Çocuklarda Gelişim Geriliğini Nasıl Anlarız?
hepimizaileyiz.com.tr Yayın : 27.09.2010
“
Gözümüzden sakındığımız çocuğumuzun kimi zaman farkında olmadan gelişimlerini takip edemediğimiz olmuştur. Belki de büyüyünce düzelir diye çok önemsemediğimiz bir durum, çocuğumuzda önemli bir gelişim geriliğinin işareti olabilir.
Uzmanlar aileleri dikkatli olmaya davet ediyor. Ve her bebeğin 0-3 yaş arasında en az 6 ayda bir pedagog tarafından gelişim kontrolünün yapılması konusunda uyarıyor. Gelişim geriliğinin en büyük habercisinin konuşma gecikmesi olduğunu belirten Pedegog, Psikolojik Danışman Sevil Yavuz Gümüş, gelişim geriliğinin yoğun bir eğitim programı ve anne baba rehberliği ile aşılamayacak bir sorun olmadığını söylüyor.
Gümüş, en önemli hususun erken teşhis olduğunu belirtiyor:
Bebekler gelişim sürecinde çeşitli nedenlerden dolayı gelişim geriliği yaşayabilir. Bu durum biyolojik nedenlerden kaynaklanabileceği gibi çoğu zaman da çevresel şartların yetersizliğinden kaynaklanabilir. Biyolojik nedenlerin çocuğu zaman tedavisi yoktur veya en iyi hale getirmek için yoğun bir eğitsel programla şartlar iyileştirilebilinir. Fakat biyolojik bir nedene bağlı olmadan sadece çevresindeki şartların yetersizliğinden dolayı da çocukta gelişim geriliği yaşayabilir. Bu durum da yapılabilecek çok şey vardır; tabi ki erken tehşis konulursa. Çünkü bu durum anne babanın, çocuğun bakımıyla sorumlu kişinin çocuğuna yeterince uyarıcı, sağlıklı, zengin bir çevre sunmayışından kaynaklanır. Çocuk çeşitli nedenlerden dolayı bilinçsizce ihmal edilmiştir.
Örneğin dışarı hiç çıkmadan bir yetişkin eşliğinde dört duvar arasında büyümek zorunda kalmıştır. Onla ilgilenen, oynayan yoktur. Özellikle çalışan anne babalarda çocuğun akşama kadar bakıcıyla bir etkinlik yapmadan, dışarı çıkmadan yalnız kalması, arkadaşlarıyla yeterince oynaması bunların nedenlerinden biridir. Bebeğin gelişim döneminde sadece yeme içime, uyku ihtiyacı yoktur. Arkadaşlarına, onunla ilgilenen sosyal bir çevreye, oyuna ihtiyacı vardır ve çocuk yaşıtlarıyla, yetişkinlerle oyun oynayarak öğrenir, büyür, gelişir. Eğer çocuk bu olmazsa olmaz şartlardan mahrum büyürse gelişim geriliği kaçınılmazdır.
Çocukları kendi yaşıtlarıyla birebir kıyaslamak doğru değildir. Her çocuk farklıdır fakat her çocuktan belli ay ve yaş dönemlerinde beklenen beceriler vardır. Eğer çocuk bunlarda geriyse gelişim geriliği söz konusudur. Gelişim geriliği sosyal, duygusal, dil, fiziksel, zihinsel gelişim olmak üzere çeşitli alanlarda olabilir.
Gelişim geriliğinin en büyük habercisi konuşma gecikmesidir. Çocuk yaşıtlarına göre daha az kelime kullanıyor veya kendi geliştirdiği bir dilde kendini ifade etmeye çalışıyor olabilir. Konuşma gecikmesi sadece gelişim geriliğinin değil, bazı ciddi patolojik problemlerinde de habercisidir. Diğer problemler de erken teşhis çok önemlidir.
Fiziksel gelişim alanında bebeğin yürüme, koşma ve tutma gibi motor becerilerinde gerilik olabilir. Örneğin çocuk yaşından beklenen legoları yerleştiremiyor olabilir. Kendine güvenerek yürüyemeyebilir. Gelişim geriliği sadece dil gelişimde, motor gelişiminde olmayabilir.
En çok ihmal edilen gelişim geriliği sosyal ve duygusal alandadır. Çocuk arkadaşlarıyla nasıl iletişim kuracağını bilemez. Çocuk ya arkadaşlarına saldırır ya da hiç kendini koruyamaz. Sosyal becerilerdeki eksiklik ancak çocuğun arkadaşlarıyla oynayacak ortam sağlanarak geliştirilebilinir. Zihinsel alanda gerilik kavramların gelişmemesi, neden sonuç ilişkilerinin, problem çözme becerilerinin gelişmemesi olarak özetlenebilir. Bu durumda çocuğun bireysel eğitim desteği alması şarttır.
Çocuğu zamanda gelişim geriliği ya aile tarafından kabul edilmez ya da fark edilmez. Gelişim geriliğini anne babanın anlaması ve kabullenmesi çok zordur. Gelişim sürecinde olan çocuklarının geride kaldıkları becerileri büyüdükçe tek başlarına kazanacaklarını düşünürler. Bu düşünceyle zaman kaybederler ve gelişim geriliği daha ciddi boyutlara ulaşınca ancak bir pedagogtan destek almaya karar verirler.
Her bebeğin 0-3 yaşta en az 6 ayda bir pedagog tarafından gelişim kontrolünün yapılması gerekiyor. 3-6 yaş arasında ise en az sene de bir defa pedagog kontrolünden geçmesi gerekir. Pedagog çocukta sizin fark edemediğiniz gelişim geriliği sinyallerini erken görür ve bu sinyallerin gelişim geriliğine dönmesine engel olur. Gelişim geriliğinden şüphe edildiğinde yoğum bir eğitim programı ve anne baba rehberliği ile aşılmayacak bir sorun değildir. Burada en önemli konu “ erken tehşis”dir. Ne kadar erken bu durum fark edilirse, o kadar çok yapılacak şeyler vardır ve gelişim geriliğinin izi kalmadan çocuk yaşıtlarının beceri ve gelişim seviyesini yakalayabilir.
