Bir Baba Çocuğunun Nasıl Rol Modeli Olur?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 11.06.2019 - Güncelleme : 02.11.2024

"Bir Baba Nasıl Çocuğunun Rol Modeli Olur?" İşte, uzman psikologlardan çocuğuyla sağlıklı ilişki geliştirmek isteyen babalara öneriler. 

Uzman Psikolog Zeynep Göktuna ve Uzman Klinik Psikolog Serkan Elçi babalar ve çocuklar arasında kurulması gereken sağlıklı ilişkinin püf noktaları hakkında önemli bilgiler verd.i 

Çocuğuyla Sağlıklı İlişki Geliştirmek İsteyen Babalara Öneriler 

Çocukların ruhsal ve sosyal gelişimlerinde ebeveynleriyle olan ilişkileri son derece önem taşıyor. Üstelik sadece çocuklarıyla değil, eşlerin de birbirleriyle olan yaklaşımları, çocuklarına karşı ortak tutumları gibi birçok unsur etkili oluyor.  

Uzman Psikolog Zeynep Göktuna, özellikle bizim toplumumuzda babanın bir otorite figürü olarak görüldüğünü ve çocuklarla iletişimin anne aracılığıyla sağlanmaya çalışıldığını hatırlattı. Sağlıklı bir ilişkisi kurabilmek için babaların çocuklarıyla açık iletişimde bulunmaları gerektiğinin altını çizen Göktuna sağlıklı iletişim için babalara önerilerini sıraladı…

Çocuğunuza sevildiğini hissettirin 

Babaların çocukları ile fiziksel temas kurması, onlara dokunması, sarılmasının çocukların hem psikolojik hem de sosyal yaşamları üzerinde olumlu etkiler yaratacağının altını çizen Uzm. Psikolog Zeynep Göktuna şu bilgileri verdi: “Bazı babalar sevgi göstermeyi 'otoritenin sarsılması' olarak görürler bu nedenle de çocuklarını ne kadar çok sevseler de onlara sevildiklerini göstermekten kaçınmaya çalışır. 

 Bir Baba Nasıl Çocuğunun Rol Modeli Olur? 

Sağlıklı İlişkinin Temelinde Sevgi Yatar 

Çocuklarını onların fark etmeyeceği zamanlarda sevip, öpmeye tercih eder. Oysaki çocukların babaları tarafından sevildiklerini hissetmelerine ihtiyaçları vardır. Sağlıklı ilişkinin temelinde de çocuğa sevildiğini hissettirmek yatar. Dolayısıyla babalar çocuklarına ne kadar çok sevdiklerini göstermekten çekinmemeli. Bu sayede çocuklar sosyal yaşamlarında da kendilerini ve duygularını karşısındakine çok daha rahat aktarabileceklerdir.”

Birlikte kaliteli zaman geçirin 

Doğru bir ilişki kurabilmek için baba ve çocuğun kaliteli zaman geçirmesi de son derece önem taşıyor. Ancak çocuğun bu önemli ihtiyacını giderirken bahsedilen televizyon seyretmek ya da telefonu karıştırmak değil. Çocuğun yaşına göre ihtiyaçlarının da değiştiğini hatırlayarak uygun aktiviteleri belirlemek gerekiyor. Örneğin yaşı küçük olan çocuklarla, hayal gücünü geliştirmesine yardım edecek oyunları kurmasına izin verin. Daha büyük çocuklarda ise ilgi alanlarını keşfedin ve ona uygun hobiler geliştirin. Sinemaya, tiyatroya gitmek için zaman yaratın.

Çocuklarınızla konuşun 

Babalarımız ‘Otoriter Baba’ imajı yaratmak istedikleri için, çocuklarıyla konuşmaktan, çocuklarına sevgilerini fiziksel temas yoluyla göstermekten kaçınıyorlar. Bu nedenle toplumumuzda çocukların babalarıyla konuşmaktan çekindiklerini söyleyen Uzm. Psikolog Zeynep Göktuna, “Genellikle baba çocuk arasındaki iletişimi sağlamak için anne aracı oluyor ve baba çocuk arasındaki ilişki anne yoluyla ilerliyor.

