Karaciğer Yağlanmasını Önlemek İçin Nasıl Beslenilmeli?

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 21.09.2022 - Güncelleme : 07.05.2024

Karaciğer yağlanmasının belirtileri neler? Kimler risk altında? Karaciğer yağlanmasını önlemek için beslenmemizde nelere dikkat etmeliyiz? Karaciğer sağlığı için hangi gıdaları beslenmemize eklemeliyiz? Uzmanına sorduk.

Karaciğer yağlanmasının sağlıksız beslenme, yetersiz fiziksel aktivite ve alkol kullanımıyla gelişen yaygın bir hastalık olduğunun altını çizen Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Mervenur Gülşen, “Karaciğerde olması gerekenden fazla yağ birikimi, karaciğer yağlanması olarak adlandırılır. Eğer erken teşhis edilmezse, fazla yağlanma siroza kadar varabilen ciddi karaciğer hastalıklarına zemin hazırlayabilir” dedi.

Karaciğer yağlanmasını tetikleyen sebepler arasında kişide alkol kullanımı varsa en temel sebebin alkol olduğunu belirten Diyetisyen Mervenur Gülşen, “Eğer alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması söz konusuysa vücutta genel yağlanmanın artması, obezite, tip 2 diyabet, kolesterol yüksekliği buna sebep olur” diye konuştu. 

Karaciğer Yağlanması Nasıl Önlenir?

1. Kimlerde Karaciğer Yağlanması Riski Yüksek?

Obezite hastalarında riskin fazla olduğunu söyleyen Dyt. Mervenur Gülşen, alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasının farklı hastalık gruplarında görülme oranlarını ise şu şekilde sıraladı:

•  Obezlerde yüzde 60-95,
•  Tip 2 diyabetlilerde yüzde 28-55,
•  Yüksek kolesterolü olanlarda yüzde 20-92 oranlarında görülmektedir.

Erkekler ve kadınlarda karaciğer yağlanmasında farklı kriterler olduğuna dikkat çeken Dyt. Mervenur Gülşen; “Kadınlarda bel çevresi ölçümü 88 cm, erkeklerde ise 102 cm’nin üzerinde ise karaciğer yağlanması ihtimali yüksektir. Abdominal yani karın çevresi yağlanma en büyük nedenlerdendir” ifadelerini kullandı. 

2. Karaciğer Yağlanmasının Önüne Nasıl Geçilebilir?

Karaciğer yağlanmasının tedavisinde yapılması gerekenler:

• Eğer kişi yüksek kiloda ise mutlaka kilo vermelidir. Biz beslenme uzmanı yardımıyla haftada 0,5-1 kilo verimi idealdir.
• Alkol tüketilmemelidir.
• Basit şeker alımından uzak durulmalıdır. Özellikle rafine şeker içeren paketli ürünler, gazlı ve şekerli içecekler, beyaz un, beyaz ekmek, gereğinden fazla karbonhidrat alımı ve tatlandırıcılı besinler tüketilmemelidir.
• Kızartma, fast food, yoğun hayvansal kaynaklı besin alımından uzak durulmalıdır.
• Etin görünür deri ve yağları, sakatatlar (ciğer, işkembe, kokoreç vs.) yenmemelidir.
• Aşırı kuruyemiş tüketiminden kaçınılmalı, tüketiliyorsa da çiğ olanlar tercih edilmelidir.
• Günde en az 3 porsiyon sebze, 2-3 porsiyon meyve tüketilmeli lif alımı artırılmalıdır.
• Beslenmenizde özellikle enginar, maydanoz, yeşil çay ve zerdeçala yer vermeniz gerekmektedir.
• Hareketsiz kalınmamalı, haftada en az 150 dakika orta tempolu bir egzersiz yapılmalıdır. (Yürüyüş, yüzme, bisiklete binmek gibi)

Karaciğer Yağlanması Olanlar Nasıl Bir Diyet Uygulamalı?

3. Karaciğer Yağlanmasına Ne İyi Gelir?

Yağlı karaciğer hastalığınız varsa, karaciğerinizdeki yağları azaltmaya yardımcı olan yiyecekleri yemeyi hedeflemelisiniz. Bunlara taze meyve ve sebzeler, sağlıklı yağlar, kompleks karbonhidratlar ve antioksidanlar açısından zengin gıdalar dahildir.

