Çocuklarda İnsülin Direncinin En Sık Görülen Nedeni Obezite

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 08.09.2017 - Güncelleme : 18.04.2024

Okul dönemine geçişler çocukların hayatında en çok beslenme alışkanlıkların etkiliyor. Son yapılan araştırmalarda, günümüzdeki hastalıkların çoğunun başlangıcının çocukluk dönemindeki yanlış beslenme alışkanlıklarıyla ilişkili olduğu saptandı. Beslenme hatalarının en sık okul döneminde yapıldığına dikkat çeken Diyetisyen Kübra Öztürk bu konuda anne babalara tavsiyelerde bulundu. 

Sadece yetişkinlerde değil çocuklarda da sık görülen insülin direncinin en sık nedeni obezite! İnsülin direncinin tedavisinin sağlıklı beslenme ve egzersiz ile kilo vermekten geçtiğini söyleyen Çocuk Endokrinolojisi ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Kara ise, insülinin tanımını yaparak çocuklarda insülin direnci hakkında merak edilenleri anlattı.

Çocuklarda Obezite Nasıl Önlenir?

1. Çocuklar Nasıl Beslenmeli?

• Beslenme Hataları En Sık Bu Dönemde Yapılıyor 

Çocukların gelişimlerinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi ve okul başarısını sağlamak için yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmasının büyük önem taşıdığı bu dönemde ailelere büyük iş düşüyor. Ancak birçok aile çocuklara doğru beslenme alışkanlığını yeniden kazandırma konusunda ne yapılması gerektiğini merak ediyor. 

Çocuklarda insülin direncini önlemek mümkün!

Okul döneminde çocuklar artık daha fazla ev dışında beslenmeye başlıyor. Ailelerin bu konuda dikkatli ve bilinçli olması gerekiyor. Genelde bu dönemde yapılan en büyük beslenme hataları öğün atlama, öğün geçiştirme ve hatalı besin seçimidir.

Bunlar sonucunda da çocuklarda zayıflık, şişmanlık gibi kilo sorunları, demir eksikliği anemisi ve vitamin- mineral yetersizlikleri görülmektedir.

• Fast-Food Yiyeceklere Dikkat!

Okulda öğlen yemeği verilmiyorsa fast-food besinler yerine okula götüreceğiniz beslenme çantasını 4 besin grubunda bulunan besinlerden seçerek hazırlayabilirsiniz. Bu çantada sulu yemekleri taşımak zordur. Dengeli bir şekilde hazırlanmış ekmek arası yiyeceklerle de sağlıklı beslenebilirsiniz. 

 Çocuklarda insülin direncini için bu beslenme hatalarına dikkat edin!

Çocuklarda Obeziteyi Önlemek Mümkün

• Ders Çalışırken Açlık Hissedildiğinde Tüketilen Besinlere Dikkat  

Okulda veya evde dinlenirken ya da ders çalışırken açlık hissedildiğinde tüketilen besinlere dikkat etmek gerekiyor. Şeker ve yağ içeriği fazla olan yiyeceklerle gereksiz yere fazla enerji almış olursunuz. Örneğin, şeker ve şekerli besinler, cips, gazlı içecekler yerine süt, yoğurt, sütlü tatlılar, ekmek arası peynir, taze sıkılmış meyve suları ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi çocukların sağlıklı beslenmeleri açısından daha yararlıdır.

Çocuklarda Obeziteyi Önlemek İçin Beslenme Önerileri 

• Çocuklar Mutlaka Kahvaltı Yapmalı 

Öğrenciler bütün gece süren açlık döneminden sonra vücudun ihtiyacı olan enerjiyi sağlamak için mutlaka güne kahvaltı ile başlamalı. Kahvaltı yapılmadığı takdirde, dikkat dağınıklığı, yorgunluk, baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma olmaktadır.

Kahvaltı olarak peynir, haşlanmış yumurta, taze meyve suyu ve ekmek ya da kaşarlı tost ve süt alternatif kahvaltı menüsü olabilir.  

