Öfkeli, Sinirli Çocuk Nasıl Mutlu Çocuğa Dönüşür?

hepimizaileyiz.com.tr
Yayın : 25.07.2022 - Güncelleme : 13.09.2022

 “3 yaşında kızım var hiç söz dinlemiyor, sürekli bağırıyor etrafındaki çocuklara vuruyor. Hiçbir şekilde sözümüzü dinlemiyor. Ne yapmalıyım?”

“Çocuğuma vurmadan onu nasıl ikna edebilirim?”

"18 yaşındaki oğlum hiçbir şekilde bizi dinlemiyor. Sürekli dışarıda arkadaşlarıyla vakit geçiriyor. Telefonumuza cevap vermiyor. Nasıl davranmalıyım?"

Bu sözler size tanıdık geliyor mu öyleyse okumaya devam edin... 

Çocuklar kendilerini tanıyan ve anlayan insanlar olduğunu anladıklarında, kendilerini güvende hissederler...

Çoğumuzun ebeveynlik labirentinde nasıl gezineceğimize, ailemizdeki kaosu nasıl sakinleştireceğimize karar veremediğiniz zamanlar oluyordur...

Sık sık yemek yemeyi, banyo yapmayı, ödev yapmayı, telefonunu bırakmayı, odasından çıkmayı, sosyalleşmeyi veya yatmayı reddeden bir çocuğunuz mu  var? Veya otoritenize meydan okuyan, saygısızca konuşan veya düşmanca tavır takınan ergen çocuğunuz ile aranızı nasıl düzelteceğinizi kara kara düşünüyor olabilirsiniz şu aralar… 

Ebeveynlik büyük bir sorumluluktur. Küçücük bir insanı hayatta tutmanın temellerini unutun, ayrıca onlara bir ahlak duygusu aşılamak ve onların mantıklı, uyumlu yetişkinler olarak büyüdüklerinden emin olmak zorundasınızdır aynı zamanda.

Ama yağmurda alışveriş poşetlerinde boğuşurken, eve geri dönmeye çalışırken bir yandan sevgili çocuğunuz öfke nöbeti geçiriyorsa, soğukkanlılığınızı korumanız zor olabilir... 

Böyle anlarda, anne baba olarak istemeden söylediğimiz sözler çocukta kalıcı bir etki bırakabiliyor maalesef... Peki anne babalar söz dinlemeyen çocuğa nasıl davranmalı? 

Öfkeli, Sinirli Çocuk Nasıl Mutlu Çocuğa Dönüşür?

Çocuklarınızı büyütürken kimi zaman kendinizi bir labirente sıkışmış gibi hissettiğiniz oluyor mu? İşleri yoluna koymak için çocuğunuzla verdiğiniz mücadale yüzünden daha gün başlamadan kendinizi bitkin hissetmeniz normal.  

Anne Baba Söz Dinlemeyen Çocuğa Nasıl Davranmalı?

İşte bu zamanların üstesinden başarıyla gelebilmek için Washington Üniversitesi'nden emekli Psikoloji Profesörü Dr. John Gottman, ebeveynlere çocuklarının duygu koçu olmalarını öneriyor.  

 Çocuğunuzu dinleyin ve duyguları anlatmasına, onları tanımlayacak kelimeleri bulmasına yardımcı olun. Öfkesinin zamanla sakinliğe dönüştüğünü göreceksiniz... 

Washington Üniversitesi'nde psikoloji profesörü Dr. John Gottman ebeveynlerin nasıl çocuklarının psikolojilerini nasıl anlayıp onlara nasıl duygu koçu olabileceklerini şöyle anlatıyor: 

1. Yorgun Ebevenlik Yerine Duyguları Anlayan Ebeveynliğe Geçin

En küçük sorunları bile kontrol etmekte kendinizi güçsüz hissettiğiniz zamanlar oluyordur. Anne babalar olarak, çocuğumuzu anlamak, ilişkimizi daha iyi hale getirmek isteriz. 

Çocuk yetiştirmek herkes için zor olabilir. Sağlıklı iletişim kurmak, çatışmaları çözmek ve aynı anda birden fazla rolü yerine getirmek bazen zor olabilir.

Çocuğunuzun sık sık tekrarlanan davranışsal sorunlarında kendinizi yetersiz hissetmeniz doğal, bu durumu birçok anne baba yaşar.

Öfkeli, Sinirli Çocuk Nasıl Mutlu Çocuğa Dönüşür?

Bazı günler "vazgeçmek, akışa bırakma” size cazip gelebilir, çünkü bazı sorunları oluruna bırakmak yeni bir kavgaya başlamaktan daha kolay gelir insana. 

