Erkek Kısırlığı Nasıl Tedavi Edilebilir?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 27.06.2011 - Güncelleme : 06.06.2023

Yaklaşık 7 çiftten 1'i kısırdır, bu da bir yıl veya daha uzun süre sık, korunmasız cinsel ilişkiye girmelerine rağmen çocuk sahibi olamadıkları anlamına gelir. Bu çiftlerin yarısına kadarında erkek kısırlığı en azından kısmi bir rol oynamaktadır.

Erkek kısırlığına düşük sperm üretimi, anormal sperm fonksiyonu veya spermin verilmesini engelleyen blokajlar neden olabilir. Hastalıklar, yaralanmalar, kronik sağlık sorunları, yaşam tarzı seçimleri ve diğer faktörler erkek kısırlığına katkıda bulunabilir.

Kısırlık erkekler için yaygın bir sorundur. Hamilelik karmaşık bir süreçtir ve birçok engel vardır. Neyse ki, kısırlık sorunlarınız varsa, bu otomatik olarak eşinizle kendi çocuğunuza sahip olamayacağınız anlamına gelmez.

Çocuk sahibi olamamak stresli ve sinir bozucu olabilir, ancak erkek kısırlığı için birtakım tedaviler mevcut. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Hakan Özörnek, erkek kısırlığının nedenleri ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi. 

Erkek Kısırlığının Sebepleri Neler? 

1. Erkek Kısırlığının Belirtileri Neler?

Erkek kısırlığının %90'ından fazlasına, düşük kaliteli sperm, düşük sperm sayısı, anormal morfoloji veya tüm bunların bir kombinasyonu dahil olmak üzere sperm anormallikleri neden olur. Bir erkeğin doğurganlığını etkileyebilecek diğer nedenler şunlardır: Anatomik problemler, genetik bozukluklar ve hormonal dengesizlikler.

Erkek kısırlığının ana belirtisi, çocuk sahibi olamamaktır. Başka belirgin bir belirtisi veya semptomları olmayabilir.Ancak bazı durumlarda kalıtsal bir bozukluk, hormonal dengesizlik, testis çevresinde genişlemiş damarlar veya sperm geçişini engelleyen bir durum gibi altta yatan bir sorun belirti ve bulgulara neden olur. 

Erkek Kısırlığı Nasıl Anlaşılır?

2. Fark edebileceğiniz belirti ve semptomlar şunları içerir:

• Cinsel işlevle ilgili sorunlar - örneğin, boşalma zorluğu veya az miktarda sıvı boşalması, cinsel istekte azalma veya ereksiyonu sürdürmede zorluk (erektil disfonksiyon)
• Testis bölgesinde ağrı, şişlik veya yumru
• Tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları
• Koku alamama
• Anormal meme büyümesi (jinekomasti)
• Azalmış yüz veya vücut kılı veya diğer kromozomal veya hormonal anormallik belirtileri
• Normalden daha düşük sperm sayısı (mililitre meni başına 15 milyondan az sperm veya ejakülat başına 39 milyondan az toplam sperm sayısı)

3. Erkek kısırlığının sebebi pek çok etken olabilir, bunlar:

• Sperm (erkek döl hücresi) üretimi veya ulaşımındaki bozukluklar,
• Sperme karsı antikor gelişmesi, testis yaralanmaları,
• Hormon üretimi ile ilgili bozukluklar,
• Testis toplardamarında varis olması (varikosel),
• İçki, sigara, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklar ve bazı ilaçlardır. 

Bu sebeplerin hepsi sperm sayı ve kalitesini bozarlar. Ancak hastaların yaklaşık üçte birinde kısırlığı açıklayacak herhangi bir sebep bulunamaz.

Erkek Kısırlığında Ne Zaman Bir Uzmana Başvurmalı? 

4. Ne zaman doktora görünmeli?

Bir yıllık düzenli, korunmasız cinsel ilişkiden sonra çocuk sahibi olamadıysanız veya aşağıdakilerden herhangi birine sahipseniz daha önce bir doktora görünün:

• Ereksiyon veya boşalma sorunları, düşük cinsel dürtü veya cinsel işlevle ilgili diğer sorunlar
• Testis bölgesinde ağrı, rahatsızlık, şişlik veya şişlik
• Testis, prostat veya cinsel problem öyküsü
• Kasık, testis, penis veya skrotum ameliyatı
• 35 yaş üstü partner

Erkek Kısırlığında Bir Diğer Önemli Faktör...

Spermin sayısı, hareketliliği, ileri doğru ilerlemesi ve şekli yumurta dölleme konusunda önemli faktörlerdir. Tüm bu faktörler yapılacak sperm tahlili ile kolaylıkla saptanabilir. Böyle bir tahlilden önce 2-6 gün cinsel perhiz yapmak ve farklı zamanlarda tahlili tekrarlamak alınacak sonucun daha sağlıklı olmasını sağlayacaktır. Gerekir ise hormon tahlili ve testis biyopsisi de, tanı metodu olarak kullanılabilir. 