 Beslenme Hataları En Sık Okul Döneminde Yapılıyor 

Bu dönem kemik ve diş gelişiminin yoğun olduğu bir dönem olduğu için öğrencilerin özellikle günde 2-3 su bardağı kadar süt veya yoğurt, 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmeleri önemlidir. 

Gelişmiş ülkelerdeki ölümlerin koroner kalp hastalıkları, ateroskleroz, bazı kanser tipleri, serebrovasküler hastalıklar, diabetes mellitus gibi hastalıkların çoğunun başlangıcının çocukluk dönemindeki yanlış beslenme alışkanlıklarıyla ilişkili olduğu saptandı.

Bu dönemde gerek ailelerin gerek öğretmenlerin çocukların beslenme durumunu takip etmesi; onlara rehber ve iyi bir örnek olmaları gerekiyor.

Çocuklarda son yıllarda sık görülen insülin direncinin en sık görülen nedeni obezite!

İnsülin Direnci Ne Demek?

2. Çocuklarda İnsülin Direncinin Sebebi Nedir?

• İnsülin direnci nedir?

İnsülin direnci insülin hormonunun hücresel etkilerine karşı doku yanıtının azalması durumudur. 

İnsülin direncinin en sık nedeni nedir?

• En sık nedeni obezitedir. Ancak obezitesi olan herkeste yoktur, nadiren fazla kilolu olmayan çocuk ve erişkinlerde de görülebilir. 
• Fizyolojik bir durum olarak da ortaya çıkabilir. Örneğin, ergenlikte büyüme ve cinsiyet hormonlarının artışına bağlı olarak fizyolojik insülin direnci gelişir ve ergenliğin tamamlanmasıyla düzelir.
• Yüksek kalorili beslenme, aşırı şeker (karbonhidrat) tüketimi ve hareketsiz yaşam obezite ile birlikte insülin direncine neden olur. 
• Çocuklarda vücuttaki yağ dokusu miktarı arttıkça insülin duyarlılığı azalır.
• Özellikle göbek çevresinde, karın boşluğunda ve karın içi organların çevresinde biriken yağ dokusu insülin direncinin nedenidir. 
• İnsülin direncine sıklıkla karaciğer yağlanması eşlik eder. Genelde düşünülenin aksine, çocuklarda insülin direnci olduğu için obezite oluşmaz, obezite nedeniyle insülin direnci oluşur. Fakat yüksek insülin düzeyinin yağ dokusunu artırması nedeniyle kilo vermek zorlaşır. 

3. Çocuklarda İnsülin Direnci Nasıl Ölçülür?

• Ölçüm nasıl yapılır?

Tanı için açlık insülin ölçümü, şeker yükleme testlerinde insülin değerlendirmesi, kan şekeri ve insülin düzeylerinin birlikte ölçülerek bazı endekslerin hesaplanması gibi yöntemler kullanılır. Ancak bu yöntemlerin hiçbiri çocuklarda tüm vücut insülin duyarlılığını ölçmede yeterince başarılı değildir. 

Fiziki incelemede; boyun, ense, koltuk altı ve kasık gibi deri kıvrım bölgelerinde kahverengi koyulaşma (akantozis nigrikans) insülin direncinin göstergesidir. Ancak bu belirtinin olmaması insülin direncini dışlamaz ve bazen insülin direnci olmadan da görülebilir. 

Çocuklarda İnsülin Direnci Nasıl Önlenir?

4. Çocuklarda İnsülin Direnci Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda İnsülin Direnci Tedavisi Sürecinde Neler Önemli?

• İnsülin direncinin tedavisi sağlıklı beslenme ve egzersiz ile kilo vermekten geçer. 
• Şekerli ve yağlı gıdaların daha az tüketilmesi, tam tahıllı ve lif içeriği yüksek, düşük glisemik endeksli (kan şekerini yavaş yükselten) besinlerin tercih edilmesi insülin duyarlılığını arttırır.
• Aeorobik egzersizler kas insülin direncini azaltmada etkilidir. 
• Sağlıklı beslenme ve egzersize rağmen kilo vermeye direnç varsa insülin duyarlılığını artıran ilaç tedavileri verilebilir.