Çocukluk Obezitesi Neden Yaygınlaşıyor? Çocukları Obeziteden Nasıl Koruyabiliriz?

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 27.12.2016 - Güncelleme : 10.03.2023

Obezite, günümüzde hem çocuklar hem de yetişkinler için endişe verici boyutlara ulaşmış durumda. Yaşam tarzı sorunları, hareketsizlik ve yiyecek ve içeceklerden çok fazla kalori alınması çocukluk obezitesinin önemli sebepleri arasında yer alıyor. Bunun dışında, genetik ve hormonal faktörler de çocuklarda obeziteye sebep olan nedenler arasında.

Çocuklarda obeziteyi önlemek için, tatlı ya da atıştırma yerine onlara düzenli olarak meyve verin önerisinde bulunan uzmanlar; obeziteyi engellemek için, çocuklarınızla TV izlemek yerine, basketbol oynayın, yürüyüşe çıkın tavsiyesinde bulunuyor.  

Obezite ve Metabolik Cerrah Prof. Dr. Halil Coşkun, çocuklarda obeziteyi önlemek ve tedavi etmek için yapabileceklerimiz hakkında önemli bilgiler verdi. 

 Çocuğunuzun fazla kilo aldığından endişeleniyorsanız, bu durumu değerlendirmesi için doktoruyla konuşun.

Çocukluk Obezitesi Problemi Neden Yaygınlaşıyor?  

1. Obezite Nedir? 

Obezite, günümüzde hem çocuklar hem de yetişkinler için endişe verici boyutlara ulaşmış durumda. Şu anda çocuklarımızın %20-25’i obez olarak sınıflandırılıyor. 10 yıl önce diyabet, yüksek tansiyon ve osteoartrit gibi hastalıklar çocuk hastalarda hemen hiç bilinmezken şimdi bunları görüyoruz. 

Hızlı yaşam koşullarının getirdiği “fast food”lar, televizyon ile başlayan tüm gece atıştırmaları ve yiyecek alışkanlıklarımızda değişiklikle beraber tüm dünyada fazla kiloları da beraberinde getiriyor.

Sağlıksız yeme alışkanlığı, kimyasal madde ve hormon içerikli gıdalar, günlük aktivitenin azalması vücutta giderek aşırı miktarda yağ depolanmasına neden oluyor. Özellikle ülkemizde çocukların katlanmak oldukları sınav maratonları, bilgisayar oyunları başında zaman geçirmeleri bu süreci artırıyor. 

Çocuğunuz olması gerektiğinden fazla kilolu ise başlamak için en iyi yol, size en yakın çocuk hastanesini arayarak kilolu çocukların tedavisi için mevcut imkanlarını sormaktır. Çocukluk obezitesi problemi yaygın bir hale gelmiş olduğundan, bunu ele alan programlarda da gelişme söz konusudur. 

Çocukluk çağı obezitesi, çocukları ve ergenleri etkileyen ciddi bir tıbbi durumdur. Aşırı kilo çocukları, bir zamanlar yetişkin sorunları olarak görülen diyabet, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi sağlık sorunları ile karşı karşıya getirebilir. Çocukluk çağı obezitesi ayrıca düşük özgüvene ve depresyona yol açabilir. Obezite olan çocuklar, kimi zaman akranları tarafından alay veya zorbalık yaşayabilir. Bu, özgüven kaybına ve depresyon ve anksiyete riskinin artmasına neden olabilir.

Çocuklukta obeziteyi azaltmak için en iyi stratejilerden biri, tüm ailenizin yeme ve egzersiz alışkanlıklarını iyileştirmektir diyor uzmanlar. Çocukluk çağı obezitesini tedavi etmek ve önlemek, çocuğunuzun sağlığını şimdi ve gelecekte korumaya yardımcı olur.

