Hamilelikte Kilo Kontrolü Mümkün mü?

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 08.03.2013 - Güncelleme : 23.10.2024

Uzmanlar, hamilelikte aşırı kilo alımının, hem bebek hem de anne adayı açısından olumsuz sonuçlar doğurabildiğini, bu nedenle anne adayının gebeliği süresince yaklaşık 12 kilo almasının normal olduğunu söylüyor. Hamilelikte fazla kilonun idrar kaçırma problemine de neden olabileceğine dikkat çeken uzmanlar hepimizaileyiz takipçilerine önemli açıklamalarda bulundu. 
 
Gebelikte aşırı sigara ve alkol kullanmanın son derece sakıncalı olduğunu söyleyen Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Niyazi Dava, anne adaylarının gebelik döneminde aşırı kilo almamaları için nasıl beslenmeleri gerektiğini anlatırken; Kontinans Derneği Başkanı Prof. Dr. Tufan Tarcan, hamilelikte ve hamilelik sonrası yaşanan idrar kaçırma problemiyle ile hamilelikte kilo alma arasındaki bağlantıya dair önemli konulara dikkat çekti. 

Hamilelikte, yüksek kalorili gıdaların tüketiminin aşırı kilo artışına sebep olacağı unutulmamalı....

Hamilelikte Kilo Kontrolü Mümkün mü?

1. Hamilelikte Kalori Hesabı Önemli 

• Kalori Miktarı 2500’ü Geçmemeli

Bebeğin gelişimi annenin gebelik öncesi ve gebelik sırasında beslenmesi ile yakından ilgilidir. Yetersiz beslenmenin anne ve bebek için zararlı etkileri olduğu kanıtlanmıştır. Anne adayının gebelikte alması gereken günlük kalori miktarı ortalama 2500’tür.

• Kalorinin Büyük Kısmı Proteinlerden Oluşmalıdır

Gebelikte alınması gereken günlük kalori miktarı ortalama 2500 kaloridir. Bunun büyük kısmı proteinlerden sağlanmalıdır.

Karbonhidrat ve yağ alımında dikkatli olmak gerekir. Bu tür gıdaların, yüksek kalori nedeniyle aşırı kilo artışına sebep olacakları unutulmamalıdır.

2. Hamilelikte Hangi Ay Ne Kadar Kilo Alınır?

Normal beslenen bir kadın gebeliği süresince 12 kg kadar kilo alır. Gebeliğin ilk yarısının, yani yirminci haftanın sonuna kadar ortalama 3,5 kg kadar artış olur. Yirminci haftadan sonra gebeliğin sonuna kadar her hafta ortalama 500 gr kadar kilo artışı olur. Bu artışın bir kısmı bebeğe diğer kısmı ise anneye ait kilodur.   

3. Doğumdan Sonra Nasıl Kilo Verilir? 

• Doğumdan Sonra Sağlıklı Kilo Vermek İstiyorsanuz Bunlara Dikkat!

Anneye ait kilonun büyük bölümü yağ dokusu artışından kaynaklanır. Bu yaklaşık 4 kg kadardır. Yağ dokusu artışı en çok 10.-20. haftalar arasında gerçekleşir. Bunun haricinde alınan kilolar doğumdan sonra sağlıklı bir şekilde geri verilemeyebilir. Kadınlarda şişmanlığın sık görülmesinin bir nedeni de her gebelikte eklenen ekstra yağların doğumdan sonra atılamamasıdır. 

 Hamilelikte aşırı kilo almamanın yolları.

4. Hamilelikte Kilo Almadan Sağlıklı Beslenmek Mümkün

• Yetersiz Beslenme Bebeğin Sağlığını Olumsuz Etkiler

Aşırı kilo artışları anne şeker hastası olmasa bile iri bebek doğumlarına, yüksek tansiyona; yetersiz beslenme ise erken doğumlara sebep olabilir. Bu da doğum öncesi ve sonrasında bebek ölümlerine neden olur. 

• Gebelikte En Önemli Gıda Maddesi Proteinlerdir

Gebeliğin en çok şikayete yol açan dönemi ilk 3 aylık dönemdir. Bu dönemde öğün sayısı artırılmalı, öğün miktarları azaltılmalıdır. Yani sık ve az yenmelidir. Kuru ve katı gıdalar aşırı bulantısı olan gebenin daha rahat alabileceği gıdalardır. Öğünler sırasında yeterli sıvı da alınmalıdır.