Kimi zaman anne baba olarak kendinizi o kadar yıpranmış ve bitkin hissedebilirsiniz ki, çocuğunuza verecek bir şeyimizin olup olmadığını düşünürüz. 

Anne Baba Söz Dinlemeyen Çocuğa Nasıl Davranmalı?

Karmaşık duyguların nasıl yönetileceğini öğrenmek, hem çocuklar hem de yetişkinler için ustalaşılması en zor konulardan biridir. Bununla birlikte, ister bir mutluluk nöbeti, ister ağlama krizi veya şiddetli öfke patlaması olsun, bir duygu başlangıcı olduğunda, anne babalar çocuklarının duygularıyla başa çıkmayı öğrenmelerine yardımcı olabilir. Nasıl mı? İşe duyguları anlamaya ve tanımlamaya başlayarak...

2. Çocuğun Duygularını Anlamak: Duygularını Tanımlamasına Yardımcı Olun 

Duygular, ebeveynler ve çocuklar için sınır koymayı zorlaştıran şeyin büyük bir parçasıdır. 

Çocuğunuzun ruh halinin farkında olun ve onun aslında ne hissettiğini öğrenin. 

Çocuğunuzun herhangi bir duygu patlamasında anne baba olarak onunla bağlantı kurmayı, 'büyümelerine yardımcı olma zamanı' olarak görün.

Çocukların, ebeveynlerinin kendi duygularıyla başa çıkmalarını izleyerek, duygularıyla nasıl başa çıkacaklarını öğrendiklerini unutmayın.

Çocuğunuzu dinleyin ve duyguları anlatmasına, onları tanımlayacak kelimeleri bulmasına yardımcı olun.

3. Bağları Güçlü Tutmak (Aranızda Sık Sık Çatışma Yaşansa Bile)

Çocuğunuzla yaşam boyunca sağlıklı bir ilişki sürdürmek, iyi ve kötü zamanlarında onunla bağlantı kurmak anlamına gelir.

Çoğu zaman ebeveynler, çocuklarının duygularını göz ardı ederek ve görmezden gelerek, onu sakinleştirmeye çalışır. Ya da çocuğun hissettiklerinin yanlış olduğunu öne sürer.

Çocuğunuzun duygusal görüntülerden rahatsız olmak yerine onu dinleyin ve duygunun adını (üzüntü, kaygı, korku, endişe, stres vb.) verin. Sonra çocuğunuza bu hissettiği duygu hakkında konuşmaya teşvik ederek onunla bağlantı kurmaya çalışın.

Bunlar iyi değerlendiridiğinde anne babalar için harika öğretim zamanlarıdır ve anı paylaşmak, çocuğun desteklendiğini, anlaşıldığını hissetmesini sağlar.

Öfkeli, Sinirli Çocuk Nasıl Mutlu Çocuğa Dönüşür?

4. Kulağa Çok Klişe Gelse de şe Yarar Bir Yöntem: Onu Empati Kurarak Dinleyin

Çocuklar anne babalarında rahatlık ve anlayış ararlar. Çocuğunuz can kulağıyla dinlediğinizde, ne düşündüklerini ve ne hissettiklerini önemsediğinizi öğrenirler.

Çocuğunuzun söylediklerini duyduğunuzu geri yansıtın (onun cümlelerini kendi cümleleriniz gibi tekrarlayın.)  "Duyguların incinmiş gibi" veya "Yani dışlanmış hissettin" veya "Okulda sabırsızlıkla beklemediğin bir şey varmış gibi geliyor."

Her şeyden önce, bir çocuğun duygularını aptalca görüp küçümsemeyin. Çocuk için hissettiklerinin ebeveynleri tarafından anlaşılması son derece önemlidir.

Bir duygu gösterisini çocukça veya gereksiz olarak yargılamayın veya eleştirmeyin.

Söylediğiniz değil, nasıl söylediğiniz önemli. Çocuklar, doğumdan itibaren anne babalarının ses tonlarına ve ruh haline karşı çok hassastır. Kullandıkları ses tonuna ve ruh hallerine göre kendilerine farklı anlamlar çıkarabilirler.

Çocuğunuzu ciddiye alın, ardından sonraki adımlara geçin: Duyguyu tanımlayın ve buna neden olan durumla nasıl başa çıkılacağı hakkında çocuğunuzla konuşmaya başlayın.

Hiçbir şey söylememek, doğru ve sağlıklı iletişim kurmamak çocuğa psikolojik olarak daha fazla zarar verir. Daha birkaç aylıkken dahi çocuklar anneleri veya babalarıyla günlük etkileşime bağımlıdırlar. Sağlıklı bağlılık ve iletişim bu nedenle önemlidir.