 Çocuklar, Babalarından İçgüdüsel Olarak Güven Duygusu Beklerler 

Çocuklar kendilerini güvende hissetmek için de sık sık kaçamak bakışlarla babalarının gözlerinde onay ararlar. Güveni bekledikleri kişide paniği gözlemledikleri zaman tutumlarında farklılık görülebilir.

Bu yüzden babalar, çocuklarıyla kurmuş oldukları ilişkide panik duygusunu maskelemeli, hissettikleri kaygıyı da çocuğun yaşına uygun şekilde dile getirmelidirler. Eğer kaygılarını dile getirmezlerse, çocuklar kendilerinden kaynaklı olarak babalarının gergin ve huzursuz olduğunu düşünmeye başlayabilirler.

Ne Zaman Çocuğun Özgüveni Zedelenir? 

Bu oldukça yanlış bir iletişim şekli, babalarıyla konuşamayan, babalarına duygularını ve düşüncelerini anlatamayan ve duygularını bastırmak zorunda kalan çocuklar kendilerini değersiz hissetmeye başlıyor ve özgüvenleri zedeleniyor. Hâlbuki sağlıklı baba çocuk ilişkisi kurabilmenin en temelinde babalarımızın çocukları ile iletişime açık olmaları geliyor” diye konuştu. 

Bir Baba Nasıl Çocuğunun Rol Modeli Olur?

Anneyle işbirliği içinde olun 

Çocuklar doğdukları andan yetişkinlik sürecine kadar farklı şekillerde anne ve babasına ihtiyaç duyuyor. Daha küçük çocuklarda yemek yedirilmesi, altının değiştirilmesi gibi kişisel bakım ihtiyaçlarının yerini büyüdükçe ödevler ya da farklı ihtiyaçlar alıyor. Bunun yanında elbette duygusal ihtiyaçlar da yer alıyor.

Tüm bu ihtiyaçların giderilmesinde her ne kadar anneler biraz dana ön planda yer alsa da babaların da mutlaka işbirliği içinde hareket etmesi gerekiyor. Bu sayede çocuklar da babaları tarafından da değer verildiklerini bir kez daha görmüş oluyor.

• İletişim anne ile sınırlı kalmamalı

Bebeklerin dünyada bir başkasının da olduğunu fark ettiği ilk kişi babadır.  Çoğunlukla bu anne olarak bilinir fakat bebek kendisi ile annesini bir bütün olarak görür. Dolayısıyla babanın aktif varlığı dış dünyaya karşı ilk tanışmayı, haliyle dünyanın güvenilecek bir yer olduğunu ona gösterir.

Aile içinde tek iletişimi anne ile olan çocuk, paylaşmayı da öğrenmekte güçlük çeker. Kendisini anneden ayrı bir birey olarak görmeye başladığında, babanın aile içerisindeki tutumu çocuğun gelecekteki kendi ailesine yönelik tutumlarını da öğretecektir. Bu yüzden evde destek ve yardımcı olan bir babanın varlığı, yetişkinlik döneminde de çocuğun yardımcı bir baba olmasına destek sağlayacaktır.

Çocuğunuzun ‘rol modeli’ olun 

“Unutmayın çocuklar ebeveynlerinin aynasıdır, bu nedenle çocuğunuzun yapmasını istemediğiniz davranışları öncelikle siz yapmaktan kaçınmalısınız” diyen Uzm. Psikolog Zeynep Göktuna, ebeveynlere şu önerileri getirdi:“ Örneğin, Çocuğunuzun telefonu ile bütün gece vakit geçirmesinden hoşlanmıyorsanız, öncelikle siz baba olarak telefonunuzla oynamayı bırakmalısınız. 

Çocuğunuzun çalışkan olmasını ve kendi hayatıyla ilgili sorumluluk almasını istiyorsanız öncelikle siz dürüstlüğünüz ve çalışkanlığınızla çocuğunuza örnek olmalı ve çocuğunuzun olumlu davranışlarını her zaman övgülerle, onunla ne kadar gurur duyduğunuzu ifade ederek pekiştirmelisiniz.”

Yemek saatlerini keyifli hale getirin 

Akşam yemeği saati özellikle tüm aile bireylerinin bir araya gelme fırsatı buldukları nadir zamanlardan biridir, bu nedenle özellikle yemek saatlerinde hep birlikte olmaya gayret gösterin. Yemek saatinde televizyon izlemekten veya telefonunuzla oynamaktan kaçının, yemek saatini birlikte keyifli vakit geçirilecek bir zaman dilimi olarak görün, Bu saat diliminde ödevlerini yaptın mı ya da sınavdan kaç aldın gibi sorular sormaktan özellikle kaçının, çocuğunuza özellikle ona ve yaşamındaki olaylara ne kadar değer verdiğinizi hissettirecek konuşmalar yapın. 

