

Kurban Eti Pişirme Yöntemleri 

3. Kurban Etini Pişirken Nelere Dikkat Edilmeli? 

Dinlendirilmeden tüketeceğiniz etler ile midenizi kurban etmeyin

Yeni kesilen hayvan etleri “ölüm sertliği” dediğimiz sindirimi ve pişimi zor bir halde olur. Bu durum, midede hazımsızlık gibi mide- bağırsak problemlerine yol açar. Yeni kesilen kırmızı et geç pişecektir ve tüketilirse sindirimi zorlaştıracaktır. Mümkünse etler buzdolabında 1- 2 gün bekletildikten sonra marine edilerek tüketilmelidir.

Marine için; sarımsak, soğan, limon suyu, salça, süt, baharatlar az miktarda ete karıştırılarak et dinlendirilmelidir. Marinasyon sırasında et dolapta bekletilmelidir. Marinasyonda bekletilmesi etin daha lezzetli ve yumuşak olmasını sağlayacak en ideal yöntemdir. Dondurulan besinlerin saklama süresi, deponun ısı derecesine bağlıdır.

Sıcaklık derecesi alçaldıkça saklama süresi uzar.-18 santigrat derecenin altında besinler uzun süre saklanabilir. Et birkaç yıl bozulmadan, kalitesini kaybetmeden saklanabilmektedir. Dondurulma işlemi –32 santigrat derecede hızla yapılır, dondurulan et 18 santigrat derecede bir iki yıl, -8 santigrat derecede ise üç ay saklanabilir.

4. Kalp, tansiyon ve böbrek hastaları sakatat tüketmemeli 

Kurban bayramı ile beraber sakatat tüketimi de artar. Özellikle kalp hastalarının, hipertansiyonlu hastaların ve böbrek hastalarının sakatat tüketmesi sakıncalıdır. Tüketilmesi planlanan sakatat, kesim sırasında temiz bir şekilde çıkarılmalı, sakatat ile etler aynı ortamda bulundurulmamalı ve muhafaza edilmemelidir. Doymuş yağ ve kolesterol içeriğinin yüksek olmasından dolayı kronik hastalığı olanların 2 öğünde de yüksek miktarda kırmızı et alması sakıncalıdır.

5. Kurban Etini Sağlıklı Pişirme Yöntemleri 

• Bir köfte büyüklüğündeki etin yüzde atmışı yağdır

Etin pişirilme yöntemi çok önemlidir. Hayvansal kaynaklı olan bu besinler kızartma veya kavurma şeklinde tüketilince sağlığı tehdit edici bir rol alır. 1 köfte büyüklüğünde et ortalama 69 kaloridir. Bu etin 45 kalorisi yağdan gelir. Yani %60’ ı yağdır. Bu sebeple kızartma yapmak yerine kendi yağında ızgara, fırında veya tencere yemeği şeklinde pişirilmesi gerekir. 

• Et gıda zehirlenmelerine sebep olan en potansiyel riskli besindir 

Uygun koşullarda saklanmayan ve pişirilmeyen etler Salmonelle, listeria M, E. Coli, C. Perfringens gibi zehirlenme biçimleri ile karşı karşıya kalmanızı sağlayabilmektedir.

Kurban eti ile sağlıklı beslenmek için:

• Eti hazırlamadan önce ve sonra eller güzelce bol su ve sabunda yıkanmalıdır.
• Eti hazırlamadan önce kan, kıl benzeri zararlı maddeleri temizlemek için yıkanması gerekmektedir.
• Eti uygun ısı ve sıcaklıkta pişirmek gerekir. Kısık ateşte içinin iyi pişmesi bu riski ortadan kaldıracaktır.
• Eti dondurucudan çıkarınca oda ısısında veya kalorifer peteğinde değil, buzdolabında veya mikrodalgada çözdürmek gerekir.
• Et pişince oda ısısında fazla bekletilmeden soğuması için buzdolabına kaldırılmalıdır.
• Yemekleri yerken iyi çiğnemeye özen gösteriniz. Küçük lokmalarla ve yavaş yavaş tüketmek sindirime destek olun

6. Kurban Bayramında Sağlık Degesini Korumak Adına Nelere Dikkat Edilmelidir?

Küçükbaş ve büyükbaş hayvanları kaynak olarak kullanarak insanlara geçen parazitlerden ve bakteriyel hastalıklardan korunmak için kesilen hayvanın sağlığına ve kesimin gerçekleştiği ortamın hijyen koşullarına özen gösterilmelidir.

Etin uygun koşullarda ve uygun süre dinlendikten sonra pişirilmesi gereklidir. Doğru derecede ve mümkünse haşlama tekniği gibi sağlıklı tekniklerle pişirilmelidir; çünkü çiğ denecek kadar az pişirilmiş et enfeksiyon açısından, yanmış denecek kadar çok pişirilmiş et ise kanserojen özellikler taşıması açısından risk oluşturur.

• Kolesterol, Şeker, Kalp Gibi Kronik Hastalığı Olanlar Kurban Eti Tüketirken Nelere Dikkat Etmeli? 

Sindirim siteminin yükünü artırmamak ve gıdaları vücudumuza doğru bir biçimde almak adına etin yanında dengeleyici unsur olarak sebze muhakkak bulundurulmalıdır. Bunlarla birlikte herhangi bir kronik hastalığımız yok ise dahi etin az yağlı kısımları kullanılmalı, çok yağlı ve baharatlı tüketimlerden kaçınılmalıdır. Eğer kolesterol, şeker, kalp gibi kronik bir hastalığımız varsa etin yağsız kısımlarının yenmesine özellikle dikkat edilmelidir.

Bir porsiyonda yüklü miktarda kırmız et bulundurulmamasına özen gösterilmeli, öğün sebze ile destekli tek bir porsiyon olarak ve mümkün olduğunca yağsız tüketilmelidir.

• Kurban Bayramında Yenilen Tatlılara Dikkat!

Et tüketimi kadar önemli olan bir başka konu da tatlılardır. Tatlı olabildiğince az ve dengeli tüketilmeli, şerbetli ve undan yapılan tatlılardan kaçınılmalı ve tatlı olarak mevsim meyveleri gibi daha sağlıklı seçeneklerin tercih edilmesine dikkat edilmelidir. Özellikle de şeker ve kolesterol hastaları hamur işi tatlılardan özenle uzak durmalıdır. Tatlının fazla tüketiminden kaçınıldığı gibi bayram vesilesiyle ziyarete gelen misafirlere de bu konuda ısrarcı olunmamalıdır.

• Su Tüketimi İhmal Edilmemeli

Bir diğer dikkat edilmesi gereken husus ise su tüketimidir. Çay ve kahve tüketiminin arttığı bayram zamanlarında, sıvı gereksiniminin bu yolla giderildiği yanılgısına düşülmemeli ve bolca su tüketilmelidir. Yüksek kalori ve protein içeren gıdaların vücudun sıvı ihtiyacını ciddi oranda artırdığı unutulmamalıdır.

Vücudumuz genel olarak kendi içerisinde bir denge içerisindedir. Bizler normalin dışına çıkar ve aniden çok fazla yağ, protein, karbonhidrat yüklü gıdalar ile mide ve bağırsak sistemini yorarsak dengeyi korumak zorlaşır. Midemizi, bağırsaklarımızı ve diğer organlarımızı zora sokmadan, vücudumuzdaki dengeyi bozmadan keyifli bir bayram geçirmek için bu tavsiyeleri akılda bulundurmakta fayda var.