Çocukları Disipline Sokmak Gerekli midir?

hepimizaileyiz.com.tr
Yayın : 05.12.2012

Disiplin her çocuk için son derece önemlidir. Sağlıklı bir büyüme ve gelişme için kaçınılmaz bir gereklilik olduğu gibi, öğrenme mekanizmasının da ayrılmaz bir parçasıdır. İster bilimde ister sanat ya da sosyal bilim dallarında olsun bütün entelektüel etkinliği düzenleyen kurallar, kanunlar ve ilkelerdir.

Disiplin ve Ceza Aynı Şey mi?

Çocuklukta uygulanan disiplinden söz edildiğinde de benzer bir süreçle karşı karşıyayızdır. Burada ne kadar konunun dışına çıkmak gibi görülebilirse de “disiplin” kavramı üzerinde en geniş anlamıyla durmak ve böylece pek çok kimsenin bu kavramla hemen hemen eşanlamda kullanıldğıı bir terim olan “ceza”yı birbirinden ayırmak gerekiyor.

Anne babalar, çocuklarıyla ilişkilerini konu edinen pek çok yerde disiplin ve cezaterimlerini sık sık birbirine karıştırdığı gözlenir. Ceza, öz olarak disiplinden tamamen farklıdır; bununla birlikte varlığı disiplin kavramının kapsamına girer. Ceza, yerleşmiş kurallardan sapma karşılığında ödenen bir bedeldir.

Neden Disiplin Uygulanmalı?

Çocukların tavır ve hareketlerini düzenleyen çeşitli kurallar ve beklentiler, disiplini meydana getirir. Çocuğunuza geçerli kurallara uymayı öğretmeniz, dış dünyaya uyum sağlamasında ve sosyal yönden onanan tutum va davranışları benimsemesinde ona yardımcı olur. Bu şekilde çocucuğunuz başka insanların haklarının farkına vardığı gibi, onlara saygı göstermeyi de öğrenir.

Ayrıca disiplin sayesinde çocuğunuz ilgisini yalnızca kendi benliğinde toplamamayı, diğer kimselerin duygu ve düşüncelerini dikkate almadan yalnızca kendi hisleriyle davranmamayı öğrenir.

Çocuklar Disiplin Eksikliğini İlgi Noksanlığı Olarak Algılar

Çocuğunuzu disipline sokma çabanız, onun davranış ve hareket tarzıyla ilgilendiğinizin bir kanıtıdır. Çocuğunuz için belirli bir disiplin düzenlemeniz ve onu uygulamanızda bir sevgi belirtisi olarak kabul edilebilir. Normal olarak çocuk hiçbir disiplin aranmayışını ilgi noksanlığı olarak yorumlayacaktır. Fakat çocuğunuzu istediğiniz şekilde disipline somanın en önemli şartı onun sizin kendine önem verdiğinizi, kendisiyle ilgilendiğinizi bilmesi, hissetmesidir.

İşte Bir Disiplin Örneği

Seçtiğimiz örnek, bir yaşından biraz daha küçük bir çocukla ilgilidir. Fakat uygulanan ilke, bütün çocukluk süresi boyunca geçerlidir. Emeklemeye yeni başlamış bebeğiniz bir elektrik prize görüyor ve çok doğal, normal bir merak duygusuyla parmaklarını prizin deliklerine sokmaya çalışıyor. Buna karşı tepkiniz herhalde sesinizi yükseltip, sert bir şekilde: “Hayırrrrrr!” demek ve çocuğunuza davranış kabul edilebilir nitelikte olmadığını belirtmek için canı sıkkın bir yüz ifadesi takınmaktır.

Bir Kez Uyarmanız Çoğu Zaman Yeterli Gelmez

Tepkiniz son derece de yerindedir ve çocuğunuzun hayatını kurtarabilir. Duygularınızı belirtmeniz ve tepki göstermeniz nedeniyle çocuğunuz neyi yapıp neyi yapamayacağını öğrenir. Fakat bir kez tepki göstermekle pek çok anne babanın zannettiği gibi, sonuç elde edilemeyeceğini belirtmek için örneğimize devam edelim.

