Ergenlik Döneminde Sınır Nasıl Konulabilir?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 17.04.2011 - Güncelleme : 14.01.2024

Anne ve babaların çocuklarıyla olan iletişiminin şekli, sergiledikleri tavır, tutum ve kararlılığın derecesi, tüm hayatlarını iyi ya da kötü etkiliyor. Anne ve babanın farklı dilde konuşması, biri evet derken, diğerinin hayır demesi, çocuğun sınırları bilmeden yetişmesine neden oluyor.

Çocuk yetiştirmekteki “sınırlar”, ergenlik dönemindeki arkadaşlıklarını, yetişkinlikteki hayatlarını nasıl geçireceklerini de belirliyor. Birer fert olarak çocuklarımız, onlardan ne beklediğimizi, başkaları ile iletişime geçerken nerede durmaları gerektiklerini, ne kadar ileri gidebileceklerini ve sınırlarını aştıklarında nelerle karşılaşacaklarını bilmek isterler.

Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Uzmanı Dr. Ayten Erdoğan, ergenlik döneminde sınır koyarken anne ve babaların dikkat etmeleri gereken konular hakkında bilgiler verdi.

 Ergen çocuğa nasıl davranmalı sorusunu uzmanlara sorduk. 

Ergenler İçin Sağlıklı Sınırlar Belirlemek Neden Önemli? 

1. Ergenlikte Anne Babalar Sınırları Doğru Belirlemeli 

• Çocuklar ergenlikte kendi kanatlarıyla uçmak isteyebilirler; bu noktada sınırları doğru belirlemek önemli 

Çocuklar ergenlik dönemine ulaştıktan sonra kendi kanatları ile uçma hazırlıkları yapmaları son derece doğaldır. Ancak ergenlerin bağımsızlığı artarken, bir yandan da araba kullanmak ya da alkolün de bulunduğu partilere katılmak gibi birçok güç durumla da karşı karşıya kalırlar. 

Ergenler için bu dönem oldukça kafa karıştırıcı olabilir, ancak anne-babaların bazı sınırları belirlemesi ergenlerin bu zor dönemde yollarını çizmelerine yardımcı olur.

Gençler zihinsel sağlık sorunlarıyla (depresyon, kaygı, öfke, aşırı endişe vb.) karşılaştıklarında sağlıklı, güvenli ve emniyetli bir ortama ihtiyaç duyarlar. Bu tür bir ortam yaratmak için ailelerin doğru sınırlar belirlemesi son derece önemlidir. Çocuklar tahmin edilebilir ve güvenilir bir şekilde sınırlar biçiminde kabulü, tutarlı ve güvenli beslenmeyi ve güvenilen bir anne baba duyarlılığını deneyimlediğinde, doğuştan gelen özdeğere sahip olma deneyimini kolaylıkla içselleştirebilirler. 

Okuma Önerisi. Ergenlik Dönemi: Geleceğin Temellerinin Atıldığı Dönem

• Ergenler için sınırlar neden önemlidir?

Sınırlar hayatın önemli bir parçasıdır. Anne baba olarak, çocuklarınıza sınırlar koyarak aslında onlara yaşamlarında nasıl hareket edeceklerini, kendilerine nasıl bakacaklarını, beklentileri nasıl karşılayabileceklerini ve başkalarıyla nasıl iyi etkileşim kurabileceklerini öğretirsiniz. Gençler ve genç yetişkin çocuklarınız böylelikle davranışlarının sonuçları olduğunu öğrenir.

• Çocuklar Sınırlar Olmadıklarında Kendilerini Güvende Hissetmezler

En önemlisi, sınırlamalar koymak ergen çocuğunuz için, fiziksel ve duygusal güvenlik sağlar; çünkü onun neyin sorun olup neyin olmadığını bilmesi gerekir. Ergenlik çağında bu anlamda doğru sınırlar koymak, kritik bir gelişimsel ihtiyacı karşılar ve çocuklar sınırlar olmadıklarında kendilerini güvende hissetmezler.

Ergenlik Çağındaki Çocuğunuzla Sağlıklı İlişkininin Sırları 

2. Çocuğunuzun Düşüncelerine Önem Verin

Ergenlik döneminde sınırlar belirlenirken, ergen çocuklara da mutlaka belli ölçüde söz hakkı tanınması gerekiyor.  Anne-babaların çocuğa danışmadan oluşturdukları kuralları empoze etmeye çalışmaları çoğunlukla anne-baba ve çocuk arasında çatışmalara neden oluyor. 

Bu nedenle kurallar ve bu kuralların ihlal edilmesinin sonuçları belirlenirken ergen çocuğun fikrinin de alınması büyük önem taşıyor.

Anne-babalar çocukların olumsuz davranışlarının sonuçlarını belirlerken komik ve yaptırım değeri taşımayacak öneriler getirebileceklerinden endişe etseler de, aslında çoğunlukla bunun tam tersi geçerli olur. 

Ergenler kendi yaşamlarının sorumluluğunu üstlenme şansı tanındığında genellikle oldukça sorumlu davranırlar. 

Zaman zaman ergen çocuğunuz, örneğin geceyi dışarıda geçirmek gibi, çok riskli bulduğunuz bir istekle karşınıza çıkabilir. 

Ergenlik döneminde hedefiniz, ergenlerin kendi başlarına mantıklı kararlar alabilmelerine yardımcı olmak olduğundan, kendi fikrinizi saklı tutmalı ve öncelikle onun isteğini dinlemeli ve ne istediğini ve neden istediğini anlamaya çalışmalısınız. 

