Orta Kulak İltihabı İşitme Kaybı Nedeni

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 17.07.2013 - Güncelleme : 06.08.2024

Uzmanlar uyarıyor: Orta kulakta 3 ay süren hastalıklar kronikleşiyor 

İşitme kaybı gözle görülemeyen bir sorun olduğu için çocuğunuzun işitmesine dair detayları gözden kaçırma olasılığınızın oldukça yüksek.  Özellikle de yaşamının ilk yıllarında  işitmesinin düzenli değerlendirilmesine önem verilmesi gerektiğini söyleyen  Odyoloji, Ses ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı İrem Konakçı, konuyla ilgili anne babalara önemli uyarılarda bulundu. 

Orta kulak iltihabı, çoğu zaman göz ardı edilen ancak hem çocuklarda hem de yetişkinlerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir durum. Kulakta enfekte olmamış sıvı toplanmasının, genellikle basit bir rahatsızlık olarak görülse de tedavi edilmediğinde kalıcı işitme kaybı ve diğer komplikasyonlara neden olabildiğine dikkat çeken  Kulak, Burun, Boğaz, Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Onur Ergün ise orta kulak iltihabı hakkında önemli bilgiler aktardı.

 Çocuğun işitme kaybı ne kadar erken tespit edilirse, çözüm üretilmesi de o kadar hızlı olur

Çocuklarda İşitme Kaybı Düzelir mi?

1. İşitme Kaybı Çocuğun Okul Başarısını Etkiliyor 

Anne karnından itibaren her yaşta işitme duyusu, bizlerin yaşamla en temel ve en anlamlı bağlantı kanallarından biridir. Özellikle bebek ve çocuklarda konuşma, anlama, öğrenme, okuma ve duygusal ihtiyaçların karşılanmasında işitme büyük önem taşır. İşitmeye dair sorunlarla sıklıkla karşılaşılır ve özellikle gelişimin en hızlı olduğu çocukluk döneminde, işitmeye dair bir sorunun varlığı, gelişim alanlarını ve özellikle okul başarısını önemli ölçüde etkiler.

Orta kulak iltihabı (otitis media) tek bir hastalık olarak karşımıza çıkmıyor. Kulakta enfekte olmayan sıvı toplanmasına seröz otitis media adı veriliyor. Bu duruma neden olan kısa süreli (akut) ve uzun süreli (kronik) hastalıklar bulunuyor.

Kulakta enfekte sıvı-iltihap toplanması da akut süpüratif otitis media olarak isimlendiriliyor. Ayrıca orta kulağın 3 aydan uzun süren hastalıkları da kronik otitis media olarak isimlendiriliyor ve onun da farklı alt grupları bulunuyor.

2. Orta Kulakta Neden Sıvı Toplanması Olur? 

Hafif kulak ağrısı, işitme azlığı gibi semptomlar verebilen orta kulakta sıvı toplanması, östaki borusu ve dolaylı olarak geniz eti ve burun hastalıklarından kaynaklanıyor. Birçok çocuk, soğuk algınlığı veya alerji durumunda geçici işitme azlığı veya kulak ağrısı yaşar. 

• Orta Kulakta Sıvı Toplanması, Geniz Eti ve Burun Hastalıklarından Kaynaklanıyor 

Viral enfeksiyonun tetiklediği mukoid salgı artışı ve gene viral enfeksiyona bağlı geniz eti ve östaki borusu ağzındaki bağışıklık dokularının şişmesi nedeniyle orta kulak boşluğunun temizlenme fonksiyonunun bozulması, kulakta enfekte olmayan sıvı toplanmasına neden olabiliyor.

Bu sıvı normalde boş olması gereken orta kulağı doldurarak sesleri baskılıyor ve işitme kaybı sebebini oluşturuyor. Muayene edildiğinde kulak zarı arkası dolu olduğu için matlaşmış görülüyor ve hava verilince normal bir zar gibi hareket etmiyor.

