Romatizmadan Uzak Bir Hayat İçin 13 Öneri

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 10.10.2012 - Güncelleme : 04.12.2024

Romatizma denildiğinde birçok kişinin aklına hafif bir eklem ağrısı geliyor. Yağmur yağmadan önce yaşanan ve aslında hayatı çok da etkilemeyen tatlı bir ağrı… Halbuki yüzlerce çeşidi olan romatizma, doğru tanı konulmadığı takdirde yürümeye bile engel olabiliyor.

Kas-iskelet sistemini ilgilendiren tüm ağrılı durumlar romatizmal hastalıklar olarak adlandırılıyor. Hastanın yaşam kalitesini oldukça düşürüyor, ekonomik ve sosyal hayatı da olumsuz etkiliyor. Her mevsimde görülebilen romatizmal hastalıklar, özellikle kış aylarında soğuk hava nedeniyle daha fazla belirginleşiyor. Alınacak bazı önlemler ile hastalığın etkileri kontrol altına alınabiliyor.

Stres, D Vitamini eksikliği, fazla kilo ya da nemli ortamda geçirilen uzun zamanlar da romatizmanın oluşmasına büyük bir zemin hazırlıyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Selda Bağış, romatizmaya neden olan etkenler ve dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında bilgi veriyor.

Uzmanlar,  alınacak bazı önlemler ile hastalığın etkileri kontrol altına alınabileceğini söylüyor.

• Soğuk Havalar Romatizma Ağrılarını Artırabiliyor 

Soğuk hava romatizma nedeni değildir. Ancak romatizmal ağrılar soğukta daha belirgin olarak hissedilir. Bunun en önemli sebebi eklem içindeki sıvının akışkanlığının değişmesidir. Ancak romatizma her mevsimde ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır. Soğuk havalardan en çok görülen romatizmal hastalıkların başında ise tıpta kullanılan adıyla “osteoartrirt” yani kireçlenme gelmektedir. Kireçlenme tipik olarak diz, kalça, el ve omurgaları etkilemektedir. Havaların soğumasıyla oluşan basınç değişikliklerini hasta eklemlerinde hisseder ve yağmur yağmadan günler önce dizde ağrı, sızı şikayetleri başlar. Bu duruma kadınlar daha duyarlıdır.

• Romatizma, Kilo Kaybından Halsizliğe Kadar Uzanan Çok Farklı Belirtilerle Ortaya Çıkabiliyor 

Halk arasında yağmurlu havanın habercisi olarak bilinen romatizma, aslında 200’den fazla çeşidi olan önemli bir hastalık. Kas iskelet sistemindeki yapıları tutan romatizma, ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve şekil bozukluğu gibi sorunların yaşanmasına neden oluyor.

Romatizmanın, iltihaplı ve iltihaplı olmayan 2 ayrı türü bulunuyor. Özellikle iltihaplı romatizmaya doğru ve zamanında tedavi uygulanmadığı takdirde hayatı kabusa çeviren ağrı ve şişlikler yaşanabiliyor. Öyle ki bazı hastalar bu sorun nedeniyle yürüyemez hale bile gelebiliyor. 

Romatizma, eklem ya da kas ağrısı, şişlik, ateş ve eklem hareket açıklığının kısıtlanması gibi belirtilerle ortaya çıkıyor. Bu tablonun yanı sıra zaman zaman halsizlik, kilo kaybı, kaslarda ve eklemlerde sertlik gibi aklınıza romatizmayı getirmeyecek belirtiler de yaşanabiliyor. 

Ayrıca  romatizma tipine göre göz, akciğer, kalp, böbrekler gibi iç organlar ve damarlarda da sorunlara neden olabiliyor.  Gözde iltihaplanma, damarlarda iltihaplanma (vaskülit), iç organ fonksiyonlarında bozulma, kalpte ritm bozuklukları ve böbrek yetmezliği görülebiliyor.

