Ergenlik Çağında Artan Bir Risk "Malign Melanom"
hepimizaileyiz.com.tr Yayın : 11.06.2013
Uzmanlar uyarıyor: Güneşin zararlı ışınlarının etkisiyle benlerde görülen artış ve değişimler, ciddi bir sağlık sorununun da habercisi olabilir! Güneş ışınlarının deri kanserine neden olabileceğine söyleyen Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Sıdıka Kurul, özellikle de ergenlik çağında artan malign melanom riskine karşı aydınlatıcı bilgiler verdi.
Solaryumdan Kaçının
Son dönemde 15-19 yaş arasındaki ergenlerde, özellikle de kızlarda görülen melanom artışı dikkat çekiyor. Erkeklerde yüz ve gövdede, kızlarda ise bacak ve kalçalarda daha sık görülen malign melanomdan korunmak için bilinçli güneşlenmek, solaryumdan kaçınmak, kendi kendine deri muayenesi ve düzenli doktor takibi büyük önem taşıyor.
Derideki Mutasyonlar Kanser Oluşumunu Tetikliyor
Cilt, güneş ışınlarına maruz kaldığında kızarıklıkla ilk tepkisini verir. Güneş enerjisi yoğunluğu fazla veya güneş altında uzun süre kalınmış ya da cilt aşırı hassas ise güneş yanığı gelişir. Güneş ışınlarının epidermis (üst deri) veya dermisi (epidermisin bir alt tabakası) etkilemesi ile değişik derecelerde DNA hasarı ortaya çıkar. Bu DNA hasarı, çeşitli mekanizmalarla onarılmaya çalışılır. Hasarın onarılamaması sonucunda mutasyonlar meydana gelir. UVA ve UVB’ nin etkilediği deri tabakalarında oluşan mutasyonlar ise kanser oluşumunu tetikler. Bu kanserler içinde en önemli olan, malign melanomdur.
Malign Melanom Risk Faktörüne Karşı Ne Yapmalı?
UV ışınları:
Yapılan tüm çalışmalar; bebeklik, çocukluk veya ergenlik dönemlerinde güneş yanığı geçiren kişilerin melanom riskinin ömür boyu yüksek olduğunu gösteriyor. Özellikle açık tenli, mavi/yeşil gözlü ve güneşte kaldığı zaman cildi hemen kızaran kişiler ciddi oranda melanom riski taşıyor.
Çocuklukta bir kez yüksek dozda güneş ışınına maruz kalma sonucu oluşan ve su toplamasının eşlik ettiği güneş yanığı, malign melanoma yol açabiliyor. Çocuklukta ve ergenlikte bu şekilde güneş yanığı geçiren kişinin hayatı boyunca melanoma yakalanma riski, geçirmeyenlere oranla 2 kat daha fazla bulunuyor.
Benler:
Doğuştan var olan doğum lekeleri veya erken çocukluk döneminde gelişen melanositik lezyonlar (benler), anormal görünümlü (atipik) benler ve güneş lekeleri melanom açısından risk olarak kabul ediliyor. Ancak melanom öncüleri olarak potansiyel rolleri hala tartışılıyor. Birçok melanom hastasında, melanomun öncü lezyonuna (ben) ait dokusal (histolojik) belirtiler görülüyor ve bazı benlerin melanom öncüsü olabileceği kabul ediliyor. Asıl önemli olan önceden var olan veya sonradan ortaya çıkan benin; şeklinde (asimetri, kenar düzensizliği), büyüklüğünde ve renginde bir değişiklik olup olmadığıdır. Çoğunlukla melanomun ilk belirtisi olarak kabul edilen bu değişikliklerden birisi fark edildiğinde, uzman görüşünün alınması gerekiyor.
Kişisel ve ailesel özellikler:
Melanom hastalarının yüzde 10’unda ailede melanom öyküsünün bulunduğuna dikkat çeken Kurul, bir veya daha fazla birinci derece akrabada (ebeveyn, kız/erkek kardeş, çocuk) melanom görüldüğünde riskin arttığını belirtiyor.
Güneş Işınlarından Çocuğunuzu Koruyun
Yaz aylarında bebek, çocuk ve gençlerin ciltleri güneş ışınlarından çok çabuk etkilenir. Bebeklerin cildi yumuşaktır ve kolayca yaralanır. Çocuk ve ergenlerin derileri ise yaşlılara göre daha çabuk iyileşir; fakat cilt, güneş ışınları nedeniyle oluşan yaralanmalara karşı kendini koruyamaz.
Kullandığınız Güneş Koruyucu UVA ve UVB'ye Karşı Etkili Olmalı
Güneşe maruz kalma süresi arttıkça cilt kanserlerine yakalanma ihtimali de o oranda artar. Özellikle yaz aylarında açık alanlardaki sosyal aktivitelerde ve deniz kenarında mutlaka güneş koruyucuları kullanılmalıdır. Ama en önemlisi kullanılan güneş koruyucularının hem UVA hem de UVB’ ye karşı etkili olduğuna, suda ve terleme ile
koruyucu özelliklerini yitirmediğine dikkat edilmesi gerekir.
Güneş Koruyucu Kullanırken Nelere Dikkat Etmeli?
Yüz ve ellere 30 faktörün üstünde koruyucu krem sürmek, güneş gözlüğü kullanmak, geniş kenarlı şapka, uzun kollu giysiler ve uzun paçalı pantolon giymeye dikkat etmek deri kanserinden korunmada en önemli hususlardır.
Ne Zaman Güneşe Çıkmalı?
Öğlen saatlerinde (güneş ışınlarının kuvvetli olduğu (11:00 - 15:00 arası) çocuk/ergen ve gençlerin kapalı mekanlarda kalmalarını sağlamak korunma ve korumanın en etkin yoludur. Bunun dışında, tüm cilt düzenli aralıklarla kontrol edilmeli ve herhangi bir lezyonun ortaya çıkması halinde mutlaka doktora başvurulmalıdır. Bu yaş grubunu güneş ışınlarından korumak okul, aile ve toplum eğitimi ile mümkündür.