• En Az Yarım Litre Süt veya Süt Ürünleri Tüketilmeli

Protein gereksinimi %30 kadar artarak 60 gr.’a kadar yükselir. Günlük alınması gereken süt miktarı en az yarım litre olmalıdır. Süt, protein ve kalsiyum kaynağıdır. Bir litre süt, annenin alması gereken günlük kalsiyumu karşılar.

Taze fasulye, bakla, bezelye, ıspanak ve karnabahar bitkisel proteinden oldukça zengindir. Günlük proteinlerin hayvansal ve bitkisel olarak karışık alınması daha sağlıklıdır. 

• Gebelikte Aşırı Karbonhidrat ve Yağ Tüketimi Fazladan Kilo Nedeni 

Karbonhidrat ve yağ alımında dikkatli olmak gerekir. Bu tür gıdaların fazla alınırsa yüksek kalori nedeniyle aşırı kilo artışına sebep olacakları unutulmamalıdır. Yeterli kalori ve protein alındığı sürece karbonhidrat alınması gerekli değildir. 

Bu Dönemde Karbonhidratı Hangi Besinlerden Alabilirsiniz?

En önemli karbonhidrat kaynakları pirinç, buğday, meyveler, yaş ve kuru sebzeler, patates ve şekerdir. 1 gr karbonhidrat 4 kalori verir. Gebelikte alınması gereken günlük kalori miktarı ortalama 2500 kaloridir. Bunun büyük kısmı proteinlerden sağlanmalıdır. 

• Tuzu Azaltın, Bol Su Tüketin 

Gebelikte sıvı alınmasına özen göstermek gerekir. Yemeklerde ve yemek aralarında bol su alınmalıdır. Vücutta şişlik ve yüksek tansiyon yoksa tuz kısıtlamasına gerek yoktur. Tuz alımı aşırı olmamak şartıyla eskisi gibi devam edebilir. 

• Sigara ve Alkol Hem Size Hem de Bebeğinize Zarar Verir

Gebelikte aşırı sigara ve alkol kullanmak kesinlikle sakıncalıdır. Sigara, bebeğin anne karnında gelişememesine, dış gebeliğe, düşüklere, ölü doğumlara sebep olabilir. Alkol kullanan gebelerde bebek anomalisinde artış gözlenmiştir. 

• Şarküteri Ürünlerinden Uzak Durun 

Gebelikte pişmemiş et ve şarküteri ürünleri yenilmemesine de özellikle dikkat etmek gerekir.

Hamilelikte Fazla Kilo, İdrar Kaçırmayı Tetikliyor! 

5. Hamilelikte İdrar Kaçırmanın Nedenleri ve Tedavisi 

Kontinans Derneği Başkanı Prof. Dr. Tufan Tarcan, hamilelikte ve hamilelik sonrası yaşanan idrar kaçırma problemiyle ilgili önemli açıklamalarda bulundu.

Hamile kişinin bedeninde hormonal değişikliklere bağlı olarak ister istemez üriner sistemde de bazı değişiklikler yaşandığını belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Bunların başında glomerüler filtrasyon hızındaki artış (böbreklerin idrar üretme kapasitesindeki yükselme) ve hormonal değişikliğe bağlı olarak üriner sistemi oluşturan düz kaslarda gevşemeye yönelik bir değişim meydana geliyor.” dedi.

Fetüs büyüdükçe fetüsün yaptığı pelvisteki bası, mesane ve üreterlerin fizyolojisini etkilediğine vurgu yapan Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Hamilelikte bunlara bağlı olarak bazı ürolojik hastalıkları artmış olarak görüyoruz. Bunların başında da idrar yolu enfeksiyonu geliyor. Ayrıca fetüs tarafından engellenen böbrek ya da böbrekler idrarı mesaneye iletemediği için hidronefroz adı verilen böbreklerde şişme ortaya çıkabiliyor.

Ek olarak idrar tutmada problemler yaşanabiliyor. İşeme sıklaşmasında hem artan idrar miktarı hem de mesanenin genişleyecek yerinin azalması rol oynayabiliyor. İdrar sıklaşıyor çünkü mesanenin genişleyecek yeri azalıyor. Fetüs büyüdükçe mesaneyi öne doğru itiyor. Böylece mesanenin mesafesi daralıyor.” açıklamasında bulundu.