• Romatizmal Hastalıkların Farklı Türleri Var

Romatizma,kas ve iskelet sitemini tutan, öncelikle ağrı ve hareket kısıtlılığı, daha az olarak da şişlik ve kalıcı şekil bozukluğu ile kendini gösteren hastalıklar topluluğunun genel adıdır. Romatizmal hastalıklar; deri ve tırnaklar, göz, solunum sistemi, böbrekler, karaciğer, kalp ve damarlar, sinir sistemi ve mide-bağırsak sistemi de yoğun olarak etkilenmektedir. Osteoartrit, romatoid atrit, raynoud (rayno) hastalığı, ankilozan spondilit, sistemik lupus eritematozus gibi farklı türleri vardır.

• Romatizma Kadın Erkek Ayrımı Yapıyor

Birbirinden farklı çok fazla çeşidi bulunan romatizmada tiplerine göre cinsiyet ayrımı da görülüyor. Bazı romatizma türlerine erkeklerde bazılarına ise kadınlarda daha sık rastlanıyor. Örneğin ankilozan spondilit hastalığı daha çok genç erkeklerde görülüyorken, romatoid artrit, sistemik lupus eritamatosus gibi hastalıklar daha çok kadınlarda ortaya çıkıyor.

Romatizmanın Tedavi Yöntemi Nedene Göre Değişiyor

Kışın artan eklem ağrılarının tedavisi ağrıya neden olan hastalığa göre değişir. Eğer ağrının nedeni kireçlenme ise bazı öneriler ile ağrı kontrol altına alınabilir. Ağır romatizmal hastalıklarda ise ilaç tedavisi önceliklidir. Ağrılarının bunlardan hangisinden kaynaklandığının ayırımını bir fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı rahatlıkla yapabilir. Bu nedenle bu yakınmaları olan hastaların FTR polikliniğine başvurmaları gerekir. Doktora danışmadan bilinçsizce ilaç kullanılmamalıdır.

Uzmanlardan Romatizmaya Karşı 13 Özel Öneri

1- Ailenizde romatizma hastalığı olan  varsa dikkat edin 

Genetik yatkınlık birçok romatizma türünün oluşumunda önemli bir rol oynuyor. Bu nedenle ailesinde romatizma sorunu olanların yaşam şekillerine mutlaka özen göstermeleri ve belirtilere karşı tetikte olmaları gerekiyor. 

2- Fazla kilolarınızdan kurtulun 

Fazla kilolar bel ve bacaklara binen yükü artırıyor ve eklem harabiyetine neden oluyor.  Dolayısıyla romatizma oluşma ihtimali de gündeme geliyor. Bu nedenle fazla kilolarınızdan kurtulmanız gerekiyor.

3- Beslenme düzeninize balık, ısırgan otu, yumurta gibi yiyecekleri ekleyin 

Vücudun asit yükünü artıran yiyeceklerden uzak durmanız gerekiyor. Ayrıca her hastalıkta olduğu gibi romatizmada da şeker ve rafineri şekere dönen yiyeceklerin dikkatli tüketilmesi şart. Omega 3-omega 6 dengesi romatizmal hastalıklar için çok önemli. Bu nedenle Omega 3 içeren balık, yumurta, ceviz, keten tohumu,  ve semizotunun yanı sıra zeytinyağı, kalsiyum ve C vitamini içeren besinlerle ısırgan otu bu hastalar için ideal.

4- Günde 2 litre su için

Romatizmal hastalıklarda sağlıklı bir bağırsak florası çok önemli. Karında gaz, şişkinlik, kabızlık gibi şikayetleri olan kişilerin bağırsak florasında bozukluk olma ihtimali yükseliyor. Bu nedenle günde en az 2 litre su için ve probiyotik kullanın.

5- 6 ayda bir dişlerinizi kontrol ettirin 

Diş ve dişeti ile ilgili sorunlar romatizmada tetikleyici rol oynuyor. Bulgu vermeyen diş problemleri, gözden kaçan çürükler, dişetlerinde kanamalar da bağışıklık sistemini bozarak romatizmayı tetikleyebiliyor. Bu nedenle 6 ayda bir diş hekimine görünün.

