Reflüye Karşı Hangi Önlemleri Almalı?

Cansu Buldu ÇAN
Yayın : 28.01.2021 - Güncelleme : 22.01.2024

Göğsün arkasında yanma, boğazda gıcık, yediklerin ağza geri gelmesi gibi şikayetlerle ortaya çıkan ve her 5 kişiden 1’nde görülen reflü rahatsızlığı alınan önlemlerle engellenebiliyor. Ancak ihmal edilip uzun yıllar tedavi edilmeyen reflü, Barrett Özofagus hastalığı hatta yemek borusu kanseri gibi çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. 

Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hasan Batırel, reflü nedenleri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.  

  Halk arasında çok sık görülen reflü ile ilgili merak edilen konuların başında reflünün kansere neden olup olmadığı sorusu gelir. İşte, konunun uzmanından reflüyle ilgili merak edilen soruların yanıtları. 

Reflü İçin Ne Yapılmalı? 

1. Reflünün Belirtileri Neler?

• Bu belirtilere dikkat! 

Yemekleri öğütmek için mide içerisinde çok kuvvetli bir asit salgılanmaktadır. Mide yüzeyini döşeyen hücrelerin yapısı bu asidin oluşturacağı tahribata karşı dayanıklıdır. Bu asit sayesinde sindirilen yiyeceklerin mideden yemek borusuna geri gelmemesi için midenin yemek borusuna bağlandığı yerde bir kas kapakçığı bulunmaktadır.

Bu kapakçık sisteminde zayıflık veya karınla göğüs boşluğu arasındaki diyafram kasında yemek borusunun geçtiği tünelde bir genişlik, yani fıtık varsa bu hastalarda mide asiti yemek borusuna kaçarak reflü şikayetlerine neden olabilmektedir.   

Reflü Belirtileri: 

• Göğsün arkasında iki kürek kemiği arasında veya önde kalbin arkasında yanma
• Boğazda gıcık oluşması
• Kalpte sıkışma hissi
• Yediklerin ağza gelmesi gibi belirtilerle ortaya çıkabilmektedir. 

Mide Yanması Neden Olur?

2. Asit Reflü ve Mide Yanması Arasındaki Fark Nedir?

Sindirim süreci, yiyeceğin küçük parçalar halinde çiğnendiği ve yutmayı kolaylaştırmak için tükürükle karıştırıldığı ağızda başlar. Yiyecek daha sonra yemek borusundan veya yemek borusundan mideye geçer ve burada onu daha da parçalayan safra gibi sindirim asitleriyle karışır.

Yemek borusunun alt kısmı, alt yemek borusu sfinkteri (LES) adı verilen halka şeklinde bir kasla çevrelenir; bu kas onu sıkıca kapalı tutar ve yalnızca yutulan yiyecek ve sıvının mideye geçişine izin vermek için gevşer.

LES mide içeriğinin düşük tutulmasında çok önemli bir rol oynar. Ancak bu kas herhangi bir nedenden dolayı zayıflar veya işlevsiz hale gelirse, midenizdeki asidik içerik kolayca yemek borusuna geri akarak tahrişe ve doku hasarına neden olur.

3. Reflü Kansere Neden Olur mu? 

Halk arasında çok sık görülen reflü ile ilgili merak edilen konuların başında kansere neden olup olmadığı sorusu gelmektedir. Reflü doğrudan kansere neden olmamakla birlikte tedavi edilmeyen reflünün yol açtığı Barrett Özofagus hastalığı kansere yol açabilmektedir. Reflü tedavi edilmezse yemek borusu, mideden kaçak yapan aside maruz kalmaktadır. Uzun yıllar mide asidi yüzünden yanan yemek borusunun yüzeyini kaplayan hücreler, tahribatı azaltabilmek için mide asidine dayanıklı hücrelere benzemeye başlayabilir.