Çocukluk Obezitesini Azaltmanın İpuçları 

2. Obezite Psikolojiyi Etkiliyor

Obezitenin yaratacağı çok ciddi ve çeşitli fiziksel sağlık sorunları dışında psikolojik rahatsızlıklara da yol açacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Görünüşleri nedeniyle arkadaş ortamından dışlanacaklardır. Buna fiziksel aktivite yetersizliği de eklenince bu kişiler giderek içine kapanırlar ve evden dışarı çıkmak istemezler. Bu da daha fazla psikolojik sorunlara yol açar. Kilolar verildikçe özgüvenleri yeniden artar, toplum yaşamına yeniden katılırlar ve depresyonları sona erer.

3. Obeziteyi Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Kalori alımının kısıtlanması ve günlük aktivitenin artırılması şeklinde özetlenebilecek yaşam biçiminin değiştirilmesi, obezite tedavisinin temelini oluşturmaktaysa da bunu uygulamak ve kalıcı hale getirmek çok kolay değildir. Her ne olursa olsun tıbbi tedavinin mutlaka endokrin veya metabolizma uzmanı ya da bu konuda deneyimli bir iç hastalıkları hekimi yanında diyetisyen ve psikolog desteğiyle yapılması gerekiyor.

Hızlı kilo vermeye neden olan popüler diyet uygulamaları çocuklar için uygun değildir. Büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkilerler. Bunun yerine çocuğa doğru beslenme alışkanlıkları edindirmek önemlidir. 

4. Çocuklarda Obezite Nasıl Engellenir? Kilo Alan Çocuk İçin Beslenme Önerileri

Çocuğun diyetinde şu değişiklikler yapılabilir:

• Beyaz ekmek, makarna pilav veya patates gibi glisemik indeksi yüksek gıdalar yerine tahıllı ekmek, bulgur tüketilmesi,
• Ara öğünlerde paketli işlenmiş gıdaların yerine meyve ve sebzelerin konulması, 
• Gazlı ve şekerli içecekler yerine ayran, süt ve kefir içilmesi, 
• “Fast Food” gıdalar yerine evde sağlıklı yöntemlerle hazırlanmış gıdalar tüketilmesi, 
• Gidilecek yerlere mümkünse yürüyerek veya bisikletle gidilmesi, 
• Düzenli olarak yapılacak spor aktivitelerine yönlendirilmesi uygun olacaktır.
• Bunun dışında televizyon, bilgisayar veya telefonla geçirdiği vakte çocuğu da ikna ederek sınır konması yerinde olur. Burada ebeveynlerin çocuğa rol model olması çok önemlidir.
• Yiyecek tüketim alışkanlıklarına ebeveynlerin de uyması fiziksel aktivitelerini fazlalaştırmaları, günlük yürüyüşler, asansör yerine merdivenin kullanılması çocuğun bu alışkanlığını edinmesini kolaylaştıracaktır. 

5. Düzensiz Uyku Kilo Alma Sebebi 

Bir diğer dikkat edilmesi geren konu da uyku düzeninin sağlanmasıdır. Uyku süresinin yeterli ve zamanında olması hormonal dengeyi sağlayacağı gibi, açlık hissini de azaltacaktır. Günde 8-10 saat uyumak ve en geç gece 11’de uykuya gitmek çocuklar için en sağlıklı olanıdır. 

En önemli nokta; obezite oluşmadan önce çocuğa sağlıklı beslenme ve egzersiz alışkanlıklarının kazandırılmasıdır. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz alışkanlığının ve bilincinin kazanılması özellikle çocukluk döneminde mümkündür. 

6. Anne Babalar Nelere Dikkat Etmeli?

• Çocuklara Daha Büyük Porsiyon Vermeyin  

Son 30 yılda yemek yeme tarzımızdaki önemli değişim çocukların daha büyük porsiyonlar ve atıştırmalık yiyeceklerle şekerli içeceklere daha fazla bağımlı olmasına sebep olmaktadır. Daha sağlıklı ve gerekli besinlerden mahrum ederek daha çok şeker verilen bebeklerde, bu tür gıdalara karşı bir tercih geliştiğini bilmekteyiz.  