6- D vitamini takviyesi alın: 

Kemiklerin en önemli dostlarından biri olan D vitamininin yetersiz olması kas iskelet sisteminde kuvvetsizliğe neden olup romatizma oluşumuna zemin hazırlıyor. Bu nedenle özellikle osteoporoz sonrasında kemik ölçümlerinizi zamanında yaptırmanız ve gerekli durumlarda D vitamini takviyesi almanız gerekiyor.

7- Eklem şiş ve hastalık aktifken fazla hareket etmeyin 

Bu dönemde zorlayıcı aktivitelerde bulunmayın. Eklem şiş ve hastalık aktifken mümkün olduğu kadar çok istirahat edin. 

8- Soğuk ve nemli ortamlardan kaçının 

Soğuk ve nemli havalar bazı romatizma türlerinde hastalığı artırıyor. Bu nedenle soğuktan  ve rutubetli ortamlardan korunun.

9- Sigara kullanmayın 

Sigara romatizma hastalarında  eklem ve kas dolaşımını etkiliyor. Ayrıca toksik etkisi bulunuyor. Özellikle akciğer tutulum  riski yüksek olan romatizma türlerinde sigara kesinlikle kullanılmamalı. 

10- Travmalara karşı tedbirli olun 

Geçirilen travmalar  eklemin ve çevre dokuların harabiyetine neden olup, eklem fonksiyonlarını bozarak romatizmanın oluşumuna zemin hazırlayabiliyor.

11- Stresten uzak durun 

Her hastalığa neden olabilen stres, romatizmanın oluşumunda da önemli bir etken, stres bağışıklık sistemini etkileyerek ve  sempatik sinir sitemini uyararak vücudun hastalıklara karşı direncinin azalmasına neden olur.

12- Hastalığın alevlenme döneminde buz uygulayın 

Romatizma tedavisinde hastalığın tipine göre farklı yöntemler uygulanıyor. Öncelikle ilaç tedavisi öneriliyor. İltihaplı romatizmal hastalıkların alevlenme dönemlerinde buz uygulaması, istirahat, etkilenen ekleme splint gibi cihazlar uygulanabiliyor. 

13- Fizik tedaviye önem verin 

Hastalık aktivitesi baskılandıktan sonra gerekirse fizik tedavi ajanları da tedavide kullanılabiliyor. Fizik tedavi, bu hastaların ağrılarını gidermede, eklem hareket açıklığının ve kas gücünün korunmasında, ayrıca günlük yaşam aktivitelerinin düzenlenmesinde sıkça kullanılıyor. 

Eklem hareket açıklığı egzersizleri, kas güçlendirici egzersizler, postur egzersizleri ve aeronik egzersizler romatizmal hastalar için çok önemli. İlerlemiş romatizmaya bağlı eklem harabiyeti olan kişilerde günlük yaşam aktiviteleri için yardımcı cihaz kullanımı, doğru yürümenin öğretilmesi, düşmenin engellenmesi, ergonomik eğitim de yapılıyor.

ÖZETLE: Romatizmal hastalıklardan korunmak için öneriler: 

• Özellikle soğuk havalarda hastanın kendini iyi hissedebilecek sıcak ortamlarda bulunması gerekir. Dışarıya çıkmaları gerektiği zaman ise eldiven, atkı ile el ve boyun eklemlerini korumaları önerilir.
• Aşırı kilolu romatizma hastalarının mutlaka kilo vermeleri önerilir. Bunun için bir beslenme ve diyet uzmanından destek alınabilir.
• Beslenme düzenine balık, ısırgan otu, yumurta gibi besinler eklenebilir. Ceviz, keten tohumu, semizotunun yanı sıra zeytinyağı, kalsiyum ve c vitamininden zengin besinler de tüketilebilir.
• Günde ortalama 2,5 lt su tüketilmesi önerilir.
• Stresten uzak durulmalıdır. Bunun için stres azaltıcı etkinliklerde bulunulabilir.
• Sigaradan ve sigara dumanının olduğu ortamlardan uzak durulmalıdır.
• Vitamin D düzeyi düşükse takviye alınmalıdır.
• Uyku düzenine dikkat edilmeli, yeterince dinlenilmelidir.