Akdeniz Diyeti: Bu diyet, karaciğer yağ seviyelerini düşürmeye yardımcı olan birçok gıdayı içerdiğinden faydalıdır.

Yulaf ve diğer kepekli tahıllar gibi enerjiyi yavaşça serbest bırakan karmaşık karbonhidratlar yağlı karaciğer için iyidir çünkü daha uzun süre tok hissetmenize yardımcı olarak kilonuzu korumaya yardımcı olurlar. Sağlıklı bir kiloyu korumak, karaciğerinizdeki yağın alınmasına ve karaciğer yağlanmasının iyileşmesine yardımcı olabilir.

Kuruyemişlerde ve yağlı balıklarda bulunanlar gibi az miktarda sağlıklı yağ yemek de karaciğer yağlanmasına yardımcı olabilir, çünkü bunlar aynı zamanda karaciğerinizdeki yağın azaltılmasına yardımcı olduğu düşünülen omega-3 yağ asitleri bakımından zengindir.

İşte diyetinize dahil etmeniz gereken bazı özel yiyecekler.

4. Karaciğer Sağlığı İçin 6 Yiyecek Önerisi 

4.1. Ayçiçeği tohumları

Ayçiçeği tohumları, 100 g başına 19.6 miligram (mg) ile harika bir E vitamini kaynağıdır. Bu, ortalama bir yetişkinin her gün ihtiyaç duyduğu E vitamini miktarının 4 katından fazladır. 

Yağlı bir karaciğeriniz varsa yeterli miktarda E vitamini almanız önemlidir, çünkü birçok çalışma E vitamini almanın karaciğer fonksiyonlarını ve erken evre yağlı karaciğeri olan kişilerin sonuçlarını iyileştirdiğini göstermiştir.

4.2. Yağlık Balık Tüketin (Somon ve Alabalık gibi)

Karaciğeriniz yağlıysa, hem somon hem de alabalık, durumu iyileştirmeye yardımcı olabilecek 2 besin kaynağı oldukları için diyetinize eklemeye değer; omega-3 yağ asitleri ve E vitamininden zengin besinlerdir. 

Somon veya alabalık gibi yağlı balıklar yemek, hastalığın ikinci ve üçüncü evrelerinde görülen iltihaplanmaya da yardımcı olabilir.

Karaciğer Yağlanması Olan Ne Yiyip, Ne İçmeli? 

4.3. Avokado

Yapılan çalışmalarda elde edilen bulgular, günlük diyetinize avokado eklemenin yağlı karaciğerin ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Bunun, avokadonun kilonuzu yönetmeye yardımcı olması nedeniyle olabileceği düşünülmektedir, bu da karaciğer yağlanmasını önlemeye yardımcı olabilir.

4.4. Zeytinyağı

Zeytinyağının, omega-3 yağ asitleri açısından yüksek olmasının yanı sıra vücut yağını ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilecek iyi bir E vitamini ve fenolik bileşikler olarak bilinen maddeler açısından zengin olması nedeniyle karaciğer yağlanması için faydalı olduğu düşünülmektedir.

Yapılan birçok çalışmasının sonuçları, günlük zeytinyağı almanın (az yağlı Akdeniz diyetinin bir parçası olarak) karaciğer yağlanması olan kişilerde karaciğer yağ düzeylerini düşürebileceğini de göstermektedir. 

Karaciğer Sağlığınız İçin 6 Sağlıklı Yiyecek

4.5. Kahve

Araştırmaları, kahve içmenin erken evre yağlı karaciğer hastalığının karaciğer fibrozuna ilerlemesini durdurmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Nedeni net değil, ancak kahvenin karaciğer enzimleri üzerindeki etkisi de dahil olmak üzere bir dizi faktörle ilgisi olabilir.

Ayrıca potansiyel yağlı karaciğer faydalarından yararlanmak için ne kadar kahve içmeniz gerektiği de net değil. Ancak çok fazla kafein yemenin veya içmenin zararlı olabileceğini unutmayın, bu nedenle kahveyi sadece ölçülü olarak için ve ne kadar içmenizin sizin için güvenli olduğu konusunda bir doktorla konuşun. 