Yaşanan bu mutasyon sonucu Barrett Özofagusu denilen rahatsızlık ortaya çıkabilmektedir. Yemek borusunda kısalma veya mide fıtıkları ile birlikte görülebilen Barrett özofagusu hastalarında ise yemek borusu kanseri görülme ihtimali normal kişilere göre çok daha yüksektir. Daha ciddi sağlık sorunlarına yol açmaması için reflüye zamanında müdahale edilmesi hayati önem taşımaktadır. Barett Özofagus hastalarının da yıllık endoskopik kontrollerini ihmal ettirmemeleri gerekmektedir. 

Reflü Sorunu Yaşayanlar Nelere Dikkat Etmeli? 

4. Asit Reflü ve Mide Yanması Sorunu Yaşayanlar Hangi Gıdalardan Uzak Durmalı?

Mide içeriğinin yemek borusuna geri akışına asit reflü adı verilir. Mide yanması ise mide asitlerinin yemek borusuna geri kaçması sonucu göğüste veya boğazda oluşan yanma hissi olarak tanımlanır. Dolayısıyla mide yanması bir durumdan ziyade asit reflü belirtisidir.

Asit reflü ve mide ekşimesi, tüm dünyada en sık bildirilen sindirim sorunlarından bazılarıdır. Her ne kadar ağır bir sağlık sorunu olmasa da, bu sorunların her ikisi de özellikle kronikleştiklerinde oldukça rahatsız edici olabilir.

 Aşağıdaki gıdalar, asit reflü için ortak tetikleyiciler olarak kabul edilmektedir, ancak bu herkesi etkileyebilir anlamına gelmez. 

Hangi Gıdalar ve Durumlar Reflüyü Tetikler?

• İşte, mide yanmasına neden olabilecek yiyecekler:

4.1. Çikolata

Çikolata yüksek yağ içeriğine sahiptir ve asit reflüsü olanlar sınırlı miktarda tüketmelidirler.

Alt özofagus sfinkteri (LES) mide asidinin geriye kaçmasını önlemek ile sorumludur. Yağ oranı yüksek gıdalar sadece  LES'in gevşemesine neden olmakla kalmaz, aynı zamanda midede daha uzun süre kalma eğilimi de gösterir. Yiyecekler midede uzun süre kaldığında asit reflü oluşması için uygun koşullar yaratılır.

4.2. Alkol

Yemek borusunun astarı çok hassastır. Alkol, kurutucu etkisi nedeniyle bu hassas astarı tahriş eder. Alkol aynı zamanda yemek borusundaki koruyucu mukozayı da bozar.

4.3. Kahve

Kahve midedeki basıncı artırabilir ve aynı zamanda LES'in gevşemesine de neden olabilir.

4.4. Gazlı içecekler

Gazlı içeceklerde üretilen gazlar midede basıncın artmasına neden olabilir, bu da LES'in gevşemesine neden olur.

4.5. Turunçgiller

Domates gibi düşük pH'a sahip turunçgiller yemek borusunun koruyucu tabakasını tahriş edebilir ve zarar verebilir. Özofagus astarındaki tahriş ve hasar, mide yanması gibi yanma hissine neden olabilir.

4.6. Yağlı etler ve peynirler

Yağ oranı yüksek etler ve peynirler midenin sindirim sürecinde gecikmeye neden olabilir. Bu nedenle midenin boşalmasının gecikmesi LES'in gevşemesine neden olabilir.  Bu nedenle mide içeriği LES'i atlayarak yemek borusuna geri akar.

• Yağ oranı yüksek gıdaları tüketmeyin 

Yüksek yağlı gıdalar, vücudunuzu yemek borunuzun tahriş olmasına neden olan maddelerin vücutta salınmasına neden olduğundan, mide yanmasını daha da kötüleştirebilir. Bunlar midede bulunan safra tuzlarını ve kan dolaşımınızdaki LES'i gevşetebilen ve asit reflüsüne yol açabilen kolesistokinin (CCK) hormonunu içerir.

4.7. Nane

Nane, mide ile yemek borusu arasında bulunan LES'i rahatlatabilir. LES'in gevşemesi asit reflüsüne neden olabilir.

4.8. Sarımsak

Sarımsak, yemek borusunun iç kısmında iltihaba neden olabilecek ve mide asidi üretimini artırabilecek bir besin maddesi içerir.