İşte İyi Bir Disiplin Örneği

Büyük bir ihtimalle çocuğunuz yine aynı tepkiyi gösterip göstermeyeeğinizi anlamak için yeniden parmaklarını prize sokmayı deneyecektir. Şüphesiz yine aynı tepkiyi göstermeniz gereklidir. Art arda iki ya da üç parmaklarını deliklere sokmayı denedikten sonra, çocuğunuz yine kızıp kızmadığınızı anlamak için sizi dikkatle gözleyerek bu kez de öbür elinin parmaklarını deneyebilir. İster inanın ister inanmayın, çocuğunuzun davranışı, tepkiye neyin yol açtığını bulabilmek için bir dizi hipotezi deneyen usta bir ilim adamınkinin aynıdır.

Deneylerine devam etmek için çocuk bu kez de odanın bir başka duvarındaki bir prize emekleyerek aynı işi sürdürebilir. Bu ek deneyler yer aldığı sürece, odadaysanız ve ister sağ duvardaki ister sol duvardaki prizi olsun, ister sağ ister sol el parmaklarını, ister bir kalem, bir başka nesne ya da dirseğini kullanıyor olsun, aynı tepkiyi görünce çocuğunuz sonunda elektrik prizine hiçbir şeyin sokulmaması gerektiğini anlayacaktır.

Ne yazık ki çok işi olan bir anne, çoğu zaman çocuk gerekli ve doğru sonuca varana dek çocuğun deneylerini izlemeye sabremez. Böyle bir durumda odadan ilk deneyin ardından çıktığınızı varsayalım. Çocuğunuz bundan büyük bir ihtimalle parmaklarını prize sokmaması gerektiğini değil, fakat bunu siz odadayken yapmaması gerektiği sonucu çıkaracaktır. Bu nedenle bir şeyi öğretmek istiyorsanız, çocuğunuz bütün yolları deneyip de tepki ve duygularınızı kesinlikla anlayana kadar onunla birlikte kalmalısınız.

Bu süre içinde çocuğunuza bütün mümkün olan çözüm yollarını ve bu çözüm yollarını değişik sıralarla tekrar tekrar deneyebilmesi için fırsat tanıyın ki neyin kabul edilebilir, neyin kabul edilemez olduğunu iyice anlasın. Bu tür bir deneyler serisi uygulamış çocuğun sırrı çözmekten dolayı büyük bir memnunluk duyduğunu ve işe yüzünü aydınlatan bir gülücükle son verdiğini söyleyebiliriz.

Artık annesinin olumsuz tepkisine neyi yol açtığını anlamış ve rahatlamıştır. Çocuk bu yoldan öğrenmekten büyük zevk duyar ve zaman zaman varmış olduğu sonucun doğruluğunu, aynı şeyi tekrarlayıp annesinin verdiği tepkinin aynı olup olmadığını izleyerek kontrol eder. Her ne kadar size bazen inadına sizi sinirlendirmek için böyle yapıyor gibi gelirse de çocuğun aslında hiç de böyle bir niyeti yoktur. Yalnızca başkalarında kendi davranışlarıyla belirli tepkiler uyandırabilmenin keyfine varmaktadır. Çocuk davranışlarının başkalarında uyarı etkisi yaptığını iyice anladıktan sonra da bu olanağı olumsuz değil, fakat özellikle olumlu tepkiler elde edebilmek için kullanacaktır.

İnsanların olumlu davranışları olumlu karşılamaları nedeniyle çocuk, bu olumlu tepkilerle karşılaştığında sevildiğine inancı güçlenir. Unutmayın, bütün çocuklar olumlu davranışlarının mükafatla değerlendirilmesinden mutluluk duyar...