4.6. Ceviz
Çalışmaları, ceviz (ve diğer ağaç yemişleri) yemenin NAYKH  (NAYKH: Alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı), olan kişilerde karaciğer fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bunun nedeni, karaciğer yağlanmasına iyi gelen diğer gıdalar gibi cevizde de omega-3 yağ asitlerinin yüksek olması olabilir. Ceviz ayrıca karaciğer yağını ve iltihabı azaltarak karaciğer yağlanmasına da yardımcı olabilir.

Karaciğer Yağlanması Yaşayanlar Hangi Gıdalardan Uzak Durmalı?

5. Karaciğer Sağlığını Tehdit Eden 4 Gıda

Karaciğer yağlanması sorunu yaşıyorsanız  bu 4 gıdayı beslenmenizden çıkarmanız karaciğer sağlığınız için faydalı olacaktır.

Alkol:  Karaciğerinizde yağlanma problemi varsa alkolü tamamen bırakmalısınız. Bunun nedeni, yağlı karaciğeriniz olduğunda çok fazla alkol içmenin artan karaciğer yağı, hasar ve fibrozis ile bağlantılı olmasıdır. 
Kızarmış yiyecekler: İster evde yapın, ister bir restorandan ya da fast-food dükkanından alın, eğer karaciğer yağlanması sorunu ile karşı karşıyaysanız  kızarmış yiyeceklerden kaçının. 
Yağlı Çikolatalı Yiyecekler: Özellikle de sütlü veya beyaz çikolatalı olanlar yüksek kalori, doymuş yağ ve rafine şeker içerir. Tüm bunlar kilo alımına neden olur. Eğer çikolatasız yapamıyorsanız tercihinizi kakao oranı % 70 ve üzerinde olanları tercih edebilirsiniz. Diğer türlerine göre aha az şeker ve doymuş yağ içerir. Tabii ölçülü yemekte fayda var. 

Kekler, kurabiyeler ve bisküviler: Karaciğer yağlanması durumunda çikolata gibi unlu mamuller (kekler, kurabiyeler ve bisküviler dahil) den de  kaçınılmalıdır. Kalorileri, doymuş yağları ve rafine şekerleri yüksek olma eğiliminde oldukları için çok sık yerseniz kilo almanıza neden olur. 

Kek ve bisküvilerden hoşlanıyorsanız ev yapımı, az yağlı ve az şekerli olanları tercih edin, ancak çok fazla kalori almamak için yine de ölçülü yenmesinde yarar var.  

Karaciğer yağlanması yaşıyorsanız ne yemeniz ve ne yememeniz gerektiği konusunda daha detaylı bilgi almak için bir doktor veya beslenme uzmanıyla görüşebilirsiniz. 

Karaciğer Yağlanması İçin İdeal Beslenme Tarzı: Akdeniz Diyeti 

6. Özet:

• Diyetinizde ve yaşam tarzınızda değişiklikler yapmak karaciğer yağlanmasının iyileşmesine yardımcı olabilir
• Akdeniz diyeti, karaciğerdeki yağ seviyelerini düşürmeye yardımcı olan birçok gıdayı içerir.
• zeytinyağı, kahve, ayçiçeği çekirdeği, avokado, alabalık, somon ve ceviz dengeli bir yağlı karaciğer hastalığı diyeti için iyi besinlerdir.
• Yağlı karaciğer için kaçınılması gereken yiyecekler arasında alkol, çikolata, kek, bisküvi ve kızarmış yiyecekler bulunur.
• Yağlı karaciğeriniz varsa ve bunu diyetinizi değiştirerek yönetmek istiyorsanız, özellikle şeker hastalığınız veya yüksek kolesterolünüz varsa, bunu yapmadan önce bir doktorla konuşun.

Karaciğer yağlanması siroza dönmeden genelde belirti vermez. Yağlanma sinsi ilerlediği için başlayıp başlamadığını anlamak kan testi ve ultrason muayenesi olmadan zor olabilir. Mutlaka doktor ve diyetisyenle birlikte çalışılmalı, yağlanma ilerlemeden önlem alınmalıdır.