4.9. Kızartılmış yiyecekler

Kızartılmış yiyecekler, yağ içeriği nedeniyle asit reflüyü şiddetlendirebilir. Yiyecekleri derin yağda kızartmak yerine tavada kızartmak veya pişirmek, asit reflü tedavisinde daha faydalı olacaktır.  

Reflüye Ne İyi Gelir?

4.10. Yetersiz Uyku

Uyku eksikliği midede daha fazla asit üretimine neden olabilir, bu da LES'i tahriş eder, asidin yemek borusuna ulaşmasına izin verir ve mide yanmasına ve asit reflü/GERD semptomlarına neden olur.

4.11. Düzensiz Yemek  Saatleri 

Yiyeceklerin parçalanmasına yardımcı olmak için midemiz hidroklorik asit üretir. Düzensiz yemek saatleri midemizde asit birikmesine neden olur ve potansiyel olarak asit reflü ve mide bulantısına yol açabilir.

4.12. Yemek Yedikten Hemen Sonra Uyumak

Yatma saatine yakın yemek yemek asit reflüyü kötüleştirebilir; çünkü yemekten sonra yatay yatmak sindirimi zorlaştırır. Yemek yedikten sonra uzanmak için en az 3 saat bekleyin. 

Reflüyü Önlemek İçin Ne Yapmalı?

5. Asit Reflüyü Önlemek İçin Hangi Yaşam Tarzı Değişiklikleri Yapılmalı?

Araştırmalar, egzersizin obez olarak sınıflandırılan bireylerde asit reflüyü yönetmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Asit reflü aynı zamanda yemek borusunun iç kısmında iltihaba da neden olabilir.

Asit reflüsü olan kişiler midenin fazla dolmasını önlemek için gün boyunca küçük öğünler yemelidir. Mide çok dolarsa LES çok rahatlayabilir ve asit reflüye neden olabilir.

• Reflüye karşı önleminizi alın 

Türkiye’de reflü görülme oranları yüzde 20-25’tir ve Batı ülkeleriyle aynıdır. Her reflü şikayeti olan birey ileride Barrett özofagusu olmamakta, her Barrett özofagusu olan kişi de yemek borusu kanserine yakalanmamaktadır. Ancak bu hastalıklara çok dikkat edilmesi gerekmektedir.

Reflü rahatsızlıklarının büyük bir çoğunluğu engellenebilir nedenlerden oluşmaktadır.    

• Sigara, alkol tüketiminden uzak durmak 
• Çok hızlı yemek yememek 
• Fast food gıdalardan uzak durmak 
• Kilo kontrolünü sağlamak 
• Bağırsak hareketlerinin yavaşlığına yani kabızlığa karşı önlem almak
• Stres kontrolünü sağlamak reflüye karşı alınabilecek önlemlerdir. 
• Hamilelik döneminde reflü şikayetlerinin arttığı bilindiği için bu dönemde daha dikkatli olunması gerekmektedir. Bunların dışında anatomik sorunlar, mide fıtığı gibi rahatsızlıklar reflüye neden olabilmektedir. 

6. Reflü Sorununda Ne Zaman Cerrahi Yönteme Başvurulmalı? 

Alınacak önlemlerle yaşanan reflü şikayetlerinin büyük bir çoğunluğunun önüne geçilebilmektedir. Önlemlere rağmen şikayetlerin geçmediği durumlarda endoskopik kontroller sonrası ilaçlar kullanılabilmektedir. İlaçla geçmeyen reflü şikayetlerinde, Barrett özofagusu oluşumu riskine karşı hücresel değişikliklerin olup olmadığı belirli aralıklarla kontrol edilmelidir.

Reflü tedavisinde cerrahi yöntemler nadir olarak tercih edilmektedir. Reflü şikayeti ile birlikte ciddi anatomik sorunlar varsa (büyük bir mide fıtığı) veya uzun dönem ilaç kullanılması gereken, ilaca dirençli hale gelinen durumlarda ilacın yan etkilerinden korunmak için cerrahi seçenek tercih edilmektedir. 