Çocuklarda Orta Kulak İltihabı Tedavisi 

3. Kulakta Geçmeyen Sıvı Toplanması Neyi İşaret Ediyor?

• Sıvı Toplanması Geçmiyorsa Alerji, Reflü veya Bakteriyel Sinüzit Araştırılıyor 

Normalde altta yatan sebep düzeldikten sonra orta kulakta toplanan enfekte olmamış sıvının kendiliğinden düzelmesinin beklendiğini söyleyen Kulak, Burun, Boğaz, Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Onur Ergün sözlerini şu şekilde sürdürdü:

“Örneğin viral bir üst solunun yolu enfeksiyonuna bağlı gelişen bir sıvı toplanması, enfeksiyon düzeldikten sonra 2 hafta içinde büyük ihtimalle düzeliyor. Eğer geçmiyorsa alerji, reflü veya bakteriyel sinüzit gibi tedavi edilebilecek durumların düzelmeyi önleyip önlemediği araştırılıyor ve gerekli tedaviler veriliyor. Ancak bazı durumlarda altta gerekli tüm tedavilerin yapılmasına rağmen izlemde sıvı toplanmasının düzelmediği görülüyor.

Tedaviye cevap vermemiş ve 3 aydan uzun süre devam eden orta kulakta sıvı toplanması durumunda işitme azlığını düzeltmek, zarın çökme veya daha ileri durumlarda delinme gibi sorunlar yaşamasını önlemek ve orta kulak mukozasını tekrar sağlıklı hale getirmek için cerrahi müdahalede bulunmak gerekiyor.”

4. Orta Kulakta Toplanan Sıvı Bakteriyel Enfeksiyona Neden Olabiliyor 

Bazı durumlarda orta kulakta toplanan sıvıda bakteriyel enfeksiyon gelişebiliyor. Bu duruma akut süpüratif otitis media diyoruz. Bu durumda şiddetlenen kulak ağrısı, zonklama, işitme azlığı, ateş ve bazen bu enfeksiyonun kulak zarını patlatmasıyla iltihaplı kulak akıntısı görülebiliyor.

Bu tablonun tedavisi ise antibiyotiklerle yapılıyor. Akut otit sırasında görülen kulak zarı deliklerinin neredeyse tümü doğru tedavi uygulanırsa iyileşiyor. Akut süpüratif otitis media için risk faktörleri arasında östaki fonksiyonunu bozan normalden şiddetli üst solunum yolu enfeksiyonları, düzelmeyen ya da sürekli tekrarlayan geniz eti enfeksiyonları, kreşe gitme durumu, alerjik bünye, sigara dumanı maruziyetinin olması sayılabiliyor.

Burunda bulunan bakterilerin östaki borusundan kulağa geçmesini kolaylaştıran emzik kullanımı veya basınçlı burun yıkama kitleri de bu duruma sebep olabiliyor. Daha önce aynı hastalığı geçirmiş olmak veya aile hikayesinin olması da riski artırıyor.

5. Kulak Zarı Delik Olduğunda Ne Olur?

Orta kulakta 3 aydan uzun süredir devam eden hastalıklara kronik otit deniyor. Bu hastalıkların çoğunda kulak zarı deliği de bulunuyor. Kronik otitlerin görülme sıklığının, akut otitlerin ve östaki fonksiyon bozukluğuna neden olan durumların tedavisinin günümüzde daha iyi yapılıyor.

• Kulak Zarı Delikliği İşitme Azlığına  Neden Oluyor

Kulak zarı delik olduğu zaman işitme azlığına neden oluyor. Kulağa su kaçarsa orta kulak enfekte olabiliyor ve akıntı başlayabiliyor. Tekrarlayan akıntılar işitmeyi daha da kötüleştirebiliyor. Eğer delikten içeri, normalde dış kulak yolu ve zarın dış yüzeyinde olması gereken cilt hücreleri girerse bu durum da kolesteatom dediğimiz ilerleyici hastalığa sebep olabiliyor.

Dışa atılamayan cilt hücrelerinin sıkışması, basınca neden olarak önüne gelen yapıları eritmesi ve sık sık enfekte olarak bu sürecin hızlanması ile yıkıcı ve tehlikeli bir kronik otit tipi oluşabiliyor.

Kronik otitlerin tümünün tedavisi cerrahidir. Öncelikle kolesteatom varsa tamamen temizlenmesi ve kulak zarındaki deliğin kapatılması amaçlanmaktadır. Ayrıca işitme açısından kemikçiklerde bir hareket kısıtlılığı veya kopukluk varsa bunun giderilmesi için de çalışılmaktadır. Elbette sorunun tekrar etmemesi için eğer varsa altta yatan östaki fonksiyon bozukluğunun da düzeltilmiş olması gerekmektedir.