Özellikle doğumdan altı hafta veya daha fazla süre sonra hala idrar kaçırma sorunu yaşıyorsanız, endişeleriniz varsa mutlaka doktorunuzla görüşün.

Hamilelikte İdrar Kaçırmak Normal midir?

Hamilelik sırasında ne sıklıkta idrara çıkmaları gerektiğinden bahseden diğer kadınları duymuş olabilirsiniz.

"Bebek mesanemi itiyor!" diyebilirler. Ve haksız da değiller!  Bir kadının hamileliği ne kadar ilerlerse, rahmi (rahim) büyüyen bebeğine uyum sağlamak için o kadar fazla büyüyecektir. Rahim (ve bebek!) bu nedenle mesanesine baskı yapacak ve idrara çıkma isteğini artırabilir.

Hamileliğin erken dönemlerinde de hormonal değişiklikler nedeniyle sık idrara çıkma sorunu yaşanabileceğini unutmamak gerekir.

• Çocukluk çağlarında idrar yolu enfeksiyonu geçirmiş olan kadınlar hamilelik sırasında daha sık idrar yolu enfeksiyonu yaşıyorlar

Hamilelik sırasında saptanan her türlü idrar yolu enfeksiyonunun semptomatik olmasa dahi mutlaka tedavi edilmesi gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Tufan Tarcan, “İdrar yolu enfeksiyonu hamilede tedavi edilmez ise daha ciddi problemlere sebep olabilir. Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu takibi çok önemli.” dedi.

Çocukluk çağında idrar yolu enfeksiyonu geçiren ve tekrarlayan kadınlarda hamilelik sırasında ürolojik yakınmaların daha sık görüldüğünü ifade eden Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Bir hamile kadının özgeçmişinde idrar yolu enfeksiyonu varsa, hamilelikte artan idrar yolu enfeksiyonuna özellikle dikkat etmesi gerekiyor.” diye konuştu.

Böbreklerdeki şişmenin çoğunlukla fetüsün üreter üzerine yaptığı bası nedeniyle ortaya çıktığını söyleyen Prof. Dr. Tufan Tarcan şöyle devam etti: “İdrar kaçırma problemi çoğunlukla hamilelik sonunda kendiliğinden kayboluyor. Bazen böbreğin önünün tıkanması böbrekte ağrıya veya böbrekte ileri derecede hidronefroz yani böbrek büyümesine yol açabiliyor. Hatta bazen idrar yolu enfeksiyonuyla birleşerek böbrek iltihabına da sebep olabiliyor. Böyle tablolarda böbreğin ürettiği idrarın rahatlıkla atılabilmesi için üreter stenti adı verilen bir tür kateteri endoskopik olarak üriner sisteme yerleştiriyoruz.

Gebelikte İdrar Kaçırma Nasıl Önlenir?

Bu stent bir ucu böbrekte bir ucu mesanede olan yaklaşık 26 ila 30 cm. boyutta silikondan yapılmış bir malzeme. Vücut dışından görülmüyor. Hamilelik sonlandıktan sonra da bu stenti çekiyoruz. Böylece bu üreter kateteri hamilelik boyunca böbreğin ürettiği idrarı daha kolay ya da sorunsuz mesaneye iletebilmesini sağlıyor. Bu böbrekteki genişleme daha çok sağ tarafta oluyor. Çocuğun pozisyonuyla ilgili bir durum bu. Seyrekte olsa sol tarafta da gözükebiliyor.”

Hamilelikte daha önemli bir sorunun da taş hastalığı olduğunu ifade eden Prof. Dr. Tufan Tarcan şöyle konuştu: “Böyle bir tabloda tanısal araçların ve testlerin kullanılmasında çok dikkatli oluyoruz. Çünkü bilindiği gibi taş hastalığının tanısında radyolojik yöntemler kullanılıyor. Bilgisayarlı tomografi taş tanısında çok önemli bir silah ama hamilelik sırasında çocuğun radyasyondan etkilenmemesi amacıyla kullanmak istemiyoruz.

Dolayısıyla ultrasonografi gibi radyasyonsuz hamileye ve bebeğe zarar vermeyen radyolojik yöntemlerle mümkün olduğu kadar ilerliyoruz. Taş tanısı konulduğunda çok zorunlu kalmadıkça örneğin böbrekte ileri derece bir problem yaratan bir tablo oluşturmadıysa taşların tedavisinde de konzervatif gitmeye çalışıyoruz.

