Çocuğunuzda Geniz Eti Varsa Neler Yapmalısınız?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 14.12.2011 - Güncelleme : 10.12.2024

Çocuklarda ihmal edilen geniz eti problemi sinüzit, idrar kaçırma ve okul başarısızlığına kadar pek çok sorunu beraberinde getiriyor. 6 aylıktan 10 yaşına kadar çocukları etkileyen geniz eti problemi çocuklarda ilerleyen yaşlarda sıkıntıya yol açabilir. Vücuda burun ve ağız yoluyla girecek zararlı mikroorganizmalara karşı koruyan sistemlerden birisi olan geniz eti aslında herkeste var olan bademcikler gibi bir lenf dokusu üyesidir.

Eğer çocuğunuz sık sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriyorsa, çok sık nezle oluyorsa, bademcikleri sık hastalanıyorsa veya alerjik bir bünyesi varsa geniz eti büyümesi görülme olasılığı yüksektir.

Kulak, Burun ve Boğaz Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Murat Sertan Şahin, çocuklarda sık görülen “geniz eti” hakkında ailelere önemli uyarılarda bulundu. 

Uzmanlar, Geniz etinin genellikle beş yaşından sonra giderek küçülür ve daha az probleme yol açtığını söylüyor.

Çocuklarda Geniz Etinin Belirtileri 

• Geniz Eti Problemi Çocuklarda Sıkça Karşılaşılan Bir Durum 

Geniz eti olarak adlandırdığımız yapı burnun arka tarafında, geniz bölgesinde yer alan et parçasıdır. Bu et parçasının büyüyerek, burun solunum yolunu tıkaması sonucunda hastalarda sorunlar ortaya çıkar. Geniz eti hastalıkları genellikle, bebeklik ve çocukluk çağını ilgilendiren problemlerdir.

Gebelik süresince geniz eti gelişmeye başlar ve beş yaşına kadar büyümeye devam eder. Beş yaşından sonra ise giderek küçülür ve daha az probleme yol açar. Yaklaşık olarak beş yaşındaki her iki çocuktan birinde, geniz eti ve bunlara bağlı sorunlar görülür.

Geniz Eti Genellikle 10 Yaşından Sonra Küçülür 

• Geniz Etinin Yol Açabileceği Hastalıklar

Geniz eti büyümeleri ve iltihaplanmaları, çocuklarda soluk alma zorluğu, ağız açık uyuma, ağızdan soluma, genizden konuşma, horlama, hırıltılı olma soluma, ağız kuruluğu, burun tıkanıklığı ve akıntısı, uyku bozuklukları, uykudan sıçrayarak uyanma, sık yineleyen orta kulak iltihabı, işitme kaybı, iletişim bozuklukları, çene ve yüz kemiklerinde gelişim bozukluğu, sinüzit, baş ağrısı gibi pek çok rahatsızlığa yol açabilmektedir. 

Oluşturduğu rahatsızlıklar nedeniyle çocuklarda iştahsızlığın görülmesi de mümkündür. Dolayısıyla geniz eti iltihaplanmaları ve büyümeleri sonucunda ,  çocukta büyüme ve gelişme geriliği oluşabilir.

Genellikle on yaşından sonra ergenlik ile birlikte geniz etinde küçülmeler yaşandığından, geniz eti büyümeleri daha çok on yaşından önceki çocukluk çağında önemli sağlık sorunlarına yol açar.

Geniz Etinde Büyüme Varsa Ne Yapmalı? 

Geniz eti büyümelerinde öncelikle tıbbi tedavi yolu denenmelidir. Bu şekilde rahatlayan, semptomların giderildiği çocuklarda ameliyat düşünülmemelidir. Yine de ciddi solunum güçlüğü yaratan burun tıkanıklığı durumlarında, horlama ve uyku apnesinden (uykuda solunumun belli bir süreyle durduğu bir rahatsızlık) varlığında, çok sıkı tekrarlayan orta kulak iltihaplarının ve sinüzitin varlığında, işitme kaybına kadar varan bazı kulak rahatsızlıklarında ameliyat gereklidir. Genellikle dört yaşından sonra önerilen bu ameliyat ciddi durumlarda doğumdan sonraki herhangi bir yaşta uygulanabilir.

Geniz eti büyümesi nedeniyle ameliyat olmasının gerekip gerekmediğine karar verebilmek için muayene olması, ameliyat gerekliliklerinin araştırılması ve var olan şikâyetlerin ilaçlı tedavi ile giderilmesi gereklidir.

