Tekrarlayan Tüp Bebek Başarısızlıkları Önlenebilir mi?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 25.11.2024

Birçok çift tüp bebek tedavisinde yapılan ilk transfer işleminde gebeliği yakalarken, bazı çiftler ikinci, üçüncü hatta dördüncü denemelerde gebeliği yakalıyor, bazen o da çok mümkün olmuyor. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları ve bu başarısızlıkların nasıl önüne geçilebileceği ile ilgili Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Gökalp Öner, önemli bilgiler verdi. 

Tüp Bebek Tedavisi Neden Başarısız Olur?

1. Başarısız Tüp Bebek Tedavisinin Yaygın Nedenleri 

Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Gökalp Öner, “Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığının tanımı; toplam iki kez en iyi kalite embriyo transferine rağmen işlem sonrası gebeliğin elde edilememesidir” diyor.

• Tüp bebek başarısını etkileyen en önemli faktör nedir?

Tüp bebek başarısını etkileyen en önemli iki faktör embriyo kalitesi ve rahim içi dokusunun yapısıdır.  Tüp bebek başarısızlığının yaygın nedenlerinden bazıları şunlardır:

Rahim anormallikleri: Daha önce teşhis edilmiş rahim miyomu/endometriyal polip/septum vb. implantasyon başarısızlığına neden olabilir.

Kötü endometrium: Kötü kalitedeki endometrium, yani ince endometrium, implantasyon için uygun değildir.

Embriyo kalitesi: Düşük kaliteli embriyolar veya kromozomal olarak anormal embriyolar implantasyonda zorluk çekecektir. İmplante olabilseler bile uzun süre kalamayabilirler. Oositin etrafında bulunan zona olarak bilinen embriyonik tabaka normalden daha kalın olduğunda, implantasyon başarısızlıklarına katkıda bulunur. Bunun nedeni, spermlerin döllenme sırasında zonayı parçalayamamasıdır.

Gametlerdeki genetik anormallikler: Kromozomal mikrodelesyonlar gibi küçük olanlar da dahil olmak üzere herhangi bir kusur, gametin kalitesini ve dolayısıyla embriyonun kalitesini tehlikeye atabilir.

Otoimmün hastalıklar: Bazı otoimmün hastalıklarla karşı karşıyaysanız, tekrarlayan IVF başarısızlıkları riski altında olabilirsiniz. Genellikle, tekrarlayan gebelik kayıplarında otoimmün hastalığı ekarte etmek için tarama yapılır.

Annede bulunan diğer hastalıklar:  Kontrol altına alınmamış diyabet, tiroid bozuklukları vb. gebeliğe engel olabilecek durumlardır.

Embriyo transferinde zorluk:  Başarısız IVF prosedürünün başarısız olmasının yaygın nedenlerinden biri embriyo transferidir. Embriyo transferinde sorunlar veya kateter uçlarında görülen kan, yüksek bir başarısızlık riskini gösterir.

Yumurtalıkların yetersiz uyarılması:  Bu durum, kadın partnerin döllenme için yumurta üretememesi nedeniyle tekrarlanan IVF prosedürünün başarısız olma riskini de artırabilir.

2. Tüp Bebek Tedavisinde Başarı Nasıl Artırılabilir mi?

• Başarıyı artırabilmek adına rahim ile ilgili tedavi

Rahim şekli, iç dokusu ve yapısı bizler için çok önemlidir. Rahim iç dokusunu bozan polip, miyom benzeri yapılar ile perde benzeri yapısal bozukluklar, tüplerin normal yapısında olmaması, rahim duvarının ince olması gibi sebepler tüp bebek başarısını etkileyen önemli sebeplerdendir.

Bizler rahimdeki durumları rahim filmi ile rahatlıkla ortaya koyabiliriz. Rahim iç yapısını yapacağımız histereskopik ve yine tüplerde göreceğimiz durumları da laparoskopik işlemlerle çözebilmemiz mümkündür. Rahimin hem alan, hem de iç dokusu anlamında transfere tam anlamıyla hazır olması gerekir.

Tüp Bebek Tedavisinin Başarısında Kadının Yaşı Önemli

• Peki embriyo kalitesi anlamında neler söyleyebilirsiniz?