7. Reflüden Kurtulmak Mümkün mü?

Doğru beslenme, asit reflüyü yönetmenin ve mide yanmasını önlemenin merkezinde yer alır. Genel olarak sindirimi geciktiren gıdalar, asitli gıdalar, LES'in rahatlamasına neden olan gıdalar ve vücudun aşırı mide asidi üretmesine neden olan gıdalar diyette sınırlandırılmalı ve/veya izlenmelidir.

Yağ oranı düşük ve asit oranı düşük meyve ve sebzeler içeren yemek planları, asit reflü tedavisinde faydalıdır. Ancak asit reflüyü tetikleyen besinler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Önemli olan, asit reflüyü tetikleyen gıdaları belirlemek amacıyla semptomlarınızı izlemek için bir kayıt tutmanız faydalı olacaktır.

Sindirim sisteminizin sorunsuz çalışmasını sağlamak için diyet değişiklikleri sağlıklı, aktif bir yaşam tarzıyla birleştirilmelidir. Asit reflü veya mide yanması ile sık sık karşılaşıyorsanız, uygun değerlendirme ve tedavi için bir doktora danışmanız en iyisidir. Bazen bu gastrointestinal semptomlar, kalp problemleri gibi daha ciddi altta yatan rahatsızlıklardan kaynaklanır.

8. Mide Yanmasına Ne İyi Gelir? 

Mide ekşimesi olan kişiler genellikle mide asidini nötralize eden, reçetesiz satılan antiasitlere yönelirler. Ancak belirli yiyecekleri yemek de semptomların giderilmesine yardımcı olabilir. 

Mide yanmasını evde geçirmek için bunları deneyebilirsiniz. 

• Az Yağlı Süt ve Az Yağlı Ev Yoğurdu

Süt, mide ekşimesini gidermeye yardımcı olur mu? Sütün genellikle mide ekşimesini hafiflettiği düşünülür. Ancak sütün farklı çeşitleri olduğunu unutmayın; tam yağlı süt, az yağlı süt vb. gibi. 

Sütteki yağ, asit reflüyü şiddetlendirebilir. Ancak az yağlı süt, mide astarı ile asidik mide içerikleri arasında geçici bir tampon oluşturur ve mide yanması semptomlarının anında giderilmesini sağlar.

• Yoğurt Reflüye İyi Gelir mi?

Az yağlı yoğurt da yine sağlıklı dozda probiyotiklerin (sindirimi artıran iyi bakteriler) yanı sıra aynı rahatlatıcı özelliklere sahiptir.

• Zencefil Çayı

Zencefil, tıbbi özellikleri nedeniyle en iyi sindirim yardımcılarından biridir. Doğası gereği alkalidir ve antiinflamatuardır, bu da sindirim sistemindeki tahrişi gidermeye yardımcı olur. Mide ekşimesi hissettiğinizde zencefil çayı içmeyi deneyebilirsiniz. 

• Doğal Elma Sirkesi

Ev yapımı, doğal elma sirkesi içmenin asit reflüsünde işe yaradığını kanıtlayacak yeterli araştırma olmasa da birçok kişi mide yanmasına iyi geldiği konusunda hemfikir.  Ancak asla sulandırmadan içmemelisiniz; çünkü elma sirkesi yemek borusunu tahriş edebilecek güçlü bir asittir. Peki elma sirkesinden nasıl yararlanmalı?  Bir çay kaşığı kadar elma sirkesini, bir su bardağı ılık suya koyun ve yemeklerin yanında içmeyi deneyin.

• Limon Suyu

Limon suyu genellikle çok asidiktir, ancak az miktarda limon suyunun, ılık su ve bal ile karıştırılması, mide asidini nötralize eden alkalileştirici bir etkiye sahiptir. Ayrıca balda hücre sağlığını koruyan doğal antioksidanlar bulunur.

Mide yanması için limon suyu nasıl kullanılmalı? 1 veya ½ çay kaşığı kadar limon suyunu, 1 su bardağı ılık suya, 1 çay kaşığı bal ilave ederek içebilirsiniz.