5. Varikosel Sorununun Tedavisi Mümkün

Varikosel sıklıkla cerrahi olarak tedavi edilir. Hormonsal bozukluklar, antisperm antikorlarının varlığı, enfeksiyonlar ise ilaç tedavisine ihtiyaç gösterirler. Sebebi bulunamayan sperm bozukluklarında ise bazı ilaç tedavileri denenmekte ise de bu konuda henüz bir görüş birliği yoktur. 

6. Yardımlı Üreme Tekniklerinden Aşılama Nedir? 

Erkek infertilitesindeki en önemli tedavi olanağı, yardımlı üreme teknikleridir. Bunlardan en basiti yıllardır uygulanmakta olan rahim içi inseminasyon yani aşılamadır. Bu metot da kadının eşinden alınan spermler yıkanıp, yoğunlaştırılmakta ve direk olarak rahim içine verilmektedir. 

Bu sayede spermin yumurtaya ulaşması daha kolay olmakta ve yumurtanın döllenme ihtimali artarak gebelik olasılığı fazlalaşmaktadır. Bu metot da kolay uygulanabilir ve ağrısızdır. Başarı oranı %10-15 arasındadır. Sperm kalitesi rahim içi inseminasyon uygulanamayacak kadar düşükse o taktirde in vitro fertilizasyon yani tüp bebek uygulanması gereken tedavi metodudur. 

Bu metot da hormon tedavisi sonucu kadından alınan yumurtalar laboratuarda kocanın spermleri ile bir araya getirilir. Böylece spermin yumurtaları dölleyip dölleyemediği gözle görülmüş olur. Döllenen yumurtalar direk olarak rahim içine yerleştirilir. Genelde dünyanın önemli merkezlerinde tüp bebek metodu ile gebe kalma olasılığı %35-40'dır.

7. Sprem Sayısı 10'ların Bile Altında Olanlarda Olumlu Sonuç Alınan Teknik: ICSI

Yukarıda bahsedilen metotların başarısız kaldığı sperm sayı ya da kalitesinin son derece düşük olduğu durumlarda, 1992 yılına kadar elimiz kolumuz bağlı kalmakta idi. Ancak son yıllarda tıpta uygulanmaya başlanan ve bugün nerede ise rutin halini almış olan, intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) yani mikroenjeksiyon, sperm sayısı 10'larla ifade edilebilen hastalarda dahi, başarılı sonuçlar elde edilmesine sebep olmuştur. 

Belçika’da geliştirilen bu metotta tek bir sperm, yumurta hücresinin içine, çok ince cam bir iğne ile enjekte edilmektedir. Sanılanın aksine bu metod sonucu, yumurta hücresinin bütünlüğünün bozulup ölmesi son derece nadirdir. Bu uygulama ile normalde dölleme yeteneği olmayan spermlerle dahi döllenme gerçekleşmekte ve gebelikler oluşmaktadır. 

ICSI den sonra yumurtaların döllenmesi beklenir ve oluşan embriyolar anne rahmine yerleştirilirler. Şayet mastürbasyon yoluyla kazanılan menide hiç sperm yoksa sperm testisden de elde edilebilir. Küçük bir cerrahi müdahale ile testisden olgunlaşmamış sperm hücreleri alınır. Bu spermler hareketsizdir ancak dölleme yetenekleri vardır.

8. Hangi erkeklerde kısırlık görülme olasılığı daha yüksektir?

Bazı erkeklerin kısırlık yaşama olasılığı diğerlerinden daha fazladır. Aşağıdaki durumlarda daha olası olabilirsiniz:

• Fazla kilonuz veya obeziteniz var.
• 40 yaş üstündeyseniz. 
• Radyasyona maruz kaldıysanız.
• Kurşun, kalsiyum, böcek ilaçları veya cıva gibi çevresel toksinlere maruz kaldıysanız.
• Tütün, alkol vb. sağlığa zararlı bir şeyler kullanıyorsanız.
• Siproteron, flutamid, spironolakton, bikalutamid, simetidin veya ketokonazol gibi bazı ilaçlar alıyorsanız.
• Testislerinin sıcaklığını yükselten bir ısıya maruz kalıyorsanız. Sık sık sauna, jakuzi veya tekerlekli sandalye kullananlar bunu yaşayabilir.
• İnmemiş testis(ler) öykünüz varsa.
• Skrotumunuzdaki genişlemiş damarlar olan varikosel öykünüz varsa.
• Testosterona maruz kaldığınızda... Bazı erkeklerin düşük testosteron için enjeksiyonlara, implantlara veya topikal jele ihtiyacı olur.