Bu çocuklar ağız ve burun akıntılarından kurtulamazlar. Çünkü ilaçlarla mikroorganizmaların hepsi temizlenemez. O nedenle ilaç tedavisinin etkili olmadığı durumlarda ameliyatla geniz eti alınır. Burada önemli olan ameliyat kararının ne zaman verileceğidir. 

Geniz eti tanısı için en basit 2 yöntem röntgen filmi ve endoskopidir. Eğer enfeksiyon varken röntgen film çekilirse geniz eti daha büyük çıkar ve yanıltır. Önce ilaçla iltihabın temizlenmesi gerekir. Hastalık düzeldikten en az bir hafta sonra tekrar film çekilmelidir. Eğer o zaman geniz eti yine büyük çıkarsa ve çocuğu rahatsız ediyorsa ameliyat kararı verilebilir.

Ameliyat öncesi kulaklar da iyice incelenmeli ve basınç testi yapılmalıdır. Gerekiyorsa ameliyat sırasında kulağa da müdahale edilmelidir. Her büyük geniz eti ameliyatla alınacak diye bir kural yoktur. İyi bir inceleme ile gereksiz ameliyat kararı verilmemiş olur ancak ameliyat gerekliyse de zaman geçirilmemesi gerekir. 

• Geniz eti alınmayan çocukta kalıcı yüz bozuklukları gelişiyor

Geniz eti alındıktan sonra ameliyat sonrası nefes yolu açılan, devamlı burnu akmayan, gece rahat uyuyup sabah dinlenmiş ve zinde kalkan çocuklar; hızlı bir büyüme atağı geliştirirler ve büyüme gelişmeleri hızlanır. Ameliyat olmayan çocuklarda ise uzun süreli burun tıkanıklığı olması ve ağız solunumu yapılması nedeniyle; ‘’adenoid yüzü’’ denilen geniz eti olan çocuklara özgü dişlek ve çarpık dişler, uzun damak, ablak yüz yapısı gibi kalıcı yüz şekil bozuklukları gelişir.

Geniz eti olan çocuklarda eşlik eden kulak problemlerine bağlı olarak; kalıcı işitme kayıpları, beyine az oksijen gitmesine bağlı ders ve okul başarısında düşüklük, devamlı yorgunluk, isteksizlik ve iştahsızlık en sık görülen diğer problemlerdir.

Ne zaman geniz etinden şüphelenmeliyiz?

Ağız açık uyuma, horlama, apne adı verilen uykuda solunumun kısa süreli durması, tekrarlayan kulak enfeksiyonları ve geçmeyen burun akıntıları; geniz eti olan çocuklarda en sık karşılaşılan yakınmalardır. Aileler muayene geldiklerinde; çocuklarının gece rahat uyuyamadığını, gece uyanmalarının olduğunu, kimi zaman erişkin insanlar gibi horladığını belirtirler.

Yapılan çalışmalarda geniz eti büyüklüğünün genetik rolü olduğu gibi, alerjiyle de yakın birliktelik gösterdiği saptanmıştır. Bu çocuklarda sıklıkla hapşırma, eli devamlı buruna götürme, burun kaşıntısı gibi bulgular da tabloya eşlik edebilir. Her ne kadar alerji tedavisi ile bu yakınmalar biraz azaltılsa da ilaçlarla geniz etini ortadan kaldırmak mümkün değildir.

Dolayısıyla geniz eti olan bir çocuğa yapılabilecek tek tedavi, ameliyat ile geniz etinin alınması olacaktır. Geniz etinden şüphelenilen bir çocukta tanı koymak için iki yol vardır. Bunlardan bir tanesi, burundan kamera ile bakılarak geniz etinin direk görülmesidir, ikincisi ise röntgen filmi ile geniz etinin filminin çekilmesidir. Her iki yöntemle de yüzde 100 doğrulukla tanı konur.

Geniz Eti Ameliyatının Riskleri Neler?

Ameliyat Hangi Yaşta Yapılmalıdır?

Ameliyat için kesin bir yaş yoktur. Hastaya verdiği zarara göre karar verilir. Sık kabul edilen durum tonsil ameliyatı için hastanın 3 yaşını doldurmasıdır. Adenoid alınması ise 1 yaşında dahi yapılabilir. Birçok kez çocuk büyüsün diye beklemek hastaya zararlı olabilmekte ve tedavi başarısını düşürmektedir.