 Bir Baba Nasıl Çocuğunun Rol Modeli Olur? 

Disiplin Kurarken Net Olun 

Çocuğun yeni bir davranış geliştirmesi istendiğinde anne ve babasını dinlediğinden emin olmak gerekiyor. Öncelikle sizi dinlediğinden emin olun, söylemek istediklerinizi sizi duyacağı bir yerden söyleyin, mesela koridorun en sonundan çocuğunuzun en uzaktaki odasına komut vermeyin.

Eğer çocuğunuz küçükse onun boyuna inin ve göz teması kurarak İsteklerinizi belirgin ve net ve kararlı bir şekilde ifade edin.

Unutmayın komut net olmadıkça, olumlu davranışın oluşması daha zor olacaktır.

• Hata yaptığında yargılamayın, sakin olun 

Yetişkinlerin olduğu gibi çocukların da hata yapabileceği unutulmamalı. Babaların çocukların yapığı hatalar karşısında öfkelenmemeleri ve sakin kalmaları oldukça önem taşıyor. Bu noktada çocuklara yaptıkları olumsuz davranışın sonuçlarının gösterilmesi ve bu sonucun sorumluluğunu almaları gerektiği açık ve net bir şekilde ifade edilmesi çok daha fazla yarar sağlıyor. Ayrıca, ceza vermek ve çocuğu başkalarının yanında eleştirmek de yapılmaması gereken davranışlar arasında yer alıyor.

Huzursuz Evde Büyüyen Çocuk Olumsuz Özellikler Gösterebilir

• Çocukların ilk model aldıkları kişiler anne ve babalarıdır

Çocuklar ebeveynlerini taklit eder ve onlar gibi olmaya gayret ederler. Dünyanın güvenli bir yer olduğu inancını da bu dönemde geliştirirler. Ailesi tarafından yeterince sevgi verilmemiş, güven duygusu yaşatılmamış, eşler arasında sık sık tartışmalar yaşanmış bir evde büyüyen çocuğun kaygılı, saplantılı veya korkulu bağlanma özellikleri göstermesi muhtemeldir.

Bu durum da çocuğu yetişkinlik döneminde partnerinden ayrılamayan, hiçbir şekilde aile kuramayan ya da kurmuş olduğu ailede geçmiş sorunları yaşatan bir bireye dönüştürecektir. Evde şiddete uğrayan bir anne, ev içinde vakit geçirmekten kaçınan bir baba varsa ve bu nedenlerle kopuk bir iletişim varsa erkek çocuk da sorun çözme yönetiminin bu şekilde olduğunu öğrenir.

Kendi kurmuş olduğu ailesinde de benzer davranışlar sergileyebilir. Kız çocuğu ise erkekleri güvenilmez, zarar verici bir cinsiyet olarak algılayabilir, adil dünyaya karşı olan temel güvenini yitirebilir. Babadan göremediği sevgi ve şefkati, kendinden yaşça büyük kişilerle duygusal ilişki kurarak sağlamaya yönelebilir.

Babanın Tavrı Hayatı Şekillendiriyor 

• Dünyanın daha yaşanabilir olmasında ebeveynlerin büyük rolü var 

Koruyan, kollayan, gücünü şiddet ile gösteren değil de sevgi ile perçinleyen bir babanın evlatları da kendi kuracakları yuvada benzerlerini gösterecektir. Diğer yandan baba ile kurulan sağlıklı ilişki, sağlıklı bir ruh halinin de getirisi olacaktır. Sadece çocukluk dönemi değil, yetişkinlikte de iletişimin kuvvetli olması birçok sorunun üstesinden gelmeye yardımcı olmaktadır.

Her zaman desteğini, varlığını hissettiren, koşulsuz sizi kabul edecek birinin olduğunu bilmek, olumsuzluklar içerisinde de babadan duyulacak olan ‘yanındayım’ kelimesinin ne kadar büyük anlam taşıdığını unutmamak gerekir.