Çocuklarda İşitme Kaybı Nasıl Anlaşılır?

6. İşitme Kaybını Anlamak İçin Ne Yapmalı?

Çocukların işitmesini değerlendirme amacı ile uzman tarafından belirlenen farklı test yöntemleri kullanılır ve bu testler yardımı ile çocuğun hangi sesleri ne düzeyde işittiği tespit edilir. Yapılan testler yardımı ile uzman, çocuğun hangi sesleri ne düzeyde duyduğunu, olası bir işitme kaybının nedeni ve çözümü için ne yapılması gerektiği konularında yardımcı olma fırsatı bulur.

İşitmenin değerlendirilmesi aşamasında ilk değerlendirme kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılır. Yapılan değerlendirme sonucu odyoloji birimine yönlendirilen çocuk farklı odyolojik test bataryaları ile değerlendirilir. 

Çocuğun işitme kaybı ne kadar erken tespit edilirse, çözüm üretilmesi de o kadar hızlı olur. İşitmenin değerlendirilmesi günümüzde yeni doğan işitme taramaları ile doğumdan sonra başlar ve periyodik işitme değerlendirmeleri ile özellikle okul öncesi dönemde erken tanılama imkanı sağlanır.

Çocuğun işitme kaybı ne kadar erken tespit edilirse, çözüm üretilmesi de o kadar hızlı olur

• Okul Öncesi Periyodik İşitme Testleri

Birçok hastanede yeni doğan bebeklere, yeni doğan işitme testi yapılır. İşitme kaybı şüphesi olmasa bile okul öncesi dönemde periyodik işitme testleri yapılarak olası bir problemin gözden kaçma ihtimali önlenmeye çalışılır. Özellikle okul öncesi dönemde rutin işitme değerlendirmesi yapılması hedeflenir. 

Çocuğun işitme kaybı ne kadar erken tespit edilirse, çözüm üretilmesi de o kadar hızlı olur

7. Odyolojik Değerlendirmeler Nelerdir? 

• Yeni doğan işitme tarama testi (TOAE): Tüm yeni doğan bebeklere yaşamının ilk bir ayı içerisinde yapılır.

• Klinik Otoakustik Emisyon: Doğum dan itibaren tüm yaş gruplarında uygulanır. 

• Odyometri: Farklı yaş gruplarında farklı teknikler kullanılarak uygulanır. Özellikle çocuklarda görsel destek odyometrisi ve koşullu oyun odyometrisi ile işitme değerlendirilir.

• ABR (BERA): Tanısal İşitsel Beyin Sapı Yanıtı testi ile işitmeye dair detaylı değerlendirme yapılır ve işitme siniri hakkında da detaylı bilgi edinilir.

• Timpanometri: Bebekler ve yetişkinler için farklı özellikelere sahip değerlendirme yapılarak orta kulak yapıları değerlendirilir. 

Çocuğun işitmesinin değerlendirilmesi için hangi testlerin yapılması gerektiği KBB uzmanı ve Odyoloji uzmanı tarafından belirlenir ve akabinde bu testler yorumlanarak işitme kaybının olup olmadığı, var ise kulağın hangi bölgesinde, ne tip bir sorun olduğu tespit edilir ve uygun çözümler sağlanır.

8. Çocuğunuzun Kulak Sağlığını Korumak Nelere Dikkat Etmelisiniz? 

• Kulak çubuğu vb. nesnelerle kulaklarını temizlemeyin. 
• Yüksek gürültüye maruz kalmalarını engelleyin.
• Orta kulak iltihabı olmaları durumunda hassas davranın ve bu süreçte de işitmelerinin mutlaka değerlendirilmesine önem verin.
• Özellikle okul öncesi dönemde sıklıkla karşılaşılan orta kulak iltihapları geçici de olsa işitme kaybına neden olabilmekte ve bu durum özellikle dil ve konuşma becerilerini olumsuz etkileyebilmektedir.
• Çocuğunuzun işitmesini düzenli aralıklarla bir uzmana başvurarak test ettirin.