Taş böbreğin önünü tıkıyorsa ya da hastada ciddi taş ağrısına yol açıyorsa elbette bu taşa bir şey yapmak gerekiyor. Taşı vücutta bırakarak taşın kenarından ilerletilen üreter kateteri ile taşı by-pass etmek ve böylece hem ağrıları geçirmek hem de böbreği korumak hamilelik sonlanana kadar güvenli bir yöntem oluyor. Çok seçilmiş vakalarda taşa yönelik cerrahi tedavide yapılabiliyor.”

Hamilelikte idrar sıklığının arttığını ve çocuğun basısına bağlı olarak pelvik taban üzerinde de gevşemeler görülebildiğini ifade eden Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Pelvik organ prolapsusu ve stres tipi idrar kaçırma durumlarını hamilelikte ve hamilelik sonrasında daha sık görüyoruz. Bunlardan korunmak için hastalarımıza tavsiyelerimizin başında aşırı kilo almamaları geliyor. Çünkü ne kadar kilo alırsa o kadar karın içi basıncı artıyor. Bu da pelvik taban üzerine zararlı etki gösteriyor. Dolayısıyla idrar kaçırma ve pelvik organ prolapsusu komplikasyonlarından mümkün olduğu kadar uzaklaşmak için hamilelikte kiloya dikkat edilmeli.” dedi.

Hamilelik sırasında özellikle idrar kaçırmaya yatkın olduğunu düşündükleri kadınlara Kegel egzersizlerini mutlaka önerdiklerini belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Bunlar pelvik tabanı çalıştıran egzersizler. Böylece pelvik taban kuvvetini artırmayı hedefliyoruz. Hamilelik sırasında görülen idrar kaçırmaların bir kısmı geçici oluyor ve hamilelik ortadan kaybolduktan sonra ortadan kalkabiliyor. Ama bir kısmı da kalıcı olabiliyor.” açıklamasında bulundu.

• Hamilelere mesane pedini öneriyoruz

Hamilelik döneminde geçici idrar kaçırmalarda mesane için özel tasarlanan hijyenik pedlerin çok önemli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Tufan Tarcan sözlerini şöyle tamamladı: “Özellikle minimal idrar kaçıran hastalarda mesane pedlerini kullanıyoruz. Aşırı aktif mesanenin tedavisinde kullandığımız ilaçları hamilelikte kullanamıyoruz. Hamilelikte bu ilaçlar kesildiğinde karşımıza bazen daha artmış aşırı aktif mesane tablosu çıkabiliyor.

Bazen de hamilelikte değişen hormonal durum kendiliğinden aşırı aktif mesaneyi baskılayabiliyor. Stres tipi idrar kaçıranlarda ise hamilelikte herhangi bir cerrahi tedavi söz konusu değil. Onun yerine yine Kegel egzersizlerini önemsiyoruz. Bu tip idrar kaçırmalara önlem olarak da yine hijyenik mesane pedlerini öneriyoruz. Yukarıda belirtildiği gibi eğer hastanın daha önce böyle bir idrar kaçırması yoksa zaten hamilelik sonrası kendiliğinden kaybolabiliyor.”

6. İdrar Kaçırma Doğumdan Sonra Geçer mi?

Hamilelik sırasında idrar kaçırma yaşadıysanız, doğumdan sonra idrar kaçırma yaşamanız daha olasıdır. Her kadın farklıdır, bu nedenle bazılarında idrar kaçırma semptomları birkaç hafta içinde ortadan kalkar, ancak bazılarında sızıntı devam edebilir ve bazı durumlarda kötüleşebilir.

Doğum elbette pelvik tabanınız için son derece yorucudur, özellikle de vajinal doğum yapıyorsanız, bu da mesanenizi kontrol etmenizi zorlaştırır. Üretra (idrarın mesanenizden ve vücudunuzdan çıkmasını sağlayan tüp) ayrıca pelvik taban kaslarınız zayıfsa veya hasarlıysa kapalı kalamayabilir.

Özellikle doğumdan altı hafta veya daha fazla süre sonra hala idrar kaçırma sorunu yaşıyorsanız, endişeleriniz varsa mutlaka doktorunuzla görüşün.