Daha sonra elbette ki çocuğunuzun isteğini gerçekleştirmesinin fayda ve maliyetlerini değerlendirerek, talep ettiği özgürlüğü doğru kullanamamasının sonuçlarının ne olacağını birlikte belirlemelisiniz.

Çocuklar neyin güvenli olduğunu ve neyin güvenli olmadığını bilmek isterler. Ve onların güvenliği, neyi takip edip neyi takip etmeyeceğinize bağlıdır. Dolayısıyla çocuklar çoğu zaman ebeveynlerine meydan okuyor çünkü neyin güvenli olduğunu bilmiyorlar.

Sağlıklı sınırlar sağlıklı ilişkilerin temelini oluşturur. Gençler sınırların nerede olduğunu bilmediklerinde onları test edeceklerdir. 

Gençlerin şunu bilmesi gerekiyor: 'Benim duygusal ve fiziksel güvenliğimi korumak için ne yapacaksın ve benim için gelişimsel olarak en iyi olanı yapacak mısın?'

Okuma Önerisi: Ergenler Neden Sıkça Anne Babalarıyla Kutuplaşır?

3. Gerektiğinde ” Hayır” Demekten Çekinmeyin 

Bazen anne-babaların görevinin kısaca "hayır" demek olduğu olduğunu da unutmamalı ve sizin için gerçekten önem taşıyan konularda pazarlık etmeden hayır diyebilmeyi bilmelisiniz. 

Anne-baba olarak nihayetinde bir şeyi kabul etme veya etmeme hakkına her zaman sahipsiniz. Anne-baba olan sizsiniz ve sınırları belirleme hakkına da sahipsiniz. Çocuğunuz cevabınızdan dolayı mutsuz olabilir, ancak henüz talep ettiği konuda izin vermeye hazır olmadığınızı ve bu konuyu birkaç ay sonra yeniden düşünüp, konuşabileceğinizi belirtebilirsiniz. 

Ergenlik döneminde de, makul sınırlar ve kurallar çocuğun güvenlik duygusunu artırır ve manevra alanını belirleyerek yaşamını kolaylaştırır. Her zaman belli etmeseler de, anne-babaları tarafından korunduğunu ve sevildiğini bilmek karmaşık ve zor bir dönemden geçen ergenler için son derece önemlidir. 

Çocuğunuzla Sağlıklı Sınırlar Koymanın Önemi

4. Sınırları Doğru Belirlemek Aileler İçin Neden Zor Olabilir?

Sağlıklı ilişkilerin net sınırları vardır. Uygun sınırlarınız olmadığında bu herkese zarar verir. Stresi artırır ve ilişki gerginliğine neden olur. Pozitif psikolojiye göre, sağlıklı sınırların eksikliği, birinin yaşamının tüm yönlerini olumsuz yönde etkileyebilir.

İhtiyaçlarının korunduğunu hissederek büyümemişlerse ebeveynlerin sağlıklı sınırlar koyması zor olabilir. Duygusal sınırlarına ve fiziksel sınırlarına saygı duyulmamış olabilir. Ebeveynler bu sorunlarla ilgili çözülmemiş kederle uğraşıyor olabilir, bu nedenle sağlıklı sınırların neye benzediğini anlama konusunda yardıma ihtiyaçları var.

Sizler anne baba olarak sınırlarınızın ne olduğunu bilmiyorsanız, mücadele eden ergen çocuğunuz da sınırların ne olduğunu bilemeyecektir. Sonuçta ergen çocuk, kendilerini duygusal ve fiziksel olarak güvende tutmak için, kendi sınırlarını nasıl belirleyeceklerini bilemeyecekler.

Gençlere sağlıklı kişisel sınırların nasıl belirleneceğini öğretmek onların arkadaşlıklarında, romantik ilişkilerinde ve gelecekteki işyerlerinde onlara yardımcı olur. Lisedeki katı sınırlar, gençliğinizi akran baskısı, madde bağımlılığı ve flört istismarı gibi durumlara karşı korur.?

Temel düzeyde, sınırlar kişisel bakımdır ve içsel huzur için gereklidir.

5. Aileler İçin Sağlıklı Sınırlara Örnekler 

Aile üyeleri için iyi bir başlangıç noktası olan sağlıklı sınırlara ilişkin bazı örnekler: 

• Fiziksel istismar kesinlikle olmamalı.. Başka birine fiziksel olarak zarar vermek asla doğru değildir, kabul edilemez.
• Bir başka birini her kim olursa olsun sözlü taciz etme. Bu, fiziksel ve duygusal huzuru tehdit eden bir durumdur. 
• Asla cinsel istismar yok. Her insanın kendi vücuduna ne olacağına karar verme hakkı vardır. 
• Asla çalmak yok. 
• Yalan söylemek yok.
• Sigara, alkol, uyuşturucu vb. sağlığa zararlı kötü alışkanlıklara karşı bağımlılığa müsaade etmeme. 

Sağlıklı Sınırları Koymak Sevgiyle İlgilidir 

Sınırlar hayatın önemli bir parçasıdır. Çocuklarınıza sınırlar koyarak onlara dünyada nasıl hareket edeceklerini, kendilerine nasıl bakacaklarını, beklentileri karşılayabileceklerini ve başkalarıyla nasıl iyi etkileşim kurabileceklerini öğretiyorsunuz.

Böylelikle ergen çocuğunuz, davranışlarının sonuçları olduğunu öğrenirler. 

En önemlisi, sınırlar ve sınırlamalar koymak genç çocuğunuz için fiziksel ve duygusal güvenlik sağla;  çünkü onun neyin sorun olup neyin olmadığını bilmesi gerekir. Kritik bir gelişimsel ihtiyacı karşılıyor ve emin olmadıklarında kendilerini güvende hissetmiyorlar.