5. Duyguyu Tanımlayın - Önce Siz Kendi Duygularınızı Tanımlayın

Çocuğunuzun hissettiği duyguyu tanımlayacak en iyi kelimeyi bulmak bazen zor olabilir. Ancak, bir çocuğun bir duyguyu adlandırmasına yardım etmek, aslında çocuğu fazlasıyla rahatlatır.

Bazen iki çatışan duygunun aynı anda ortaya çıkması da mümkün bunu unutmayın.

Ebeveyn olarak böyle bir durumda çocuğunuza nasıl hissetmesi gerektiğini söylememeye çalışın.

Eğer siz çocuklarınızın önünde duygusal bir durum yaşadığınızda, mümkünse o an duygularınızı adlandırın, böylece çocuklarınız kendi duygularını ifade etme konusunda pratik yapabilir. 

Öfkeli, Sinirli Çocuk Nasıl Mutlu Çocuğa Dönüşür?

6. Sınırları Belirleyin ve Problem Çözün

• Duygularını tanımlamasına fırsat vermek ve onları adlandırmak sürecin sadece bir parçasıdır. Gerçek öğrenme, ebeveynler bir sonraki adıma geçebildiğinde gerçekleşir, bu da çocukların daha özgüvenli problem çözücüler haline gelmesini sağlar. 
• Çocukların bir çizginin ne zaman aşıldığını bilmelerine yardımcı olmak için ebeveynler olarak önce sınırlarınızı belirleyin. 
• Örneğin, öfkeden kardeşine vurmanın, oyuncak kırmanın veya duvara çarpmanın uygun olmadığını ona uygun bir dille açıklayın.
• Duyguları ifade etmenin kabul edilebilir yollarını öğrenmek ilk kısımdır, ancak çözüm aramak kritik öğrenme parçasıdır.
• Çocuğun sorunları çözmek için beyin fırtınası yapmasına yardımcı olmak için genellikle yaratıcılığa ihtiyaç vardır.
• Çocuğa zor duygularla başa çıkmak için fikirler bulması için ona zaman tanıyın; ardından her fikrin artılarını ve eksilerini tartışın. Bu, bir çocuğun çözümü sahiplenmesine ve sorunları çözme yeteneğinin gelişmesine yardımcı olur.
• Ebeveyn olmak zordur. Ancak çocuğun istediği ve ihtiyaç duyduğu şey sizinle olan bağlantılardır. Zaman hızla ilerliyor. Ancak küçük çocuğunuzla bağlantı kurmaya önem verdiğinde bu bağ çocuk büyüyüp bir genç olduğunda onun için çok değerli olacaktır.
• Çocuğunuz için her zaman ulaşılabilir ebeveynler olun. 
• Çocuğunuza seçenekler sunun ki kendileri için düşünmeyi öğrensinler.
• Televizyonu sınırlayın.
• Birlikte yürüyüşe çıkarak, birlikte kitap okuyarak, bir şeyler yaparak, bisiklete binerek veya konuşarak onunla kaliteli zaman geçirin.
• O zaman, sevgi dolu rehberlik ve sizin en iyi örneğinizden bir şeyler öğrenmek kadar ihtiyaç duydukları şeyin gerçekten disiplin olmadığını görebilirsiniz.

7. Yalan Söylemek Çocukta Kalıcı Hasar Bırakır

Bir ebeveynin çocuğuna psikolojik olarak en çok zarar verebilecek sözleri nelerdir sorusu kritiktir ve önemlidir. 

Bir çocuğa psikolojik olarak en çok zarar veren şey, sonradan doğru olmadığını öğrenecekleri bir yalandır. Bu kalıp yeterince tekrarlanırsa, psikolojik olarak ona çok zarar verir.

Öfkeli, Sinirli Çocuk Nasıl Mutlu Çocuğa Dönüşür?

8. Çocuğunuzun Acılarını, Canını Sıkan Şeyleri Asla Küçümsemeyin

Çocuğunuzun bir sıkıntısı olduğunda onunla asla dalga geçmeyin. Canını sıkan şeyi, derdini küçümsemeyin (siz konuun ne kadar önemsiz olduğunu düşünseniz bile…)

Eğer yetişkin bir birey olduğunda “aşırı kontrolcü” biri olmasını istemiyorsanız çocuğunuzu sevmediği bir şeyi yemeye zorlamayın. Onları doğrudan kardeşleri veya diğer çocuklarla mukayese etmeyin.