Çocuklarda Obeziteyi Önlemenin Yolları 

•  Dengeli Beslenme Önemli 

Oldukça yakın dönemlere kadar nadir birer “ikram” olan meşrubat vs şekerli içecekler, beslenmemizin temel dayanağı haline gelmiştir. Büyük porsiyonlar da ayrı bir problemdir. Daha çok yemek verilen çocuklar, aşırı yemek yemeye eğilim göstermektedir. İyi bir temel kural, porsiyon başına 10 gramdan fazla şeker içeren gıdalardan kaçınmaktır. 

• Tatlı veya Atıştırmalık Yerine Mevye Verin  

Beslenme ile ilgili bir diğer müdahale de daha fazla meyve ve sebze yenmesini teşvik etmektir. Meyve kasesinin dolu olduğundan emin olun ve tatlı ya da atıştırma yerine düzenli olarak meyve verin. Buzdolabınızdaki meyve ve sebzelerin hep çocuklarınızın rahat erişebileceği biçimde yer aldığına emin olun. 

• Çocuğunuzla Birlikte Spor Yapın 

Yaşam tarzımızla ilgili çocukluk obezitesine sebep olan bir başka büyük fark da daha az egzersizdir. Yetişkinler olarak yeterince aktif değiliz. Bir aile olarak egzersiz yapmak ve birlikte oynamak aile bağlarını güçlendirmenin yanında genel aktivite düzeyimizi artırmak için de önemli rol oynamaktadır. Çocuklarınız ile birlikte TV izlemek yerine, birlikte basketbol oynayın, yürüyüşe ya da gezmeye çıkın.  

7. Obeziteyi Önlemek ve Tedavi Etmek Mümkün mü? 

Çocuğunuzun aşırı kilo almasını önlemeye yardımcı olmak için şunları yapabilirsiniz:

• Anne baba olarak önce siz iyi bir örnek oluşturun. Sağlıklı beslenmeyi ve düzenli fiziksel aktiviteyi bir aile meselesi haline getirin. Böylelikle herkes bundan faydalanacak ve kimse kendini dışlanmış hissetmeyecek.
• Evde abur cubur yerine sağlıklı atıştırmalıklar bulundurun. Seçenekler arasında kuruyemişler, yoğurtlu meyve salataları, humuslu küçük havuçlar veya az yağlı sütlü tam tahıllı tahıllar olabilir.
• Yeni yiyecekleri birkaç kez sunun. Çocuğunuz yeni bir yemeği hemen beğenmezse cesaretiniz kırılmasın. Kabul görmek için genellikle bir yiyeceğe birden fazla maruz kalma gerekir.
• Çocuğunuza gıda dışı ödüller verin. Çocuğunuzun iyi davranışı için özellikle de kilo verme sürecinde şeker vaat etmek pek de iyi bir fikir değildir.
• Çocuğunuzun yeterince uyuduğundan emin olun. Yapılan bazı çalışmalar, çok az uykunun obezite riskini artırabileceğini göstermektedir. Uyku eksikliği, iştahın artmasına neden olan hormonal dengesizliklere neden olabilir.
• Ayrıca, çocuğunuzun sağlıklı çocuk muayeneleri için yılda en az bir kez doktora gitmesini sağlayın.  Doktorunuz, çocuğunuzun büyüme ve gelişme geçmişini, ailenizin boyuna göre ağırlık geçmişini ve çocuğunuzun büyüme tablolarında nereye geldiğini dikkate alacak size buna uygun önerilerde bulunacaktır. 

Obeziteyi önlemek ve tedavi etmek için yapabileceğimiz her şeyi yapmak zorundayız. Bu, hepimiz tarafından önemli bir kararlılık ve yaşam tarzı değişiklikleri gerektirmektedir. Ancak çocuklarımız için en iyisi neyse onu isteriz ve bu da bazı seçimler yapmak anlamına gelmektedir. İyi haber, değişimin yalnız çocuklarımız için değil, aynı zamanda bu çocukların yaşamlarında bulunan büyükler için de yarar sağlayacağıdır.