• Ameliyat çok kısa sürüyor

Tanı konulduktan ve mevcut geniz eti büyüklüğünün hastada anlattığımız problemlere neden olduğu öğrenildikten sonra geniz etinin alınması ameliyatı planlanır. Geniz eti ameliyatları Kulak, Burun ve Boğaz Hastalıkları hekimlerinin en sık yaptığı ameliyatlardan olup, yaklaşık 15-20 dk. süren, genel anestezi altında ağız içinden girilerek yapılan ve herhangi bir dikiş veya kesi olmadan geniz etinin kazınarak alınması işlemidir.

Sıklıkla hasta aynı gün taburcu edilir ve 1-2 günlük sıvı ve yumuşak besinlerden oluşan diyetle beslendikten sonra tamamen sağlığına ulaşır. Yaygın bilinenin aksine geniz eti tekrarlama ihtimali çok düşük olan bir yapıdır. Ameliyatla alınan her 10 geniz etinden sadece 1 tanesi tekrar büyüyebilir. Ameliyat için belirgin bir yaş sınırı olmamakla birlikte, sıklıkla 1,5-2 yaştan itibaren bu ameliyatı yapmayı tercih etmekteyiz.

• Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Nasıl Yapılır? 

Tonsil için bazen lokal anestezi yapılmasına rağmen adenoid dokusunun alınması genel anesteziyi gerektirir. Tonsil'in alınması uygun kesi ile etrafındaki kapsül ile birlikte çıkarılması şeklinde olur. Adenoid ameliyatı ise büyümüş dokunun kazınması şeklindedir. Ameliyat süresi genellikle kısadır ve 30-60 dk arasında değişir. Ameliyat sonrası genellikle hastanede yatmak gerekmez. Bazen özellikle kanama riski açısından 1 gece hastanede kalınması gerekebilir.

• Ameliyatın Riski ve Komplikasyonları Nelerdir? 

Her ameliyat gibi bademcik ve geniz eti ameliyatlarının da risk ve komplikasyonları olabilmektedir. Lokal veya genel anestezi her zaman için bazı riskler taşır. Ancak anestezi teknik ve ilaçlarındaki gelişmeler her geçen gün bu riski azaltmaktadır. Bunun dışında en sık görülen komplikasyon kanamadır. 

Bazen ciddi boyutlara ulaşabilmesine rağmen, dikkatli ve titiz bir çalışma ve hastanın uygun takibi ile bu problem nadir görülmektedir. Özellikle erişkin hastalarda olmak üzere ağrı hastayı en çok rahatsız eden durumdur. Ameliyat sonrası farenjit oluştuğuna dair inanış vardır. Bu yanlış bir düşüncedir. Hastalar bademcik alındıktan sonra hiç boğaz ağrısı olmayacağı beklentisine girerlerse yanılabilirler. Mevcut farenjitin bademciklerin alınmasıyla bir ilgisi yoktur. Hatta bazen infeksiyonlu tonsiller farenjiti arttırırlar.

Geniz Eti Ameliyatından Sonra Bunlara Dikkat!

Ameliyattan Sonra Nelere Dikkat Edilmeli? 

En çok uyulması gereken kurallar beslenme ile ilgilidir. Özellikle ilk 3 günde kanama olasılığı daha çok olduğu için soğuk ve sıvı gıdalar seçilmelidir. Bu nedenle soğuk süt, çorba, meyve suyu, muhallebi, dondurma gibi besinler idealdir.  

Ameliyatın ilk gününde koyu renkli kan kusulması normaldir ve yutulan ameliyat sırasında yutulan kanla ilgilidir. Ancak sürekli kırmızı renkli yeni kan gelmesi hemen doktorunuza başvurmayı gerektirir. 4.günden itibaren yavaş yavaş normal gıdaya geçilir. Hastanın ağrı nedeniyle bir şey yemek istememesi ağrının devamına neden olur. Mutlaka bol miktarda sıvı alınmalıdır. 

Ameliyattan sonra hafif ateş olması beklenen bir durumdur. Yeterli sıvı alınması ve ateş düşürücü ilaçlarla genellikle normale döner. Bazen hastalar ameliyattan birkaç gün sonra doktora başvurarak bademcik bölgesinde iltihap geliştiğinden yakınırlar. Bu genellikle bademcikler alındıktan sonra o bölgede beyaz bir örtü oluşturan iyileşme dokusunun hastayı yanıltmasıdır.

Çocuk hangi yaşta olursa olsun, geniz eti büyümeleri iyi incelenmeli, tedavi şekli ona göre belirlenmelidir.