Embriyo kalitesini etkileyen faktörler ise; kadının yaşı ve yumurta kalitesi, erkeğin sperminin şekil yapısı, kadın ve erkeğin genetik yapısıdır. Çiftler her zaman tüp bebek tedavi sürecinde birlikte değerlendirilmeli, hiçbir detay gözden kaçmamalıdır. Bu da bizlere başarıyı getirir. Kadın yaşı çok büyük önem taşır.

Bu sebeple, çiftlerin vakit kaybetmemeleri, beklemeden çocuk istemi oluştuğunda hekime başvurmaları gerekir. Kadın yaşı ile birlikte yumurta rezervi sayısı ve kalitesi anlamında ciddi düşüşler olacaktır. Bunu yaşamamak gerekir.  Yine yaş ile birlikte genetik bozukluk görme riski de artar. Bizler yaşı ileri kadınlara yönelik genetik tanılı tüp bebek işlemi yaparak şansımızı artırabiliriz. 

Tüp Bebek Tedavisi Başarısız Olursa Ne Yapmalı?

• Bunlar dışında yapılabilecek başka tedavi şekilleri var mı?

Bağışıklık ve pıhtılaşma faktörleri, çikolata kisti, kadında guatr, diyabet, obezite vb. kronik hastalık varlığı gibi durumlar da başarıyı düşürebilen durumlardandır. Bizler bu durumları gördüğümüzde bunlara yönelik tedavi planlamaları yapmaktayız. 

3. Tüp Bebek Tedavisinde Beslenmenin Etkisi

• Beslenme şeklinin tüp bebek tedavisinin başarısında etkisi var mıdır?

Elbette. Seçilen sağlıklı beslenme şekli bizler için çok önemlidir. Direkt olarak sperm ve yumurta kalitesi beslenme şeklinden etkilendiği için Akdeniz usulü beslenmeyi çok önemsiyoruz. Zeytinyağı bazlı beslenme, sağlıklı tohumların tüketimi, kırmızı meyveler bu anlamda başlıca ürünler sayılabilir.

Bunun dışında, alkol ve sigara tüketimi özellikle bu dönemde mümkün mertebe kısıtlanmalı, hatta kullanılmamalıdır.

Trans yağlar içeren ve paketli hazır ürünler tüketilmemeli, yine özellikle bu dönemde bol sıvı tüketilmelidir. 

Tekrarlayan Tüp Bebek Başarısızlıkları Nasıl Önlenebilir?

4. Başarısız Tüp Bebek Tedavisinden Sonra Ne Yapmalı?

• Gelecekteki tüp bebek başarısızlıklarını önlemek için yapabileceğiniz bazı şeyler şunlardır:

Yapmanız gereken ilk şey, ultrason ve kan testlerini içeren kapsamlı bir muayenedir. Son ikisi, yumurtalık rezervini belirlemede açıkça yardımcı olur.

Daha sonra gebe kalmanızı engelleyen fiziksel bir engel olup olmadığını tespit etmek ve gidermek için laparoskopik histeroskopi testine gidebilirsiniz.

Uzmanınız kalitesiz endometriumu tazeleyecek; ayrıca tüberküloz olasılığını dışlamak için örnek göndermeniz gerekecektir.

Bu süreçte embriyotoksik sıvının IVF başarısızlığına yol açmasını önlemek için hidrosalpenksler  kesilebilir.

Tüm bunların ardından uzmanınız doğru yumurtalık uyarımını seçecek ve başlatacaktır. Uzmanınız endometriumunuzun kalınlık ve kalitesinin implantasyona uygun olduğundan emin olacaktır.

Başarısız Tüp Bebek Denemeleri Sizi Üzmesin 

5. Başarısız Tüp Bebek Denemesinden Sonra Tekrar Ne Zaman Başlanmalı?

İlk döngünün başarısızlığından sonra başka bir IVF döngüsüne başlamak için zaman sınırlaması yoktur. Ancak, uzmanınız önceki tüp bebek tedavisinin başarısızlığının nedenini belirleyene kadar beklemek en iyisidir.

Tüp bebek başarısızlığının sizin için büyük bir kayıp olduğunu anlıyoruz. Sadece duygusal ve fiziksel olarak hazırsanız ikinci denemeyi seçmenizi öneririz. Sağlığınızı iyileştirmek ve yaşam tarzınızı değiştirmek istiyorsanız kendinize biraz zaman ayırabilirsiniz.